Τα διαφορετικά συστήματα φωτομέτρησης

Η φωτομέτρηση είναι η λειτουργία που συχνότερα αφήνουμε στην τύχη, δείχνοντας εμπιστοσύνη στη μηχανή μας. Όμως μερικές φορές απογοητευόμαστε όταν βλέπουμε  υποφωτισμένες ή υπερφωτισμένες φωτογραφίες. Για πάντα σωστές λήψεις, καλό είναι να κατανοήσουμε την αρχή λειτουργίας και τις διαφορές των επιλογών.

κείμενα Κωνσταντίνα Γκιτάκου

Τι είναι η φωτομέτρηση

Φωτομέτρηση είναι η διαδικασία μέτρησης από την οποία προκύπτει η σωστή έκθεση του καρέ ώστε η φωτογραφία που θα πάρουμε να μην είναι ούτε υπερφωτισμένη ούτε υποφωτισμένη. 

H έκθεση είναι η ποσότητα του φωτός που φθάνει στη φωτοευαίσθητη επιφάνεια, δηλαδή στον αισθητήρα, και προσδιορίζεται από το συνδυασμό διαφράγματος και ταχύτητας. 

Με άλλα λόγια,  πόσο φως θα περάσει από τον φακό και για πόσο χρόνο. Η έκθεση εκφράζεται σε μονάδες lux/sec ή EV (Exposure Value). 

Για κάθε EV αντιστοιχεί ένας συνδυασμός διαφραγμάτων φακού/ταχυτήτων κλείστρου, λαμβανομένης υπόψη της ευαισθησίας του υλικού. 

Π.χ. EV15 σημαίνει f/16 1/125sec. με ISO 100 και όλα τα ισοδύναμα, όπως f/11 με 1/250sec. ή f/8 με 1/500sec. (πάντα με ίδια ISO) κ.ο.κ.

Τα διαφορετικά συστήματα

Στις φωτογραφικές μηχανές το υποσύστημα φωτομέτρησης υιοθετεί μέτρηση ανακλώμενου φωτός. 

Τι σημαίνει αυτό; 

Απλά μετρά το φως που ανακλάται από τις επιφάνειες με την παραδοχή ότι έχουν τονικότητα στο μεσαίο γκρι τόνο δηλ. αυτόν που ανακλά το 18% του προσπίπτοντος φωτός. Να το πούμε ακόμη πιο απλά. Η μηχανή μας βλέπει παντού μεσαίους γκρι τόνους.

Όμως στην πραγματικότητα δεν φωτογραφίζουμε αντικείμενα αποκλειστικά με μεσαίους τόνους! Στο ίδιο καρέ συνυπάρχουν λευκά και σκούρα, και μερικές φορές φώτα κλπ. Για αυτό χρειάζεται να βρούμε ένα πιο εξελιγμένο σύστημα. 

Οι διαφορετικοί τύποι φωτομέτρησης επιδιώκουν να μειώσουν τα λάθη. Από μηχανή σε μηχανή αλλάζει το όνομα τους αλλά η λογική παραμένει κοινή για τους βασικούς τύπους. Πολυζωνική (multizone, matrix, evaluative κλπ.) είναι η πιο εξελιγμένη φωτομέτρηση: 

Χωρίζει το καρέ σε πολλές περιοχές, κάνει ξεχωριστή μέτρηση σε κάθε περιοχή και με ειδικούς αλγόριθμους και βάσει χαρτογραφημένης μνήμης με χιλάδες περιπτώσεις δύσκολων σκηνών υπολογίζει τη βέλτιστη έκθεση. 

Κεντρoβαρής (centre weighted) είναι η φωτομέτρηση όπου το πολικό διάγραμμα απόκρισης δίνει έμφαση στην περιοχή του κέντρου του καρέ. Χρήσιμη όταν το κυρίως αντικείμενο βρίσκεται στο κέντρο. 

Spot είναι η φωτομέτρηση που μετρά μια μικρή κυκλική περιοχή στο κέντρο, περίπου το 1-2% της επιφάνειας του καρέ. 

Μερική (partial) είναι η φωτομέτρηση που μοιάζει με spot που μόνον που μετράει μεγαλύτερο κύκλο 5-10%.

Από αριστερά: Spot, κεντροβαρής και πολυζωνική φωτομέτρηση

Ήλιος και παραλία

Μια ηλιόλουστη μέρα σε μια αμμουδιά, ή αντίστοιχα τον χειμώνα σε μια χιονιασμένη πλαγιά, η τονικότητα απέχει πολύ από τους μέσους τόνους. 

Το φωτόμετρο της μηχανής μας νομίζει ότι βλέπει γκρι και οδηγείται σε υποφώτιση. Εμείς θα πρέπει να διορθώσουμε υπερφωτίζοντας κατά 1 έως 2 στοπ.

Φύση και δέντρα

Τα δένδρα με τις πυκνές τους φυλλωσιές κρύβουν προβλήματα για την έκθεση: Σχηματίζονται κενά ανάμεσα στα φύλλα λόγω των έντονων σκιάσεων κάτω από τον αίθριο, φωτεινό ουρανό και δημιουργούν σκοτεινές κηλίδες, οπότε η αυτόματη έκθεση ξεγελιέται και παράγει ξεπλυμμένους τόνους αντί για καλό ζωηρό κοντράστ. Διορθώνουμε με αντιστάθμιση έκθεσης στο +1stop.

Κόντρα φως

Από τις πιο συνηθισμένες καταστάσεις. Όταν στεκόμαστε αντικριστά σε μια ανθρώπινη μορφή ή τη σιλουέτα ενός κτιρίου, ενός δένδρου κλπ. και πίσω έχουμε τον ουρανό ή έντονο φως τότε η φιγούρα θα υποφωτιστεί και θα βγει σκούρα χωρίς λεπτομέρειες. 

Η λύση είναι να υπερφωτίσουμε. Εναλλακτικά, να ενεργοποιήσουμε το φλας για συμπληρωματικό φωτισμό (τεχνική fill in).

 

Αντιστάθμιση έκθεσης

Η αντιστάθμιση ή διόρθωση έκθεσης μπορεί να μας βοηθήσει να διορθώσουμε τυχόν αστοχίες της μηχανής μας με το χειριστήριο αντιστάθμισης ±. 

Στα ξεθωριασμένα καρέ υποεκθέτουμε 

και στα σκοτεινά καρέ υπερεκθέτουμε. 

Πόσα stop θα διορθώσουμε εξαρτάται από τη …βαρύτητα της περίπτωσης. Έτσι και αλλιώς μια ματιά στην οθόνη της μηχανής μας λέει αν πετύχαμε την αντιστάθμιση ή όχι.

 

 

ΠΗΓΗ. photo.gr