Κείμενο:
Ολγα Χαραμή
Φωτογραφίες:
Ηρακλής Μήλας, Γιώργος Πατρουδάκης
Η πίστη ήρθε και φώλιασε από την αρχαιότητα σ’ ένα απομακρυσμένο φαράγγι, στο Ακρωτήρι, ανατολικά των Χανίων. Τα σπήλαια και τα σπουδαία μοναστήρια του προσφέρουν καταφύγιο στους προσκυνητές των αιώνων και εκπλήξεις στους σύγχρονους περιηγητές.
Η μονή Τζαγκαρόλων περιβάλλεται από αμπέλια και καλλιέργειες
Αγία Τριάδα Τζαγκαρόλων, Μονή Γουβερνέτου, Καθολικό, «σπηλιά του ερημίτη», «Αυλάκι του Αγίου», Αρκουδοσπηλιά.
Στο βόρειο τμήμα του Ακρωτηρίου κουμάντο κάνει ο Αϊ-Γιάννης και χρέη οικοδέσποινας εκτελούν η Παναγία και η θεά Αρτεμις.
Η ανθρώπινη πίστη ήρθε και στρογγυλοκάθησε σ’ αυτή τη γωνιά του νομού πριν από πολλούς αιώνες. Ρίζωσε, παρά τις φυσικές αντιξοότητες και τις πειρατικές επιδρομές του παρελθόντος και παραμένει εκεί μέχρι σήμερα, δραστήρια και ενεργή.
Η περιήγηση στο Αγιοφάραγγο του Ακρωτηρίου ισοδυναμεί μ’ ένα ταξίδι στον χρόνο. Κάθε βήμα εμφανίζει μια έκπληξη και παρουσιάζει με τον πιο εύληπτο τρόπο τη διαδοχή της λατρείας, και μάλιστα σε μια πορεία που δεν ξεπερνά τα 6 χιλιόμετρα.
Πιάνεις το κουβάρι από το τέλος: ένα μοναστήρι του 17ου αιώνα με στοιχεία αναγεννησιακά και μοναχούς δραστήριους μέχρι σήμερα, η Αγία Τριάδα Τζαγκαρόλων.
Βήμα δεύτερο, προς τον βορρά: μια μονή του 16ου αιώνα, με στοιχεία παγανιστικά, που μοιάζει ξεχασμένη σε περασμένες δεκαετίες, η Γουβερνέτου.
Μετάβαση στο μονοπάτι που διασχίζει το φαράγγι του Αγίου: ένα εγκαταλελειμμένο μοναστήρι στη θέση όπου εμφανίστηκε το πρώτο δείγμα ργανωμένου μοναχισμού της περιοχής και ένα από τα παλαιότερα της Κρήτης, το Καθολικό.
Κι ανάμεσά τους, βρίσκεις την «αρχή», δύο σπήλαια, όπου οι θεοί λατρεύονται από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Αναδρομή στη θρησκευτική ιστορία το Αγιοφάραγγο Ακρωτηρίου
ΑΔΙΑΚΟΠΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
«Είναι το πιο ωραίο μοναστήρι του νησιού μετά τη μονή του Αρκαδίου» παρατηρεί στις επιστολές του ο Γάλλος περιηγητής Tournefort που φιλοξενήθηκε στη μονή στα 1700, και καταγράφει 50 φιλόξενους μοναχούς που παράγουν «λάδι, κρασί, σιτάρι, βρώμη, μέλι, κερί, ζώα, τυριά και γαλακτοκομικά».
Σήμερα, η μονή Αγίας Τριάδας Τζαγκαρόλων κατοικείται από 6 μοναχούς οι οποίοι συνεχίζουν να ασχολούνται με τη βιολογική παραγωγή κρασιού, λαδιού αλλά και τυροκομικών προϊόντων.
Τη δραστηριότητα πιστοποιεί η καλλιεργημένη έκταση που περιβάλλει το εντυπωσιακό και ιστορικό μοναστήρι. Ιδρύθηκε στις αρχές του 17ου αιώνα από τους Ιερεμία και Λαυρέντιο Τζαγκαρόλο, γόνους βενετσιάνικης οικογένειας που είχαν ασπαστεί το ορθόδοξο δόγμα και λέγεται πως μόναζαν στον Αγιο Ιωάννη.
