Ο ιερός βράχος της Ακρόπολης και τα μνημεία της...

Ο ιερός βράχος της Ακρόπολης, βρίσκεται στο κέντρο της σύγχρονης Αθήνας και υπήρξε το σπουδαιότερο και μεγαλοπρεπέστερο ιερό κατά την αρχαιότητα αφιερωμένο στη θεά Αθηνά, προστάτιδα της πόλης.

Ο βράχος της Ακροπόλεως μαζί με τα μνημεία της αποτελούν μοναδικά αριστουργήματα της αρχαίας αρχιτεκτονικής, που εκφράζουν πρωτοποριακούς συσχετισμούς ρυθμών και τάσεων της κλασικής τέχνης ενώ επηρέασαν την πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία για πολλούς αιώνες αργότερα.

Έχει αποδειχθεί ότι ο λόφος ήταν κατοικημένος από την 3η χιλιετία π.Χ. Ο λόφος της Ακρόπολης χρησιμοποιείται ως χώρος θρησκευτικών τελετών. 

Τον 8ο αι. π. Χ ανοικοδομήθηκε ένας μικρός ναός αφιερωμένος στην προστάτιδα της πόλης, την Αθηνά Πολιάδα. Στον ναό, φυλασσόταν ένα ξύλινο άγαλμα της θεάς (ξόανον). Από τον ναό εκείνο απέμειναν μόνο δύο λίθινες βάσεις, κοντά στο νότιο τοίχο του Ερεχθείου.

Από τον 6ο αι. π.Χ. άρχισαν να χτίζονται πάνω σ’ αυτόν τα ιερά των Αθηναίων, όπως το Εκατόμπεδον, που καταστράφηκε κατά τους Περσικούς πολέμους. Το Εκατόμπεδον, χτίστηκε λίγο πριν από τα μέσα του 6ου αιώνα και πήρε το όνομα αυτό επειδή είχε μήκος 100 αττικών ποδιών. Ήταν αφιερωμένο στην Παλλάδα Αθηνά, την προστάτιδα της πόλης στους πολέμους. 

Το Εκατόμπεδον, δυστυχώς, δεν έχει σωθεί και, μάλλον, βρισκόταν εκεί όπου βρίσκεται ο Παρθενώνας. Στο Εκατόμπεδον φαίνεται ότι ανήκε αέτωμα όπου λιοντάρια κατασπαράζουν έναν ταύρο, πλαισιωμένα από δύο παραστάσεις: με τον Ηρακλή που αντιμετωπίζει τον θαλάσσιο δαίμονα Τρίτωνα (σώζεται και βρίσκεται στο νέο μουσείο της Ακρόπολης)

Η ανοικοδόμηση των τειχών και των ιερών άρχισε, αμέσως, μετά την νίκη των Ελλήνων εναντίον των Περσών, το 465 π. Χ, όπου ξεκινάει ο χρυσός αιώνας του Περικλή. Κάτω από την επίβλεψη του Φειδία και των αρχιτεκτόνων Μνησικλή, Καλλικράτη και Καλλίμαχου χτίστηκαν και διακοσμήθηκαν ο Παρθενώνας, το Ερέχθειο, τα Προπύλαια και ο ναός της Αθηνάς ή Απτέρου Νίκης.

Προπύλαια

Η είσοδος της Ακρόπολης άρχισε να χτίζεται το 436 π.Χ. μετά την ολοκλήρωση του Παρθενώνα, με σχέδια του αρχιτέκτονα Μνησικλή. 

Το οικοδόμημα διαιρείται σε τρία μέρη. Στο κέντρο βρίσκεται ένα ναόσχημο- μακρύ κτίσμα με ψηλό αέτωμα και όψη δωρικού ναού. Δεξιά και αριστερά από αυτό είναι χτισμένες από μία πτέρυγα που μοιάζουν με δωρικούς ναούς χωρίς αέτωμα. 

Το κεντρικό οικοδόμημα είναι κάτι το μοναδικό στην αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική. Έξι κίονες δωρικού ρυθμού κοσμούν την πρόσοψη. Οι κίονες λεπταίνουν όσο προχωρούν από τη βάση προς την κορυφή. Πάνω σ’ αυτούς στηριζόταν ένα αέτωμα χωρίς διακόσμηση. Ο κύριος χώρος διαιρείται σε τρία κλίτη με δύο σειρές από ιωνικούς κίονες (τρεις σε κάθε πλευρά).

