Ποντιακός Ελληνισμός!

ΠΕΜΠΤΗ 8-6-2017

Γράφει η Δήμητρα Ν. Ρετσινά



 
  
Τα επιτεύγματα του απανταχού ελληνισμού και των αποικιών του είναι συνάμα τόσο γνωστά όσο και άγνωστα στον κάθε έναν Ελλαδίτη. 

Περιχαρακωμένοι στα στενά πλαίσια των οπισθοδρομικών πολιτικών «συνόρων», που μας συμπιέζουν και μας κάνουν να ασφυκτιούμε, νιώθουμε σήμερα περισσότερο από ποτέ την ανάγκη να ταξιδέψουμε, να ανακαλύψουμε νέους τόπους και τρόπους του βίου και να διαπιστώσουμε για άλλη μια φορά ότι από τα προϊστορικά χρόνια οι Έλληνες κατ’ εμπορίαν και κατά θεωρίαν, είχαν αποικίσει μακρινές και εν πολλοίς άγνωστες περιοχές. 

Πρώτα αποίκισαν τη Μ. Ασία, τον Πόντο και την Αζοφική, τα μέρη του Καυκάσου και της Αρμενίας και στη συνέχεια έκαναν τα υπερπόντια ταξίδια τους στη Δύση.
 

  
 Πέρα από τις Συμπληγάδες Πέτρες οι Αργοναύτες πέρασαν με την Αργώ (που σημαίνει γρήγορο καράβι) και στη συνέχεια οι βράχοι αυτοί ρίζωσαν εκεί γιατί ήταν απόφαση των θεών να μείνουν ανοιχτοί αν τους διέπλεε ανθρώπινο καράβι. 

Ο Πόντος είναι μια ατελείωτη θάλασσα χωρίς πουθενά ένα νησί. 

Στα βορειοανατολικά του εκτείνεται ο Κιμμέριος Βόσπορος –το στενό του Κέρτς- που οδηγεί στη θάλασσα του Αζόφ, την αρχαία ελληνική Μαιώτιδα λίμνη και μητέρα του Πόντου. 

Στα νοτιοδυτικά βρίσκεται ο Θρακικός Βόσπορος που οδηγεί στην Προποντίδα ή Θάλασσα του Μαρμαρά. 

Αυτή η θάλασσα περνά μέσα από τα Στενά των Δαρδανελίων (Ελλήσποντος) και χύνεται στο Αιγαίο ή Αρχιπέλαγος, όπως το αποκαλούν γείτονες λαοί. 

Η ίδια η λέξη Βόσπορος προέρχεται από το βους (βόδι) και τον πόρο (πέρασμα). 

Δηλαδή πρόκειται για στενούς Πορθμούς που τους πέρασαν κάποτε τα βόδια από την Ασία στην Ευρώπη ή και αντίστροφα… Το Ομηρικό έπος της Οδύσσειας απηχεί σε ένα μεγάλο βαθμό τις εμπειρίες των πρώτων Ιώνων ναυτικών και εμπόρων που τόλμησαν να ακολουθήσουν τον πλου της Αργώς, καθώς οι ομορφιές της Προποντίδας μπορούν κάλλιστα να συμβολιστούν με τις Σειρήνες …

   Οι λαοί που κατοικούσαν γύρω από τον Πόντο –Θράκες, Σκύθες, Κιμμέριοι και Καυκάσιοι- δεν είχαν σχέση με τη θάλασσα, καθώς στην απέραντη υδάτινη έκταση δεν υπάρχουν νησιά και η χαμηλή περιεκτικότητα του νερού σε αλάτι δυσχεραίνει τα ταξίδια. 

Όταν οι Έλληνες πήγαν ως την Κολχίδα, στις όχθες του ποταμού Φάσι , διέσχισαν μια τεράστια απόσταση με τα πλοία τους, που σήμερα είναι οι περιοχές της Γεωργίας Μπατούμ (αρχαίο Βαθύ) και Σοχούμ (αρχαία Διοσκουριάδα, που την ίδρυσαν οι Διόσκουροι Κάστωρ και Πολυδεύκης, οι δίδυμοι αδελφοί της ωραίας Ελένης, που συμμετείχαν στην Αργοναυτική Εκστρατεία). 

