Φωτογραφίζοντας το φεγγάρι..

 

 

Σε πρόσφατο ταξίδι στην Τυνησία ο φωτογράφος μας Λουκάς Χαψής βρέθηκε στην έρημο τη νύκτα και θέλησε να πειραματιστεί* με το φως του φεγγαριού. 

Ίσως οι άνθρωποι των πόλεων δεν το συνειδητοποιούμε αλλά το φεγγάρι είναι τη νύκτα – ιδιαίτερα όταν “γεμίζει” – αρκετά φωτεινό και συμπεριφέρεται παρόμοια με τον ήλιο δηλ. έχει φωτεινότητα και κατευθυντικότητα.

Το καταλαβαίνουμε από το παράδειγμα δίπλα όπου στην πρώτη φωτογραφία μόλις πάει να ξεμυτίσει στον ορίζοντα και σταδιακά ξεπροβάλλει φωτίζοντας και δίνοντας σκιές.

(*και τα τέσσερα καρέ έγιναν με την ίδια εκφώτιση δηλ. f/5,6 30sec. ΙSO 1600) 

Σε απόσταση 384.000 χλμ. από τον πλανήτη γη περιστρέφεται ο μοναδικός δορυφόρος, η σελήνη.  Το φως της από τις σπαρχές της καταγραμμένης ιστορίας έχει κινήσει το ενδιαφέρον του ανθρώπου. Σχεδόν σε όλες τις αρχαίες θρησκείες την είχαν αναγάγει σε θεότητα. 

Αλλά και στους νεώτερους χρόνους περιβάλλεται από ρομαντισμό, μυστήριο και μύθο. Είναι φυσικό λοιπόν και αναμενόμενο ο φωτογραφικός φακός να εμπνέεται από τη σελήνη που κατέχει ξεχωριστή θέση στη νυκτερινή θεματογραφία.

Με ποιές τεχνικές όμως θα προσεγγίσουμε το φεγγάρι και πως θα αποφύγουμε τα λάθη ή τις κοινοτυπίες; Kατ’ αρχήν, να σημειώσουμε τις φάσεις της σελήνης δηλ. την αυξομείωση της ορατής από τη γη επιφάνειας της που διακρίνονται σε πανσέληνο, νέα σελήνη, πρώτο τέταρτο και τελευταίο τέταρτο. 

Στο internet εύκολα θα βρει κανείς σεληνιακά ημερολόγια για συγκεκριμένες γεωγραφικές τοποθεσίες απ όπου μπορεί κανείς να πληροφορηθεί για τις φάσεις του φεγγαριού σε ορισμένη μέρα. Πολλοί μένουν με την εντύπωση ότι μόνον η πανσέληνος αποτελεί θέμα άξιο φωτογράφησης. Κι όμως το φως του φεγγαριού είναι καλό θέμα και σε ενδιάμεσες φάσεις όπως το μισοφέγγαρο που έχει εμπνεύσει ζωγράφους.

Πρέπει να διακρίνουμε ανάμεσα στις αστρονομικές φωτογραφίες του φεγγαριού (όπου εμφανίζεται μόνο του στον ουρανό) και σε κανονικές λήψεις που έχουν ως φωτιστική πηγή το φεγγάρι. Παρόλο που θεωρούμε το φως του λίγο και όχι ιδιαίτερα δυνατό, εν τούτοις μέσα στο σκοτάδι αναδεικνύεται σε αξιόλογη φωτεινή πηγή, ενώ η πανσέληνος δίνει παραπάνω από αρκετό φωτισμό. 

Οι τελευταίας εσοδείας DSLR και CSC έχουν αρκετά ευαίσθητους αισθητήρες φθάνοντας ISO 25.600 και παραπάνω, κάτι αδιανόητο την εποχή του φιλμ. Στην πραγματικότητα οι σημερινές φωτογραφικές μηχανές με μεγάλους αισθητήρες σε πολύ χαμηλό φωτισμό δέχονται περισσότερη πληροφορία συγκριτικά με το ανθρώπινο μάτι και έτσι καταγράφονται απίστευτες λεπτομέρειες.

Οι δυσκολίες

Η σύνθεση δεν είναι εξίσου εύκολη ούτε αυτονόητη τη νύκτα όπως τη μέρα. Το αμυδρό είδωλο στο σκόπευτρο δε βοηθά πολύ και μόνο η προαπεικόνιση στο μυαλό του φωτογράφου με αρκετή δόση πειραματισμού φτιάχνει κάδρο. 

Όσο για την εκφώτιση, πάντα λέγαμε ότι οι ισχυρές φωτιστικές πηγές όταν παρεμβάλλονται μέσα στην εικόνα τείνουν να μπερδεύουν το φωτόμετρο. Για τη νυκτερινή φωτογραφία και ειδικά για το φεγγάρι, κυκλοφορούν σε βιβλία, στο internet κλπ. ένα σωρό πρακτικοί οδηγοί με “τυφλοσούρτες” για την έκθεση, βασισμένοι στην εμπειρία φωτογράφων που έχουν ασχοληθεί πολύ με το είδος. 