Αναφέρεται πως οι αδελφοί χρησιμοποίησαν αγιορείτικα σχέδια για την κτίση του μοναστηριού, ο τύπος του οποίου επιβεβαιώνεται στο καθολικό του ναού, ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, οι αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες αποτελούν χαρακτηριστικό έργο της Κρητικής Αναγέννησης, ενώ στις εγκαταστάσεις της μονής αναγνωρίζουν στοιχεία της εποχής του Μανιερισμού (μετάβαση από Αναγέννηση σε εποχή Μπαρόκ).
Οταν οι Τούρκοι κατέφτασαν στο Ακρωτήρι, το 1645, το μοναστήρι δεν είχε προλάβει να ολοκληρωθεί και, μεταξύ άλλων, του έλειπαν οι τρούλοι. Εμεινε ασκεπές μέχρι το 1834, οπότε ο Τούρκος διοικητής επέτρεψε την ολοκλήρωσή του.
Περιηγείσαι στη μονή μαγεμένος, κουβεντιάζοντας με τους φιλόξενους μοναχούς και χαζεύοντας τις επιγραφές, την επιβλητική πύλη, την κρήνη, το οστεοφυλάκιο, το εκκλησιαστικό μουσείο, τα θολωτά υπόγεια, τα ανακαινισμένα κελάρια, το οινοποιείο και τις θαυμαστές αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες.
Η φροντισμένη αυλή επιφυλάσσει δύο ακόμη εκπλήξεις: μια νεραντζιά 400 χρόνων και ένα δέντρο που φυτεύτηκε το 1830, μπολιάστηκε τρεις φορές και προσφέρει γενναιόδωρα λεμόνια, νεράντζια, πορτοκάλια και μανταρίνια.
Ανθρωπόμορφες κεφαλές στη μονή Γουβερνέτου
ΑΛΗΘΙΝΟ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟ
«Στενή η πύλη και τεθλιμμένη η οδός η απάγουσα εις την ζωήν», διαβάζεις καθώς περνάς την κεντρική πύλη της Μονής του Αγ. Ιωάννη, ή Γουβερνέτου, 4 χλμ. μετά την Αγ. Τριάδα.
Ο ναός εμφανίζεται μπροστά σου και το βλέμμα καρφώνεται στις ανθρωπόμορφες κεφαλές που είναι σκαλισμένες στην πρόσοψή του.
Κάποιοι λένε πως απεικονίζουν τον θεό Πάνα ή τους πειρατές και οι 6 μοναχοί ενστερνίζονται την πιο θρησκευτική εκδοχή που θέλει να απεικονίζουν τον δαίμονα, στην πτώση του οποίου οικοδομήθηκε ο ναός.
Το σπήλαιο του Αϊ-Γιάννη είναι σκοτεινό και ολισθηρό, ωστόσο, πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται στη γιορτή στις 7 Οκτωβρίου, αδιαφορώντας για τον θρύλο που θέλει αμαρτωλούς όσους βγαίνουν από τη σπηλιά λερωμένοι
Η μονή είναι πραγματικό ερημητήριο. Ο δρόμος άλλωστε που οδηγεί ως εδώ, διανοίχτηκε μόλις τη δεκαετία του 1980. Η εποχή ίδρυσής του δεν είναι γνωστή, πιστεύεται όμως ότι έγινε στις αρχές του 16ου αιώνα.
Σύμφωνα με μία εκδοχή που συμφωνεί με τη φρουριακή όψη της μονής, το έκτισαν οι μοναχοί του Καθολικού, σε μια προσπάθεια να γλιτώσουν από τις πειρατικές επιδρομές.
Η ΑΡΤΕΜΙΣ ΚΑΙ Η ΑΡΚΟΥΔΑ
Ασπάλαθοι και αγκαραθιές αγκαλιάζουν το καλοφτιαγμένο μονοπάτι που ξεκινά από τη Μονή Γουβερνέτου και κατευθύνεται βόρεια προς τη θάλασσα, μέσα στο φαράγγι Αυλάκι. Σε μόλις 10 λεπτά φτάνεις στην Αρκουδοσπηλιά.
Στο κέντρο της μεγάλης αίθουσας δεσπόζει ένας σταλαγμίτης 2, 5 μέτρων που θυμίζει αρκούδα η οποία ποτίζεται από τη στέρνα. Σύμφωνα με την παράδοση, την πέτρωσε η Παναγία γιατί στερούσε από τους ανθρώπους το πολύτιμο για την περιοχή νερό.