Η πόλις Φάσις ιδρύθηκε από Μιλήσιους εμπόρους αποίκους, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν τον χρυσό και τον άργυρο της Κολχίδας (εξ’ου και το Χρυσόμαλλο Δέρας ) και μάλιστα τύπωσαν και νόμισμα τις «Κολχίδες» που κυκλοφορούσε ως διεθνές νόμισμα ανάμεσα στους γηγενείς! 

Εξοικειώθηκαν με τις τεχνικές της μεταλλουργίας των κατοίκων της Γεωργίας και έκαναν εμπόριο πρώτων υλών, ξυλείας, σίτου και λοιπών προϊόντων μέσω της Τραπεζούντας στα ανατολικά, της Σαμψούντας στα δυτικά (Αμισσός) και της Σινώπης…

   Οι Ίωνες πήγαν ως τις Πύλες του Άδη, δηλαδή στον Κιμμέριο Βόσπορο, διέσχισαν τα Στενά του Κέρτς και έφτασαν στην Αζοφική θάλασσα, όπου στις γύρω στέπες έκαναν, στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, οι Θεσσαλονικείς Κύριλλος και Μεθόδιος τη διπλωματική τους αποστολή, αυτή του εκχριστιανισμού όχι μόνο των Σλάβων αλλά και των Σκυθών και Γετών. 

Ο ποταμός Δον ονομαζόταν από τους αρχαίους Έλληνες Τάναϊς και εκεί έχτισαν την ομώνυμη πόλη, κοντά στο σημερινό Ροστόβ. Οι τραγωδίες του Ευριπίδη και του Αισχύλου, «Ιφιγένεια εν Ταύροις» και «Προμηθέας Δεσμώτης» αντίστοιχα, περιγράφουν τις περιοχές των Ταύρων και των Σκυθών (Κριμαία) και του Καυκάσου. 

Ακόμη βορειότερα, στις όχθες του Δνείπερου ποταμού (Ουκρανία) ανέπτυξαν εμπορικές δραστηριότητες οι Χιώτες, οι Ρόδιοι, οι Μιλήσιοι σε μια ατέρμονη προσπάθεια ανοίγματος του ελληνικού ζωτικού χώρου. 

Τί να πρωτοπεί κανείς για την Οδησσό, την Μαριούπολη, τη Χερσώνα, το Ροστόβ που είχαν φτάσει σε ελληνικό πληθυσμό κατά την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα σχεδόν τα διακόσια χιλιάδες άτομα!

   Τεράστιο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ακμάζουσες ελληνικές παροικίες της Βλαχομπογδανίας (σημ.Ρουμανία) που προετοίμασαν την επανάσταση του 1821! 

Σημαντικές πόλεις με ελληνικό πληθυσμό, όπως η Βράιλα, το Ισμαήλι, η Κωνστάντζα, το Γαλάτσι, η Αξιόπολις, η Ίστρια (η σπουδαιότερη και αρχαιότερη αποικία του δυτικού Πόντου), κρατούσαν την ποταμοπλοΐα του Δούναβη και του Προύθου στα χέρια τους. 

Τα μισά πλοία που μετέφεραν σιτάρι, τα λεγόμενα σλέπια, ήταν ελληνικά, και μάλιστα Επτανησίων και Ανδριωτών…

   Η εφημερίδα «Εμπρός» , το Νοέμβριο του 1908 καυτηρίαζε την τουρκική πολιτική σχετικά με τις ελευθερίες που αναγνώριζε στους Έλληνες του Πόντου. 

