Επαγγελματικά Ταμεία - δημιουργία Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης ή Επαγγελματικών Ταμείων

ΤΕΤΑΡΤΗ 20-11-2-13

Την προηγούμενη εβδομάδα, ο διοικητής του ΙΚΑ Ρ. Σπυρόπουλος επανέφερε στην επικαιρότητα τη δημιουργία Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης ή Επαγγελματικών Ταμείων, όπως είναι ευρέως γνωστά. Η παρέμβαση αυτή δεν ήταν τυχαία. Πολύ περισσότερο δεν αποτελεί κάποια «προσωπική άποψη», όσο και αν το συγκεκριμένο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ ήταν ένας από τους πρωτεργάτες της θεσμοθέτησής τους το 2002 και στο διάστημα που μεσολάβησε ήταν και παραμένει ένας από τους θερμούς οπαδούς τους.

Η δημιουργία Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) προβλέπεται από το νόμο 3029/2002 που ψήφισε το ΠΑΣΟΚ. 
Τα ΤΕΑ ιδρύονται ως νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και χρηματοδοτούνται από τους εργαζόμενους και τους εργοδότες, δηλαδή ουσιαστικά από τους εργαζόμενους. Μπορούν να ιδρυθούν ανά επιχείρηση, ανά κλάδο ή κλάδους εργαζομένων και απαιτούνται τουλάχιστον 100 άτομα.
Το πιο σημαντικό είναι ότι τα ΤΕΑ είναι φορείς συγκεκριμένων εισφορών και όχι παροχών. Δηλαδή, σε αντίθεση με τη Δημόσια Ασφάλιση, το μέλος του ΤΕΑ δε γνωρίζει, ούτε κανείς εγγυάται τι θα πάρει όταν συνταξιοδοτηθεί. 
Για κάθε εργαζόμενο υπάρχει ατομικός λογαριασμός και βασίζεται στην κεφαλαιοποίηση των εισφορών του καθενός. 
Ετσι μεταξύ των μελών δεν υπάρχει καμιά αλληλεγγύη.

Μέχρι στιγμής, δέκα χρόνια μετά τη νομική θεσμοθέτησή τους, έχουν συγκροτηθεί μόνο λίγα τέτοια ταμεία και τα μέλη τους δεν ξεπερνούν τις μερικές δεκάδες χιλιάδες. Γι' αυτό δυσανασχετεί ο διοικητής του ΙΚΑ. 
Επιπλέον, για τα Επικουρικά Ταμεία Ιδιωτικού Δικαίου που δεν εντάχθηκαν στο κοινό επικουρικό, το ΕΤΕΑ, διατυπώνονται σκέψεις να μετατραπούν και αυτά σε Επαγγελματικά Ταμεία.
Ο Ρ. Σπυρόπουλος δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να υποστηρίζει δημόσια και να προωθεί το μοντέλο των «τριών πυλώνων», που αποτελεί στρατηγική στόχευση της ΕΕ. Σαν τέτοιο, κατείχε πάντα κεντρική θέση στην αντίληψη του ΠΑΣΟΚ, αλλά και της ΝΔ, για το νέο σύστημα ασφάλισης στη χώρα μας, απέναντι στο «παρωχημένο» -όπως έλεγαν- μοντέλο, που είχε δημιουργηθεί μεταπολεμικά. 
Μόνο που τώρα, το νέο αυτό σύστημα έχει περπατήσει αρκετά.

