Παναγιά Χρυσοσπηλιώτισσα της οδού Αιόλου - εργασίες στερέωσης, αναστήλωσης και αποκατάστασης του μνημείου

ΣΑΒΒΑΤΟ 3-8-2013

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΙΑΦΚΟΥ

Ενας από τους μεταβυζαντινούς ναούς-κοσμήματα αυτής της πόλης μέλλει σύντομα να φρεσκαριστεί. Επί της ουσίας θα δοθεί λύση σε στατικά προβλήματα που τον ταλανίζουν επί χρόνια. Ο λόγος για την Παναγιά Χρυσοσπηλιώτισσα της οδού Αιόλου, μια τρίκλιτη βασιλική με τρούλο και εγκάρσιο κλίτος, με εξέχουσες θολωτές κεραίες που της προσδίδουν εξωτερικά σταυρική μορφή.

 
Η τοιχοποιία του μνημείου είναι από επιμελημένη γωνιολιθοδομή. Τα κωδωνοστάσια είναι μαρμάρινα, οκταγωνικής κάτοψης, και εδράζονται πάνω στους λιθόκτιστους πύργους των κλιμακοστασίων, ύψους 16 μ., τετραγωνικής κάτοψης εξωτερικά και κυκλικής εσωτερικά. Εχουν ύψος περίπου 9 μ. και μέγιστη διάμετρο 5,2 μ.
Η κατασκευή του ναού είχε κάτι από θρίλερ (θάνατοι) και σκυταλοδρομία. Τα αρχικά του σχέδια εκπονήθηκαν το 1853 από τον Δ. Ζέζο.
Η ανοικοδόμησή του ξεκίνησε δέκα χρόνια αργότερα, τον Μάρτιο του 1863, και ολοκληρώθηκε το 1878. Ο Δ. Ζέζος πέθανε το 1857 και την επίβλεψη του ναού ανέλαβε ο Π. Κάλκος, μέχρι και τον δικό του θάνατο. Κατόπιν οι εργασίες ολοκληρώθηκαν με την επίβλεψη του Ε. Τσίλερ.
Ο τρούλος του ναού τροποποιήθηκε στη φάση της κατασκευής από τον Τσίλερ. Υστερα από έντονες διαμαρτυρίες του εκκλησιαστικού συμβουλίου, καθαιρέθηκε και ξανακατασκευάστηκε με σχέδιο του τότε δημάρχου Δ. Σούτσου, πολιτικού μηχανικού. Η αγιογράφηση ξεκίνησε το 1879 και ολοκληρώθηκε 13 χρόνια αργότερα, το 1892. Τέλος, το 1888 και το 1892 ολοκληρώθηκαν οι εργασίες ανέγερσης των δύο κωδωνοστασίων, του νοτιοδυτικού και του βορειοδυτικού αντίστοιχα.

Από το 1935 έως το 1998 έχουν γίνει επεμβάσεις στο μνημείο που αφορούν σε επισκευές των κωδωνοστασίων, των επιχρισμάτων, και στη συντήρηση των τοιχογραφιών.
Το 2005 εγκρίθηκε η εκτέλεση άμεσων μέτρων ασφαλείας στο ναό για την αποφυγή πτώσης δομικών υλικών και για τη διευκόλυνση στην εκπόνηση της ολοκληρωμένης μελέτης αποκατάστασής του.
Κατά τη φάση εκτέλεσης των εργασιών, έγινε μεταξύ άλλων προσωρινή απομάκρυνση των μαρμάρινων ακροκεράμων της στέγης του γυναικωνίτη, κατασκευή περιμετρικών ικριωμάτων πρόσβασης στα δύο κωδωνοστάσια και περίδεση του νοτιοδυτικού κωδωνοστασίου.
Το 2006 εγκρίθηκε η μελέτη στερέωσης και αποκατάστασης -εκπονήθηκε από τους: Ε. Δεληνικόλα, Κ. Αθανασιάδου, Κωνσταντίνο Ραγκούση, Α. Ρόζο και Α. Χαμπεσή- και το 2012 εγκρίθηκε νέα επικαιροποιημένη μελέτη για τα κωδωνοστάσια του ναού.
Το έργο της στερέωσης, αναστήλωσης και αποκατάστασης του μνημείου, που έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ και θα εκτελεστεί από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, πρόκειται να ξεκινήσει στα τέλη Φεβρουαρίου. Ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται στα 2.500.000 ευρώ.