Οι παρατεταμένοι χρόνοι έκθεσης έχουν το πρόβλημα του θορύβου καθώς και των τροχιών που γράφουν τα αστέρια στον ουρανό, και ίσως “ανταγωνίζονται” το κυρίως αντικείμενο.

Θέματα εστίασης

Μπορεί να έχουμε συνηθίσει το autofocus στην πλειονότητα των λήψεων, όμως εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν. Όπως και σε κάποιες άλλες ειδικές φωτογραφήσεις π.χ. macro, η χειροκίνητη εστίαση είναι μονόδρομος. Βλέπετε, ακόμη και το καλύτερο autofocus χρειάζεται ένα επίπεδο φωτεινότητας. 

Σε παρόμοιες συνθήκες μερικοί επιλέγουν το guess focus δηλ. εστίαση στο περίπου μαζί με κλειστό διάφραγμα της τάξης του f/11 για να μασκάρονται
οι αποκλίσεις. 

Σε αρκετούς φακούς υπάρχει κλίμακα αποστάσεων στο περίβλημα οπότε ο φωτογράφος μπορεί να ρυθμίσει περίπου στα 10m αφήνοντας το βάθος πεδίου να φροντίσει τα υπόλοιπα. Κάποιοι άλλοι εκμεταλλεύονται την υπερεστιακή απόσταση. Τέλος με δεδομένο ότι σε αυτές τις περιπτώσεις η μηχανή εξ ορισμού στήνεται σε τρίποδο, μια λύση είναι να γίνουν περισσότερα από ένα πανομοιότυπα καρέ – κάνοντας bracketing στην απόσταση εστίασης –και εκ των υστέρων να επιλεγεί το πιο πετυχημένο.

 

 

Φωτομετρώντας

Για επίγειες λήψεις με το φως του φεγγαριού

 
Το φως που αντανακλάται από το φεγγάρι (σε πανσέληνο) προς την επιφάνεια της γης είναι 250.000 φορές πιο αδύναμο από το ηλιακό. Με βάση τη λογαριθμική τιμή είναι log2(250.000)=17.93 δηλ. 18stop λιγότερο από το φωτισμό με αίθριο ουρανό.

Μια βασική ρύθμιση για φωτογραφία με αποκλειστική φωτεινή πηγή πανσέληνο είναι f/5,6 30sec με ευαισθησία ΙSO1600.

• Αν στο κάδρο έχουμε νυκτερινά φώτα πόλης τότε αυτά πρέπει να ληφθούν υπόψη και να τροποποιηθεί ανάλογα η εκφώτιση.
• Στο μισοφέγγαρο έχουμε απώλεια τουλάχιστον 4stop από την πανσέληνο οπότε ο χρονισμός πρέπει να είναι (με ίδιες όπως παραπάνω υπόλοιπες ρυθμίσεις διαφράγματος/ISO) περίπου 15min.

 

Looney rule

Όπως ισχύει ο κανόνας Sunny f/16 για το φως ημέρας, έτσι υπάρχει και το Looney f/11. 

Τι προβλέπει λοιπόν: Για αστρονομική αποτύπωση της επιφάνειας του φεγγαριού επιλέγουμε διάφραγμα f/11 και ταχύτητα κλείστρου αντίστοιχη με την ρύθμιση ευαισθησίας ISO. 

Δηλ. αν τραβήξουμε την πανσέληνο με ISO 400 τότε, πάντα με f/11, είναι ασφαλής μια ταχύτητα ανάμεσα στο 1/250sec ή το 1/500sec.

 

Tip

•    Η επιλογή πολύ υψηλής ευαισθησίας π.χ. ISO 12.800 δεν κάνει από μόνη της πετυχημένη φωτογραφία με το φως του φεγγαριού. Εκτός από το αφύσικο αποτέλεσμα (δείχνει η νύχτα μέρα) ο θόρυβος είναι υπαρκτός εκτός αν έχουμε full frame με λίγα Megapixel.

•    To HDR πολλοί αγάπησαν, αλλά μέχρι κάποιο όριο… Όσο βελτιώνεται η ποιότητα των αυτοματοποιημένων HDR λήψεων στις σημερινές μηχανές τόσο το συγκεκριμένο εφέ χάνει την απήχησή του.

•    Η επιλογή RAW format για την αποθήκευση των αρχείων, αφήνει πολύ περισσότερα περιθώρια για post. Οπότε ρυθμίστε καλύτερα RAW+JPEG ώστε να υπάρχει και υλικό για γρήγορη διανομή/ανέβασμα, αν χρειαστεί.

•    Το τρίποδο δεν φθάνει από  μόνο του για να εξασφαλίσει την απόλυτη σταθερότητα σε πολύ αργές ταχύτητες κλείστρου. Αν δεν είναι αρκετά βαρύ, το ακινητοποιούμε με πρόσθετο βαρίδι (κρεμασμένο στο άγκριστρο της κεντρικής κολώνας). Και δεν ξεχνάμε: οπωσδήποτε ντεκλανσέρ.

 

Φωτογραφίες: Λουκάς Χαψής.

 

 ΠΗΓΗ. photo.gr