ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΣ - 7° ΜΕΡΟΣ - «ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΥΨΗΛΩΝ ΤΑΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΣΗ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ ΟΣΕ»

ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΚΩΣΤΑΚΗ

Ο Σιδηρόδρομος είναι συρμός οχημάτων, που μπορεί να κινηθεί πάνω σε δυο
σταθερά συνδεμένες παράλληλες σιδηρογραμμές. Η εμφάνιση του σιδηρόδρομου μπορεί να
τοποθετηθεί στις αρχές του 18ου αι., με τη χρησιμοποίηση της ατμομηχανής ως μηχανής
έλξης.

      Οι ανάγκες της οικονομικής ανάπτυξης έδωσαν τεράστια ώθηση στο σχεδιασμό και
στην κατασκευή εκτεταμένων σιδηροδρομικών δικτύων στην Ευρώπη και στην Αμερική. 
Η ανάπτυξη αυτή συνεχίστηκε ως τις αρχές του 20ού αι., οπότε η εμφάνιση του αυτοκινήτου και του αεροπλάνου περιόρισαν σημαντικά το ρόλο του σιδηρόδρομου. Ο ανταγωνισμός στα μέσα μεταφοράς οδήγησε στην τελειοποίηση του σιδηρόδρομου. Αυτή αφορά τη βελτίωση του τροχαίου υλικού, την ορθολογική χρήση του σιδηροδρομικού δικτύου και την παροχή καλύτερων υπηρεσιών. 

Η βελτίωση του τροχαίου υλικού έχει δυο στόχους: 
τη βελτίωση των μηχανών έλξης και τη βελτίωση των βαγονιών.
      
Με τη βελτίωση των μηχανών έλξης πετυχαίνεται η αύξηση της ταχύτητας του
συρμού αλλά και η αύξηση του βάρους μεταφοράς. Σήμερα χρησιμοποιούνται διάφοροι τύποι μηχανών Ντίζελ και ηλεκτροκίνητες μηχανές, με αποτέλεσμα να υπάρχουν μηχανές, με μέση ωριαία ταχύτητα 300 km/h. 

Για τη μεταφορά εμπορευμάτων κατασκευάστηκαν βαγόνια -ψυγεία, βυτιοφόρα βαγόνια, βαγόνια μεταφοράς οχημάτων κ.ά. 
Για τη μετακίνηση επιβατών σχεδιάστηκαν βαγόνια - εστιατόρια, κλινάμαξες κ.λπ.
      
Σήμερα, με την ενεργειακή κρίση αυξάνεται συνεχώς η σπουδαιότητα των
σιδηροδρόμων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η κατανάλωση ενέργειας για τη μεταφορά
ορισμένου βάρους φορτίου με το σιδηρόδρομο είναι μικρότερη απ' ότι με τα άλλα μέσα
μεταφοράς.

      Το είδος του σιδηρόδρομου εξαρτάται από το πλάτος και το είδος της γραμμής που
χρησιμοποιείται. Ειδικές μορφές σιδηροδρόμων είναι ο μονοσιδηρόδρομος, ο οδοντωτός
σιδηρόδρομος, το τελεφερίκ και το μετρό.

      Οι σιδηροδρομικές γραμμές κατασκευάζονται από χάλυβα και στερεώνονται πάνω σε
στρωτήρες κατασκευασμένους από σκληρό ξύλο, ποτισμένο με διάφορες ουσίες. 
Οι στρωτήρες είναι κάθετοι προς τις χαλύβδινες γραμμές και είναι τοποθετημένοι πάνω σε ένα στρώμα από πέτρες με κατάλληλο πάχος. 

Ανάλογα με τη μορφολογία του εδάφους οι σιδηροδρομικές γραμμές τοποθετούνται σε ορύγματα ή σε επιχώματα αφού γίνει πρώτα ο υπολογισμός της αντοχής του καταστρώματος. 

Το πλάτος της γραμμής ποικίλλει από 0,76 ως 1,7m. Το συνηθέστερο πλάτος είναι 1,1 m. (αυτό το πλάτος έχουν τα περισσότερα σιδηροδρομικά δίκτυα της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης).
     