Ο νόμος 3863/2010

Με το νόμο 3863/2010, γνωστός και ως «νόμος Λοβέρδου - Κουτρουμάνη», το νέο σύστημα πήρε σάρκα και οστά. Θα τεθεί σε εφαρμογή από το 2015 και μεταξύ άλλων περιλαμβάνει:

• Τη «βασική σύνταξη» των 360 ευρώ, που θα δίνεται όμως μετά από τουλάχιστον 35 χρόνια εργασίας και παραμονής στην Ελλάδα.
• Το «αναλογικό» τμήμα της σύνταξης, που θα προέρχεται από τις εισφορές των εργαζομένων, αλλά θα είναι μειωμένο μέχρι και 50% σε σχέση με τον υπολογισμό της σύνταξης με τα ισχύοντα μέχρι το 2010. 
• Σημειώνεται εδώ, ότι η μείωση αυτή γίνεται με δύο τρόπους: 

Με τον υπολογισμό της σύνταξης στη βάση των εισφορών ολόκληρου του εργάσιμου βίου και όχι της τελευταίας καλύτερης πενταετίας, αλλά και του ποσοστού αναπλήρωσης του συντάξιμου μισθού, που από το 70% για 35 χρόνια εργασίας, μειώνεται στο 48% για 40 χρόνια εργασίας, με μέσο συντελεστή 1,2% για κάθε έτος, αντί του 2% για κάθε έτος ασφάλισης που ίσχυε πριν.

• Την αύξηση των γενικών ορίων ηλικίας στα 67 χρόνια και στα 62 μόνο στην περίπτωση που κάποιος εργάζεται και ασφαλίζεται ανελλιπώς για 40 ολόκληρα χρόνια (12.000 ημέρες ασφάλισης).

Το παραπάνω «μοντέλο» που ψηφίστηκε, οδηγεί σε συρρικνωμένες συντάξεις, όσον αφορά το «αναλογικό τμήμα» και σε απώλειες για τους ασφαλισμένους, που σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να αναπληρωθούν από τη «βασική σύνταξη». 
Σημειώνεται δε, πως το κράτος αναλαμβάνει τη χρηματοδότηση μόνο της βασικής σύνταξης και αυτό θα γίνεται πάντα υπό την προϋπόθεση της «δημοσιονομικής σταθερότητας».
Στην πραγματικότητα, δηλαδή, το κράτος δεν εγγυάται για το ύψος των συντάξεων, πέραν του προνοιακού τμήματος των 360 ευρώ και ουσιαστικά αποσύρεται από τη στήριξη της Δημόσιας Κοινωνικής Ασφάλισης. Πολιτική που άλλωστε ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, με τη μείωση κάθε χρόνο της κρατικής χρηματοδότησης προς τα Ταμεία, μέχρι το ελάχιστο επίπεδο.

Πώς άνοιξε ο χορός;

Ποιος όμως άνοιξε αυτόν το χορό; Πώς φτάσαμε στο «νέο σύστημα», που δεν εξασφαλίζει ούτε τα βασικά για τους συνταξιούχους και στην ανάγκη σήμερα οι συντάξεις πρόνοιας του δημόσιου συστήματος να απαιτούν τη συμπλήρωσή τους με τα Επαγγελματικά Ταμεία ή και ακόμα με τις συντάξεις από τις ιδιωτικές εταιρείες ασφάλισης, δηλαδή το μοντέλο των «τριών πυλώνων» που προπαγανδίζει ο σημερινός διοικητής του ΙΚΑ;
Ηταν Σεπτέμβρης του 2009, προεκλογική περίοδος, όταν ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και υποψήφιος πρωθυπουργός, από τη Θεσσαλονίκη, έριχνε το «καρότο» της «βασικής σύνταξης». 
Μάλιστα τότε, ο Γ. Παπανδρέου έκανε λόγο για «βασική σύνταξη» των 500 ευρώ, πάνω στην οποία οι εργαζόμενοι θα χτίζουν με τις εισφορές τους ένα καλύτερο -από το ισχύον τότε- εισόδημα για τα γηρατειά τους.