Με ένα στιχούργημα σατίριζε την τουρκική αντίληψη περί εκλογών… «Χουριέτ (δηλαδή ελευθερία) θα πει να είστε ευπειθείς μας πάντα δούλοι, τσιμουδιά να μην ακούμε από το βρώμικό σας στόμα, να προσέρχεσθε εμπρός μας χαμαί νεύοντες το όμμα και να κάμετε με σέβας βαθυτάτους τεμενάδες, έχοντες υπόψη πάντα ότι είσαστε ραγιάδες(!)». 

Θα μας δοθεί η ευκαιρία να μιλήσουμε εκτενώς για τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και για το ρόλο των Νεότουρκων και της Γερμανίας σε αυτόν. Καλό όμως είναι πρώτα να δούμε κάποια αριθμητικά στοιχεία που επιβεβαιώνουν την ακμαία παρουσία του ελληνικού στοιχείου στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.

   Ο εθνομάρτυρας δημοσιογράφος και εκδότης της εφημερίδας «Εποχή» της Τραπεζούντας, Ν.Καπετανίδης, σε πρωτοσέλιδο άρθρο στις 31 Οκτωβρίου 1919 με τίτλο «Αι Στατιστικαί», τονίζει την αναγκαιότητα της επίσημης καταγραφής του ελληνικού πληθυσμού και την αξιοποίηση της στατιστικής επιστήμης. 

Αναφέρει χαρακτηριστικά: 

«Η στατιστική του πληθυσμού, η στατιστική των προσφύγων και των μεταναστών, η στατιστική των γεννήσεων και της θνησιμότητας, η στατιστική των πολλών και διαφόρων αιτίων της όποιας ελληνικής κακοδαιμονίας, η στατιστική των επαγγελμάτων, των υπαλλήλων, των διδασκάλων, των ιερέων, των εμπόρων, των τεχνικών, όλος αυτός ο μεγάλος πίνακας θα χρησίμευε, αντί πάσης άλλης γνώμης και κρίσεως, ως ο ασφαλέστερος και λαμπρότερος προβολέας, μέσω του οποίου θα εξάγονταν σοφά συμπεράσματα, ώστε να εδραιωθεί μια πιο συστηματική και τελεσφόρος εθνική εργασία!» 

(Από το βιβλίο του Κ. Φωτιάδη για τη Γενοκτονία των Ποντίων).

   Το 1870 ο πληθυσμός του Πόντου υπολογιζόταν σε 1 εκατομμύριο από το οποίο οι 650,000 ανήκαν στην νομαρχία της Τραπεζούντας, οι 250,000 στην ποντιακή περιοχή της Σεβάστειας και οι 100,000 στη νομαρχία Θεοδοσιουπόλεως. 

Ως προς τη φυλή επικρατέστερη ήταν η ελληνική και έπειτα ερχόταν η οθωμανική, η αρμενική και οι άλλοι λαοί (Κιρκάσιοι, Λαζοί, Ίβηρες, Πέρσες, Κούρδοι). 



Ωστόσο ανάμεσα στους ελληνικής καταγωγής υπήρχαν πολλοί μουσουλμάνοι, οι οποίοι αναγκάστηκαν να ασπαστούν τον ισλαμισμό. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ιστορικός Δ. Κιτσίκης αναφέρει ότι «ο ισλαμικός προσηλυτισμός είχε ως αποτέλεσμα την αλλοίωση του εθνοφυλετικού και πολιτισμικού χάρτη και ότι εν μέρει ο τουρκικός λαός είναι ελληνικής και γενικότερα χριστιανορθόδοξης καταγωγής. 

Ο αφομοιωμένος μικρασιατικός ελληνισμός μαζί με τις υπόλοιπες αυτόχθονες εθνότητες που αλλαξοπίστησαν αποτελούν σήμερα το σημαντικότερο ποσοστό του τουρκικού λαού!

   
Πριν την άλωση της Τραπεζούντας από τους Οθωμανούς το 1461, ο πληθυσμός της ήταν πάρα πολύ ακμαίος. 