Τα Προπύλαια δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. Το 431 π. Χ, με την αρχή του Πελοποννησιακού Πολέμου, οι εργασίες σταμάτησαν. Ενώ με τον θάνατο του Περικλή το 429 π. Χ,  οι διάδοχοί του στην εξουσία δεν έδειξαν ενδιαφέρον για τη συνέχιση του έργου.

Ναός της Αθηνάς ή Απτέρου Νίκης

Είναι ένας μικρός μαρμάρινος ναός, που άρχισε να χτίζεται μεταξύ 427-424 π.Χ. με αρχιτέκτονα τον Καλλικράτη. Είναι τετράστυλος ναός ιωνικού ρυθμού, χτισμένος πάνω σε μία κρηπίδα με τέσσερις βαθμίδες. Δεν έχει πρόναο. Μέσα στον σηκό του υπήρχε άγαλμα της Αθηνάς Νίκης, που κρατούσε στο αριστερό χέρι περικεφαλαία και στο δεξί ρόδι. Η ζωφόρος και τα αετώματα του ναού είχαν γλυπτές παραστάσεις.

Γύρω στο 421 – 415 π.Χ., ο ναός περιβλήθηκε με ένα συνεχές θωράκιο ύψους 1,05 μ., που στην εξωτερική του όψη παρίστανε ανάγλυφες Πτερωτές Νίκες την ώρα που προετοιμάζουν θυσία για την Αθηνά. Το 1687, οι Τούρκοι διέλυσαν τον ναό και με τα αρχιτεκτονικά του μέλη ενίσχυσαν τις οχυρώσεις τους.

Παρθενώνας

Ο Παρθενώνας είναι το μεγαλύτερο και πιο επίσημο οικοδόμημα του ιερού βράχου της Ακρόπολης και συγκεντρώνει τον θαυμασμό όλου του κόσμου αιώνες τώρα. Οι εργασίες για την ανέγερση του ναού της Αθηνάς άρχισαν το 447 π.Χ και ολοκληρώθηκαν το 438 π.Χ. από τους αρχιτέκτονες Ικτίνο και Καλλικράτη.

Είναι ναός δωρικού ρυθμού με οκτώ κίονες στις στενές και δεκαεπτά στις μακριές πλευρές. Οι κίονες έχουν ύψος 10,5 μ. και πάνω τους στηρίζεται ο θριγκός (επιστύλια), οι μετόπες, τα τρίγλυφα, τα γείσα και τα αετώματα. 

Ο σηκός ήταν χτισμένος ολόκληρος με μαρμάρινες πέτρες σε οριζόντιες σειρές και σε καθεμία στενή πλευρά είχε από έξι δωρικούς κίονες, οι οποίοι τον χώριζαν σε δύο μέρη: τον κυρίως ναό και τον οπισθόδομο. 

Η ζωφόρος στους τοίχους του σηκού είχε παραστάσεις της πομπής των Παναθηναίων.

Ο κυρίως ναός στο εσωτερικό του χωριζόταν σε τρία μέρη· αυτό γινόταν με δύο κάθετες δωρικές κιονοστοιχίες. 

Το μεσαίο από τα τρία μέρη ήταν το πλατύτερο και σ’ αυτό ήταν στημένο πάνω σε βάθρο το περίφημο χρυσελεφάντινο άγαλμα της Παρθένου Αθηνάς. 

Οι 92 μετόπες εσωτερικά ήταν ανάγλυφες και παρίσταναν διάφορα μυθολογικά θέματα: Γιγαντομαχία, Αμαζονομαχία, Κενταυρομαχία και επεισόδια από την άλωση της Τροίας.

Ερέχθειο

Κατά τη μυθολογία, στο σημείο αυτό έγινε η φιλονικία της Αθηνάς και του Ποσειδώνα για την κυριαρχία της πόλης. Ο θεός της θάλασσας Ποσειδώνας χτύπησε το βράχο με την τρίαινα και ξεπήδησε θαλασσινό νερό. 

Με τη σειρά της η Αθηνά χτύπησε με το δόρυ της και φύτρωσε η ελιά. Οι θεοί που ήταν κριτές έδωσαν τη νίκη στην Αθηνά. Οι Αθηναίοι, όμως, θέλοντας να συμβιβάσουν τους δύο αντίπαλους θεούς τούς αφιέρωσαν από ένα ιερό κάτω από την ίδια στέγη. 