Αποκρυπτογραφώντας την παρέμβαση Παπανδρέου, λίγες ημέρες μετά, ο «Ριζοσπάστης» προειδοποιούσε τους εργαζόμενους για τη φάκα που έστηνε το ΠΑΣΟΚ και σημείωνε χαρακτηριστικά: «Η αντίληψη του ΠΑΣΟΚ για τη "βασική σύνταξη" - όπως προκύπτει από τα κείμενά του - είναι η αντίληψη του "ελάχιστου επιπέδου διαβίωσης". Είναι το προνοιακό επίδομα που υπόσχεται στο συνταξιούχο και στον ανασφάλιστο για να μην πεθάνει στην ψάθα.
 Η λογική για ένα ασφαλιστικό σύστημα - "πτωχοκομείο", που θα μειώνει τους κραδασμούς από την επέλαση των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, της ευελιξίας στην αγορά εργασίας, της ανεργίας, της ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης της Υγείας. Αυτό είναι το αληθινό "όραμα" του ΠΑΣΟΚ για τον 21ο αιώνα».

Τότε μάλιστα, ο «Ριζοσπάστης» θύμιζε ότι η ιδέα αυτή και παραλλαγές της, διατυπώνονταν ήδη από το 1997 στη γνωστή Εκθεση Σπράου «Οικονομία και Συντάξεις». Αν και στην Εκθεση η σύνταξη αυτή ονομαζόταν «Εθνική», περιγραφόταν ως εξής: «Η Εθνική Σύνταξη δεν πρέπει να οδηγήσει σε αυξήσεις συντάξεων, αλλά σε ανακατανομή του μέσου όρου μεταξύ της εθνικής και της σύνταξης του ταμείου. Αρα, η εισαγωγή της εθνικής σύνταξης προϋποθέτει την αναμόρφωση του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων όλων των ταμείων...».

Οι τρεις «πυλώνες»

Στο ίδιο άρθρο, ο «Ριζοσπάστης» ενέτασσε τη «βασική σύνταξη» στο σχέδιο των «τριών πυλώνων» και σημείωνε χαρακτηριστικά:
«Το σενάριο όμως της "βασικής σύνταξης", επαναφέρει στο προσκήνιο το γενικότερο σχέδιο για ένα συνταξιοδοτικό σύστημα "τριών πυλώνων". Το σχέδιο αυτό, το οποίο γνώρισε την αποθέωσή του στη Χιλή και οδήγησε στη χρεοκοπία το ασφαλιστικό της σύστημα, προβλέπει:

• Τον πρώτο πυλώνα, μια δημόσια "βασική σύνταξη" στο ύψος ενός ελάχιστου επιδόματος.
• Το δεύτερο πυλώνα, με τη δημιουργία Επαγγελματικών Ταμείων, τα οποία θα λειτουργούν σε κεφαλαιοποιητική βάση, με τις εισφορές εργοδοτών και εργαζομένων, με ατομικούς λογαριασμούς για κάθε εργαζόμενο.
• Τον τρίτο πυλώνα, τα ατομικά ασφαλιστικά συμβόλαια των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών.

Το σχέδιο αυτό ανατρέπει άρδην όλη τη λειτουργία και το χαρακτήρα της δημόσιας Κοινωνικής Ασφάλισης. Βασικό στοιχείο και επιδίωξη αυτού του σχεδίου είναι η απόσυρση του κράτους από τη δημόσια Κοινωνική Ασφάλιση, η μείωση της χρηματοδότησης από τους προϋπολογισμούς του κράτους των Ταμείων. Ουσιαστικά, η ευθύνη του κράτους περιορίζεται μόνο στη "βασική σύνταξη", δηλαδή στην προνοιακή κάλυψη των συνταξιούχων.
Ταυτόχρονα, εξασφαλίζει και μικρότερες εισφορές για τις επιχειρήσεις, μια πάγια επιδίωξη και απαίτηση της εργοδοσίας. Και επειδή η βασική σύνταξη θα είναι σε επίπεδα προνοιακού επιδόματος, το ΠΑΣΟΚ, όπως βέβαια και η ΝΔ, αλλά και η Ευρωπαϊκή Ενωση δείχνουν τη διέξοδο στην "παράταση του εργάσιμου βίου", όπως "ευρωπαϊκά" περιγράφεται η δουλειά μέχρι τα βαθιά γεράματα. (...) Οσον αφορά τον «τρίτο πυλώνα» είναι καθαρό ότι εδώ πρόκειται για καθαρά ιδιωτική ασφάλιση με ό,τι αυτό συνεπάγεται».