 Ως μηχανές έλξης χρησιμοποιούνται ατμομηχανές, διάφοροι τύποι μηχανών Ντίζελ,
καθώς και ηλεκτρομηχανές.

α) Ατμομηχανές. 
Αυτές μετατρέπουν τη θερμική ενέργεια σε κινητική, για την κίνηση του συρμού. 

Η ενεργειακή αυτή μετατροπή γίνεται σύμφωνα με το θερμοδυναμικό κύκλο του Ράνκιν. 
Η μόνη διαφορά που υπάρχει είναι ότι δεν έχουν θάλαμο συμπύκνωσης και οι ατμοί
βγαίνουν στην ατμόσφαιρα. Έτσι, κάθε ατμομηχανή πρέπει να ανεφοδιάζεται με νερό μετά
από ορισμένες ώρες λειτουργίας.

β) Μηχανές Ντίζελ. 
Κι αυτές επίσης μετατρέπουν τη θερμική ενέργεια σε κινητική.
Λειτουργούν σύμφωνα με το θερμοδυναμικό κύκλο Ντίζελ. 

Χωρίζονται σε δυο τύπους: 
σε αυτές που μετατρέπουν απευθείας τη θερμική ενέργεια σε κινητική και σε αυτές που
μετατρέπουν τη θερμική ενέργεια σε ηλεκτρική, που με τη σειρά της μετατρέπεται σε
κινητική ενέργεια.

γ) Ηλεκτρομηχανές. 

Αυτές μετατρέπουν την ηλεκτρική ενέργεια σε κινητική. 
Οι ηλεκτρικές μηχανές πρέπει να τροφοδοτούνται με ηλεκτρικό ρεύμα. 
Έτσι πάνω από τις σιδηροδρομικές γραμμές υπάρχει ηλεκτρικό δίκτυο συνεχούς ρεύματος 3 kV ή μονοφασικού εναλλασσόμενου 25 kV. 

Η υψηλή τάση χρησιμοποιείται για την ελαχιστοποίηση των ενεργειακών απωλειών στο ηλεκτρικό δίκτυο. 

Η ηλεκτρική μηχανή έχει ένα σύστημα λήψης του ηλεκτρικού ρεύματος, παρόμοιο με αυτό των τρόλεϊ, και ένα μετασχηματιστή για τον
υποβιβασμό της υψηλής τάσης του δικτύου τροφοδοσίας σε τάση λειτουργίας των
ηλεκτροκινητήρων.

 Τροχαίο υλικό είναι τα βαγόνια, που αποτελούνται κυρίως από το φορείο και το
πλαίσιο. 
Φορείο ονομάζεται το σύστημα αξόνων που συνδέει τους τροχούς, ενώ πλαίσιο είναι η επιφάνεια πάνω στην οποία στερεώνεται το σύστημα αξόνων και το αμάξωμα. 
Δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στο σύστημα ανάρτησης για να εξουδετερώνονται οι κραδασμοί, καθώς και στην επιλογή του υλικού κατασκευής. Τα βαγόνια κατασκευάζονται συνήθως από
ελαφρά και ανθεκτικά κράματα χάλυβα ή αλουμινίου, ώστε να έχουν μικρό βάρος και μεγάλη αντοχή.

  Σύμφωνα με τον ΟΣΕ, το ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο έχει μήκος 2.572 χλμ. 
Το πλάτος των γραμμών δεν είναι το ίδιο σε όλο το δίκτυο. 

Έτσι το πελοποννησιακό δίκτυο έχουν πλάτος γραμμής 1 μ. 
Το υπόλοιπο δίκτυο (με μήκος 1.560 χλμ.) έχει πλάτος γραμμής 1,43 μ. και συνδέεται με το
ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό δίκτυο. 

Η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή στην Ελλάδα κατασκευάστηκε στις 27 Φεβρουαρίου 1869 και συνέδεσε την Αθήνα με τον Πειραιά. 

Η επιχείρηση που ελέγχει και εκμεταλλεύεται το ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο είναι κρατική και έχει τον τίτλο Ο.Σ.Ε 
(Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος).....Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

  * Μια σειρά σε επαναδημοσίευση σχετικά με τη Σιδηροδρομική τεχνολογία 
   
       ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ. ΘΑΝΟΣ ΕΥΘΥΜΕΡΟΣ