Αλατζά Ιμαρέτ - Το οικοδόμημα αυτό χρησιμοποιήθηκε ως τζαμί, πτωχοκομείο (ιμαρέτ) και ιερατική σχολή (μεντρεσές)

Χαμένο ανάμεσα σε πολυκατοικίες με αισθητική που σε πληγώνει, άγνωστο και ξεχασμένο βρίσκεται ένα από τα πιο όμορφα ίσως οθωμανικά μνημεία της Θεσσαλονίκης, το Αλατζά Ιμαρέτ!

 

Ποια είναι όμως η ιστορία του Αλατζά Ιμαρέτ και σε τι χρησίμευε;

Το μνημείο χτίστηκε από τον γιο του Ιμπραήμ, τον Ινογκιολού Ισ(χ)άκ Πασά το 1484 σύμφωνα με την επιγραφή που σώζεται πάνω από την είσοδό του. Ο Ισ(χ)άκ Πασά ήταν Μεγάλος Βεζίρης επί Μωάμεθ Β΄ και αργότερα επί Βαγιαζίτ Β΄, βαλής (διοικητής) της πόλης της Θεσσαλονίκης όπου και τελείωσε την καριέρα του.

 

Ήταν μέρος ενός μεγαλύτερου συμπλέγματος το οποίο αποτελούνταν από τζαμί, ιμαρέτ (πτωχοκομείο), φιάλη (κρήνη) και μεντρεσέ (σχολείο). Αυτό που διασώζεται σήμερα είναι το τζαμί, αν και υπάρχουν απόψεις ότι το τζαμί και το ιμαρέτ ήταν το ίδιο κτίριο.

 

Η ονομασία του «Alaca Imaret» σημαίνει «πολύχρωμο πτωχοκομείο» καθώς το κτίριο είχε μιναρέ διακοσμημένο με πολύχρωμoυς λίθους σε σχήμα ρόμβου. Ανάμεσα στα έτη 1925-1930 καταστράφηκε και σήμερα σώζεται μόνο η βάση του, φτιαγμένη από πωρόλιθο.

 

Το κτίριο αποτελεί έξοχο δείγμα μουσουλμανικής αρχιτεκτονικής. Η τοιχοποιία μιμείται τη βυζαντινή τέχνη όπως τα οδοντωτά γείσα της στέγης. Οι εσωτερικοί τοίχοι ήταν ενισχυμένοι με ξυλοδεσιές. Οι τρούλοι ήταν αρχικά καλυμμένοι με μολύβι. 

 

Στο εσωτερικό διασώζονται διακοσμήσεις με νατουραλιστικά στοιχεία του 19ου αιώνα καθώς και επιγραφές με αποσπάσματα από το Κοράνι. Κατά τη διάρκεια των εργασιών που έγιναν στο μνημείο βρέθηκαν μαρμάρινα τμήματα κιόνων που ανήκαν σε παλαιότερο χριστιανικό ναό.

 

Το κτίριο ανήκει στην κατηγορία των πρώτων οθωμανικών τζαμιών που έχουν σχήμα ανεστραμμένου Τ με κεντρικό χώρο, δύο μεγάλους θόλους, πλάγια διαμερίσματα στη δυτική πλευρά και κιονοστήρικτη στοά. 

 

Έχει 5 τρούλους, οι δύο σχηματίζουν τον κεντρικό χώρο της προσευχής και είναι οι μεγαλύτεροι ενώ οι υπόλοιποι, που επικοινωνούν μεταξύ τους, χρησίμευαν για τα συσσίτια και τη διδασκαλία. 

 

Οι τρούλοι είχαν οροφογραφίες σε δύο στρώματα. Η παλαιότερη έχει αραβική επιρροή με έντονο το διακοσμητικό στοιχείο και κυρίαρχο χρώμα το πορτοκαλί. Η νεότερη έχει δυτική επιρροή και τοπία και διακοσμητικά μοτίβα με κυρίαρχο χρώμα το λουλακί.