Ταμεία... ανασφάλειας

Για τα ίδια τα Ταμεία της Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ), τα οποία ο «Ριζοσπάστης» χαρακτήριζε ευθέως ως «Επαγγελματικά Ταμεία Ανασφάλειας», υπογράμμιζε:
«Ο δεύτερος πυλώνας είναι τα λεγόμενα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ), τα οποία νομοθέτησε ήδη το ΠΑΣΟΚ με το 3029/2002 και τα οποία παρουσίασε ως μια μεγάλη καινοτομία. 
Στην πραγματικότητα, βέβαια, το ΠΑΣΟΚ καθόλου δεν πρωτοτύπησε. Ψήφισε και προωθεί αυτό που η Ευρωπαϊκή Ενωση με το "Πράσινο Βιβλίο" το 1997 έθεσε ως στρατηγικό στόχο: Την ενίσχυση της ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς μέσα από τη δημιουργία μιας "κοινής αγοράς προϊόντων συντάξεων".

Ενας στόχος διόλου ευκαταφρόνητος, αν αναλογιστεί κανείς ότι τα κεφάλαια που συγκεντρώθηκαν για συντάξεις το 2005 αναλογούσαν στο 29% του ΑΕΠ των χωρών της ΕΕ. Η δημιουργία των ΤΕΑ καθόλου δεν εξασφαλίζει "αξιοπρεπείς συντάξεις", όπως υπόσχονται. 
Το μόνο που εξασφαλίζει είναι ένα ακόμα πεδίο κερδοφορίας για τους μεγάλους χρηματοπιστωτικούς ομίλους, αλλά και ζεστό χρήμα για τις χρηματαγορές όπου και θα επενδύεται μεγάλο μέρος αυτών των κεφαλαίων».
Και ακόμα, η εφημερίδα του ΚΚΕ προειδοποιούσε: «Το πόσο επικίνδυνο είναι οι εργαζόμενοι να δέσουν τη μοίρα τους με τέτοιου είδους εγχειρήματα (...) φαίνεται και από το γεγονός ότι το 2008, με το ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης, τα Επαγγελματικά Ταμεία παγκοσμίως απώλεσαν το 25% των κεφαλαίων τους. 
Η ανάπτυξη των Επαγγελματικών Ταμείων καθόλου, όπως και κάθε άλλη μορφή ιδιωτικής ασφάλισης, δεν ενισχύει τη σιγουριά των γηρατειών. 
Το αντίθετο, ενισχύει την Αν-ασφάλεια, εξοβελίζει την κοινωνική αλληλεγγύη μεταξύ των εργαζομένων, αφού ο κάθε εργαζόμενος έχει τον ατομικό του λογαριασμό και η σύνταξή του εξαρτάται αποκλειστικά από το ύψος των προσωπικών του εισφορών και τις αποδόσεις τους».
Την ίδια ευρωενωσιακή συνταγή εφαρμόζουν σήμερα ΠΑΣΟΚ και ΝΔ και ασμένως κόπτονται για την ίδρυση Επαγγελματικών Ταμείων. 
Μόνο που σήμερα, μετά από δεκαετίες επέλασης στη δημόσια Κοινωνική Ασφάλιση, που κλιμακώθηκε τα τελευταία τέσσερα χρόνια, οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι έχουν την εμπειρία να κατανοήσουν τον πραγματικό ρόλο τέτοιων Ταμείων και κυρίως, τη μοίρα που επιφυλάσσουν με τους σχεδιασμούς τους οι κυβερνώντες και η ΕΕ για τη δημόσια ασφάλιση, την οποία ρίχνουν στον Καιάδα.

Γ. ΖΑΧ.

ΠΗΓΗ. ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