Στη συνέχεια όμως λόγω της καταπίεσης και της οικονομικής εκμετάλλευσης μεγάλο μέρος του πληθυσμού της μετατοπίστηκε. Στους χριστιανούς με ελληνική καταγωγή αιτία του διασκορπισμού ήταν οι βιαιοπραγίες των Τούρκων και ο μωαμεθανικός προσηλυτισμός. 

Ειδικά για τους κατοίκους της ενδοχώρας (π.χ. Χαλδεία και Καππαδοκία) οι μετακινήσεις προς τα παράλια ή προς τα εμπορικότερα μέρη έγιναν λόγω ελλείψεως «ησυχίας και πόρων». 

Οι πολλές αυξομειώσεις στον ελληνικό πληθυσμό οφείλονται και στην αναγκαστική έξοδο πολλών καταπιεζόμενων Ελλήνων προς την ομόθρησκη Ρωσία. 

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η συγγραφέας Μ. Κορομηλά, τους Βυζαντινούς πρόσφυγες στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και στην Αγία Ρωσία ακολούθησαν κατά καιρούς μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα: 

1453, 1774, 1828, 1878… Φαναριώτες, Μακεδόνες, Ηπειρώτες και Μωραϊτες στη Βλαχομπογδανία. Κυκλαδίτες φυγάδες στην Κριμαία και στην Αζοφική. Χιώτες, Πόντιοι και Ανατολίτες στον Καύκασο, στη Γεωργία, στο Αζερμπαϊτζάν.

Επτανήσιοι στον Δούναβη… Φυσικά όλη αυτή η μαυροθαλασσίτικη πανσπερμία έστελνε τα παιδιά της στη Μεγάλη του Γενους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη ή σε άλλα ιδρύματα της Πόλης. 

Το 1917 ζούσαν στη Ρωσία 750,000 Έλληνες. 

Για λόγους εθνικής επιβίωσης πολλοί βέβαια πήραν και το δρόμο των απάτητων βουνών του Πόντου, όπου και έκτισαν νέα χωριά και πόλεις και δημιούργησαν νέο αδούλωτο ελληνικό πολιτισμό.

   Κατά τον Δ. Οικονομίδη, ο πληθυσμός όλου του Πόντου πριν αρχίσουν οι γενοκτονίες των Αρμενίων και των Ελλήνων στα χωρογραφικά όρια Σινώπης – Βατούμ και σε έκταση 71,500 τ.χλμ ανερχόταν σε 2 εκατομμύρια. 

Ο ελληνικός πληθυσμός με τις πιο συντηρητικές απογραφές ανερχόταν σε 700,000 άτομα στην Τραπεζούντα, στη Σινώπη, στην Αμάσεια, στο Καραχισάρ, στην Τοκάτη. 

Την ύπαρξη 700,000 Ελλήνων αναγνώρισε και η κυβέρνηση του Κιαμήλ Πασά το 1912 , όταν ήρθε σε συμφωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο για κοινή κατανομή βουλευτικών εδρών. 

Στον αριθμό των 700,000 δεν υπολογίζονται οι ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι με ελληνική συνείδηση ούτε οι κρυπτοχριστιανοί του Πόντου. 

Επίσης το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών της Μέλπως Μερλιέ εντόπισε στον Πόντο 1454 ελληνικούς οικισμούς. 

Ο ελληνικός χαρακτήρας της περιοχής είναι αναμφισβήτητος, καθώς όλος ο οικονομικός βίος, η βιοτεχνία, το εμπόριο και η εκπαίδευση βρισκόταν στα χέρια Ελλήνων. 

Συνοψίζοντας, υποστηρίζουμε ότι η θρησκεία δεν αντανακλούσε στις περισσότερες περιπτώσεις την καταγωγή. 

Εθνολογικά οι Έλληνες ήταν η πολυπληθέστερη πληθυσμιακή ομάδα το 1914 με περί τους 700,000 Έλληνες ορθόδοξους, 190,000 μωαμεθανούς ελληνικής καταγωγής και 43,000 Έλληνες κρυπτοχριστιανούς.

ΠΗΓΗ. noizy