 

Αλατζά Ιμαρέτ, πτωχοκομείο (ιμαρέτ) και ιερατική σχολή (μεντρεσές)

Το οικοδόμημα αυτό χρησιμοποιήθηκε ως τζαμί, πτωχοκομείο (ιμαρέτ) και ιερατική σχολή (μεντρεσές). Ο Ισάκ πασάς διέθεσε μεγάλο μέρος της προσωπικής του περιουσίας για την ανέγερση κτιρίων δημοσίου οφέλους. Το ίδιο έγινε και με τη δημιουργία του μνημείου αυτού. Σκοπός ήταν ανάμεσα στα άλλα να μπορεί να προσφέρει συσσίτια σε όλους όσους είχαν ανάγκη ανεξαρτήτως θρησκεύματος.

 

Το κύριο μενού των συσσιτίων αποτελούνταν από ρύζι και σούπα. Λέγεται ότι 100 κιλά αλεύρι και 40 κιλά ρύζι χρειαζόταν καθημερινά για την ετοιμασία των γευμάτων. 

 

Για τις ανάγκες της προετοιμασίας αυτών των γευμάτων δώρισε το ετήσιο ενοίκιο και τους φόρους μιας μεγάλης έκτασης γης που βρισκόταν ανατολικά της πόλης και άρχιζε πέρα από την Καλαμαριά φτάνοντας ως το χωριό Γαλάτιστα. 

 

Στο συγκρότημα εργάζονταν 23 άνδρες , ένας ιεροκήρυκας για την ομιλία της Παρασκευής, ένας ιμάμης για τις προσευχές, ένας μουεζίνης, ένας γραμματέας, δύο μάγειρες, δύο φουρνάρηδες, ένας επιστάτης, δύο ξυλουργοί-κτίστες για να διατηρούν σε καλή κατάσταση τα οικοδομήματα

 

Τον 15ο αιώνα το κτίριο είναι το πιο σημαντικό μνημείο μετά τη Ροτόντα και έως την απελευθέρωση της πόλης κατατάσσονταν ανάμεσα στα πιο σημαντικά οθωμανικά ιδρύματα. Το 1819 έγιναν διάφορες επισκευές ενώ μετά την ανταλλαγή πληθυσμών φιλοξένησε πρόσφυγες. Ανακηρύχθηκε ως μνημείο το 1916. 

 

Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης γκρεμίστηκε μέρος του μιναρέ του. Αργότερα, κατά τη διάρκεια της κατοχής, αφαιρέθηκαν τα μολυβδόφυλλα της στέγης. Κατά το διάστημα 1945-1946 οι βοηθητικοί του χώροι χρησιμοποιήθηκαν ως κατοικίες από ανταρτόπληκτους. 

 

Τέλος για ένα χρονικό διάστημα χρησιμοποιήθηκε για συσσίτια από το 5ο σύστημα προσκόπων.

 

Το Αλατζά Ιμαρέτ σήμερα...

Το 1970 λόγω κατάρρευσης μέρους του κτιρίου χρειάστηκε επισκευές οι οποίες έγιναν από τον Δήμο Θεσσαλονίκης. 

 

Σήμερα χρησιμοποιείται ως εκθεσιακός και πολιτιστικός χώρος. Δυστυχώς λόγω της θέσης του και της κάλυψής του από τις πολυκατοικίες δίπλα, δεν έχει αναδειχθεί όσο θα ταίριαζε σε ένα μνημείο με αυτή την ιστορία και ομορφιά.

 

Αξίζει σίγουρα να το επισκεφθείτε και ταυτόχρονα να συνδυάσετε την επίσκεψή σας με πολλά άλλα μνημεία που βρίσκονται στην περιοχή!

 

 

 

 

ΠΗΓΗ. cityportal.gr