Στις 30 Οκτωβρίου 1944 απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη απ΄τους Γερμανούς κατακτητές..

Στις 30 Οκτωβρίου 1944 ο Ε.Λ.Α.Σ και οι δυνάμεις των κομμουνιστών απελευθέρωσαν τη Θεσσαλονίκη από τους Ναζί, μετά από κατοχή τριών χρόνων, έξι μηνών και 21 ημερών από την 9η Απριλίου 1941 που μπήκαν και εγκαταστάθηκαν στην πόλη.

Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι ο Οκτώβριος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την ιστορία της Θεσσαλονίκης και για έναν ακόμα, εξίσου σημαντικό λόγο, εκτός από την απελευθέρωση το 1912 από τον οθωμανικό ζυγό. 

Ήταν το πρωινό της 30ης Οκτωβρίου 1944, όταν η 11η Μεραρχία και το 50ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ εισήλθαν πανηγυρικά στην πόλη για να την προστατεύσουν από την ολοκληρωτική καταστροφή των βασικών της υποδομών, όπως του υδραγωγείου, των αποθηκών σιτηρών και του μύλου Αλλατίνη, των εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος καθώς και μέρους του λιμανιού που είχε μείνει ανέπαφο κατά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων.

Η προτελευταία μέρα, λοιπόν, του Οκτώβρη του ’44 δεν αποτέλεσε απλώς την τελευταία της γερμανικής στρατιωτικής παρουσίας στη Θεσσαλονίκη. Υπήρξε και μια μέρα γιορτής για όλους τους κατοίκους της πόλης. 

Από το μεσημέρι, μόλις απομακρύνθηκε ο κίνδυνος από τους υποχωρούντες Γερμανούς, ο κόσμος ξεχύθηκε στην πόλη και υποδεχόταν με ενθουσιασμό τους παρελαύνοντες αντάρτες της 11ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ.

΄Εχει ενδιαφέρον να θυμηθούμε σε ποιά κτίρια είχαν κυρίως εγκατασταθεί κατά τη διάρκεια της Κατοχής στη Θεσσαλονίκη μερικά από τα οποία υπάρχουν ακόμα διατηρώντας μνήμες οδύνης και οργής:

1. Το Ανώτατο Γερμανικό Στρατηγείο των Γερμανών είχε την έδρα του στη βίλα "Πανόραμα" στο Αρσακλή όπου συνεδρίαζαν οι φρούραρχοι

2. Η Στρατιωτική Διοίκηση Θεσσαλονίκης- Αιγαίου με πρώτο διοικητή τον Κουρτ φον Κρέντσκι αρχικά εγκαταστάθηκε στο ξενοδοχείο "Ριτζ" της πλατείας Ελευθερίας (γωνία Βενιζέλου και Μητροπόλεως σήμερα). Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Μέγαρο Κόφφα (Βενιζέλου και Τσιμισκη) και αργότερα στο Μέγαρο Κονιόρδου στη λεωφόρο Νίκης

3. Τα γραφεία του Διοικητικού Συμβούλου της Στρατιωτικής Διοίκησης Θεσσαλονίκης- Αιγαίου Μαξ Μέρτεν αρχικά ήταν στο Μέγαρο Κονιόρδου και μετά στο κτίριο στη γωνία Καρόλου Ντηλ και λεωφόρου Νίκης

4. Το Γερμανικό Φρουραρχείο της Θεσσαλονίκης εγκαταστάθηκε στο ξενοδοχείο "Ματζέστικ" στη γωνία των οδών Αγίας Σοφίας και λεωφόρου Νίκης. Στο ίδιο κτίριο στεγαζόταν και η Γερμανική Στρατιωτική Χωριοφυλακή (οι γνωστοί "πεταλάδες")

5. Η Μυστική Στρατιωτική Γερμανική Αστυνομία του ναυάρχου φον Κανάρις, γνωστή ως "Γκε Εφ Πε", στεγαζόταν μαζί με τους χαφιέδες και δοσίλογους στην οδό Τσιμισκή 72. Προηγούμενα ήταν στην οδό Ιταλίας 2 και στο "Βοσπόρειον Μέγαρον" της οδού Αριστοτέλους 6

6. Η Γερμανική Ειδική Ασφάλεια γνωστή ως "SD" , όργανο του Χίμλερ με αρχηγό τον Χάιντριχ,στεγαζόταν σε διώροφο κτίριο της οδού Βελισαρίου 42 στην Αγία Τριάδα

7. Στο νεοκλασικό κτίριο της οδού Βασ.΄Ολγας 129 είχε εγκτασταθεί η φοβερή Ειδική Υπηρεσία Ασφαλείας " Sipo SD" γιά την "επίλυση του εβραϊκού προβλήματος"

8. Στο κτίριο Αναλήψεως και Χαλκιδικής 52 (Κλινική Βαγιάνου) υπήρχαν οι επίσης φοβερές φυλακές της "SD" όπου φυλάκίζονταν οι ύποπτοι για αντίσταση ή κατηγορούμενοι γιά απόκρυψη Βρετανών

9. Στο τότε κτίριο του Αμερικανικού Προξενείου στην οδό Στρατηγού Καλλάρη εγκαταστάθηκε το "Ειδικό Τμήμα Rosenberg" που ήλθε ειδικά στη Θεσσαλονίκη στα τέλη Απριλίου- αρχές Μαϊου του 1941 για τη "μελέτη και επίλυση του εβραϊκού προβλήματος"

10. Σε κτίριο της οδού Εθνικής Αμύνης 3 εγκαταστάθηκε το Γερμανικό Στρατοδικείο το οποίο αργότερα εγκαταστάθηκε σε κτίριο της λεωφόρου Νίκης 63. Στο ίδιο κτίριο είχε εγκατασταθεί η Γερμανική Υπηρεσία Λογοκρισίας των εντύπων (εφημερίδες, περιοδικά, μουσικά κομμάτια κλπ)

11. Το Κεντρικό Κτίριο του Πανεπιστημίου (Φιλοσοφική Σχολή) μετατράπηκε σε Γερμανικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο εκτός από το αμφιθέατρο και μερικά γραφεία στο υπόγειο
Ως Γερμανικό Στρατιωτικό Νοσοκομερίο χρησιμοποιήθηκε επίσης και το Κεντρικό Νοσοκομείο (νύν "Γ.Γεννηματάς")

12. Ο κινηματογράφος "Διονύσια" στην οδό Αγίας Σοφίας μετατράπηκε σε κινηματογράφο για Γερμανούς στρατιώτες

13. Ο κινηματογράφος "Παλλάς" στη λεωφόρο Νίκης είχε μεατραπεί σε θέατρο για Γερμανούς στρατιώτες

14. Ο κινηματογράφος "ΠΑΤΕ" της λεωφόρου Βασ. Γεωργίου είχε μετατραπεί σε θέατρο αποκλειστικά για Γερμανούς

15. Το Επταπύργιο είχε καταστεί φυλακή μελλοθανάτων και

16. Το στρατόπεδο "Παύλος Μελάς" στην οδό Λαγκαδά είχε καταστεί στρατόπεδο ομήρων προς εκτέλεση

(Σημ. στοιχεία από το βιβλίο του Απόστολου Παπαγιαννόπουλου "ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ...εν θερμώ" , τόμ.Β΄σελ.868-870)

ΠΗΓΗ. 1. seleo.gr
              2. onalert.gr