Έτσι χτίστηκε το πιο ιδιόμορφο από τα οικοδομήματα της Ακρόπολης από άποψη αρχιτεκτονικού σχεδίου. Στο σημείο αυτό, κατά τη μυθολογία, είχε την κατοικία του ο βασιλιάς Ερεχθέας, που αργότερα ταυτίστηκε με τον Ποσειδώνα. 

Γι’ αυτό και ο ναός πήρε το όνομά του από το μυθολογικό αυτό βασιλιά της Αθήνας. Ο ναός χτίστηκε μεταξύ 425 και 405 π. Χ. από τον Καλλίμαχο.

Εσωτερικά, ο ναός ήταν χωρισμένος σε δύο μέρη. Το ανατολικό μέρος προς την πρόσοψη ήταν της Αθηνάς, το άλλο του Ποσειδώνα. 

Στο ιερό της Αθηνάς βρισκόταν το ξόανό της, ένα άγαλμά της, δηλαδή, κατασκευασμένο από ξύλο ελιάς, για το οποίο πίστευαν ότι είχε πέσει από τον ουρανό. Στο ιερό του Ποσειδώνα, όπου κατεβαίνει κανείς με δώδεκα σκαλοπάτια, η ξηλωμένη σ’ ένα σημείο στέγη και οι τρεις τρύπες στο βράχο του δαπέδου, προκλήθηκαν από το χτύπημα της τρίαινας του θεού, όπως πίστευαν οι αρχαίοι. 

Το πιο γνωστό, όμως, μέρος του Ερεχθείου είναι οι Καρυάτιδες. Οι Καρυάτιδες ήταν όμορφες κόρες από τις Καρυές της Λακωνίας. Πρόκειται για ένα σκεπαστό μπαλκόνι, του οποίου η στέγη στηρίζεται όχι σε κίονες, αλλά σε έξι αγάλματα Κορών εξαιρετικής τέχνης.

Βραυρώνιο

Ήταν ένα από τα πιο παλιά ιερά της Ακρόπολης. Χτίστηκε, ίσως, το 459 π.Χ και λείψανά του σώζονται στη ΝΑ γωνία των Προπυλαίων. Ήταν αφιερωμένο στη Βραυρωνία Αρτέμιδα. Το περίεργο είναι, ότι ο ναός ήταν χτισμένος κατά εννέα σκαλάκια πιο ψηλά από τα υπόλοιπα τα κτίσματα. 

Ήταν μικρότερο ιερό, χωρίς την μεγαλοπρέπεια και πολυτέλεια των λοιπών ιερών οικοδομημάτων. 

Η Βραυρωνία Άρτεμις, στο όποιο ήταν αφιερωμένος, λατρευόταν, κυρίως, από τις γυναίκες και τις παρθένες της Αττικής. Ονομάστηκε έτσι από τον Αττικό δήμο της Βραυρώνας, κοντά στο σημερινό Μαρκόπουλο.  Επίσης, το ιερό είχε ασυνήθιστο τραπεζοειδές σχήμα και δεν περιελάμβανε έναν τυπικό ναό αλλά αντί για σήκο είχε μια στοά.

Αρρηρόφοριον

Ήταν τετράγωνο κτίσμα στο βορειοδυτικό μέρος της Ακρόπολης. Ήταν ο τόπος κατοικίας των δύο Αρρηφόρων, δύο κοριτσιών ηλικίας 7-11 ετών, που επιλέγονταν κάθε χρόνο για να υφάνουν τον Πέπλο της Αθηνάς με τον οποίο κάλυπταν το ξόανο της θεάς κατά τη γιορτή των Παναθηναίων. Επίσης, κατά τη διάρκεια των Αρρηφορίων, κουβαλούσαν τα Ιερά Σκεύη.

Ο Ναός της Ρώμης και του Αυγούστου

 Ο ναός αυτός ήταν αφιερωμένος στην Ρώμη και στον πρώτο αυτοκράτορά της Οκταβιανό Αύγουστο. Χτίστηκε στα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ., μετά το 27 π.Χ., οπότε ο Οκταβιανός είχε πάρει τον τίτλο του Αυγούστου. Είναι πιθανό ότι οι Αθηναίοι τον κατασκεύασαν ώστε να έχουν την ευμένεια του αυτοκράτορα, σε μία περίοδο πολιτικά δύσκολη για τις σχέσεις Αθήνας-Ρώμης. Πιθανότερη χρονολογία κατασκευής του είναι το 17-10 π.Χ. Όλος ο ναός ήταν κατασκευασμένος από πεντελικό μάρμαρο.

ΠΗΓΗ. maxmag.gr