Είσοδος στο καθολικό της μονής Γουβερνέτου που είναι αφιερωμένο στην κυρία των Αγγέλων
Μακριά από τις δοξασίες, στη δεύτερη αίθουσα του σπηλαίου, εντοπίστηκαν θραύσματα αγγείων κλασικής και ελληνιστικής εποχής, δύο πλακίδια όπου απεικονίζονται ο Απόλλωνας ως κιθαρωδός και η Αρτεμις ως κυνηγός, πήλινα κεφαλάκια της Αρτέμιδος και τμήματα από άγαλμα παιδιού.
Τα ευρήματα αλλά και ο μεταγενέστερος θρύλος της αρκούδας αποδεικνύουν τη λατρεία της Αρτέμιδος Κουροτρόφου. Η αρκούδα άλλωστε θεωρείται ένα από τα αγαπημένα ζώα της θεάς, ενώ είναι γνωστό ότι οι νεαρές ακόλουθές της ονομάζονταν Μικρές Αρκτοι.
Σύμφωνα δε με μια άλλη εκδοχή, οι Αρκτοι ήταν Κρητικές τροφοί του Δία. Οπως και να έχει, η λατρεία στο σημείο συνεχίζεται: τα προσφερόμενα αγγεία έχουν αντικατασταθεί από κεριά, η Αρτεμις έγινε Παναγιά και ο εορτασμός προς τιμήν της που γινόταν τον μήνα Γαμηλίωνα του αττικού ημερολογίου (ταυτίζεται με τον Ιανουάριο) γίνεται στο εκκλησάκι της Παναγίας Αρκουδιώτισσας, στην είσοδο του σπηλαίου, στις 2 Φεβρουαρίου.
Λειτουργία στο Καθολικό στη γιορτή του Αϊ- Γιάννη
Το κατηφορικό μονοπάτι σε φέρνει σε 10 λεπτά στο εγκαταλελειμμένο μοναστήρι του Καθολικού ή Αγίου Ιωάννη Ερημίτη. Λίγο πριν από την επιβλητική πύλη, όμως, αντικρίζεις αριστερά το σπήλαιο όπου σύμφωνα με την παράδοση «κοιμήθηκε» ο Αγιος Ιωάννης.
Στο εσωτερικό του σπηλαίου, εκτός από ανθρώπινα οστά, έχουν εντοπιστεί αρκετά αχρονολόγητα ευρήματα και πλήθος επιγραφών των τελευταίων αιώνων.
Οι εγκαταστάσεις της Μονής Καθολικού εμφανίζονται ερειπωμένες μπροστά σου.
Ο λιτός ναός κτισμένος μέσα στον βράχο, οι θολωτοί χώροι και η εντυπωσιακών διαστάσεων πέτρινη γέφυρα που ενώνει τις δύο πλευρές του φαραγγιού γεννούν μία απόκοσμη αίσθηση.
Από τη μονή Γουβερνέτου μέχρι την ακτή η πορεία διαρκεί, χωρίς στάσεις, το πολύ 45 λεπτά. Δεν συμβαίνει το ίδιο όμως με την ανηφορική επιστροφή
Συνεχίζοντας στο φαράγγι, φτάνεις έπειτα από 15 λεπτά στη βραχώδη ακτή.
Τα κρυστάλλινα νερά σε προδιαθέτουν για μια βουτιά, ωστόσο, προηγουμένως αναζήτησε το ερειπωμένο κτίσμα που χρησιμοποιούνταν από τους μοναχούς για να βάζουν τη βάρκα τους, το πέτρινο πηγάδι και μακρύτερα, μέσα στη θάλασσα, τον ιδιαίτερο βράχο: σύμφωνα με τον θρύλο, ήταν ένα πειρατικό καράβι που προσέγγισε την ακτή για να συλήσει τη μονή.
Ο ηγούμενος έριξε την κατάρα του και ο Αϊ-Γιάννης το μαρμάρωσε με συνοπτικές διαδικασίες.
Η πύλη της Αγ. Τριάδας, εμφανώς επηρεασμένη από την ενετική καταγωγή των κτητόρων της
Το γκρεμισμένο κτίσμα στην ακτή όπου οι μοναχοί του Καθολικού έβαζαν τη βάρκα τους. Από τα βράχια δίπλα του οι Χανιώτες μαζεύουν αλάτι το καλοκαίρι
Οι εγκαταστάσεις του Καθολικού είναι του 16ου αιώνα, οι πρώτοι μοναχοί όμως οργανώθηκαν τον 10ο αιώνα
ΠΗΓΗ. hania.news
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου