Το κροπάρισμα στις φωτογραφίες

 

 Του Δημήτρη Ασιθιανάκη*

Μπορεί οι συγκεκριμένες επιλογές να ενταχθούν στο δίπολο επεξεργασία και μη επεξεργασία. Όμως για συγκεκριμένους ιστορικούς λόγους το κόψιμο ή μη κόψιμο, ή το πως θα παρουσιαστεί τελικά μια φωτογραφία, αυτούσια ή κομμένη, έγινε μια σημαντική αφορμή για να ερίζουν οι φωτογράφοι και να χωρίζονται στα αντίστοιχα αντίπαλα στρατόπεδα. 

Πώς ξεκίνησαν όλα; 

Μάλλον από την αρχή της φωτογραφίας όπου συνήθως οι φωτογραφίες δεν ήταν μεγεθυμένες. 

Ο φωτογράφος τραβούσε την φωτογραφία ή σε μια τελική κατευθείαν θετική μορφή ή ακόμη και αν τραβούσε αρνητικό, γυάλινο ή χάρτινο δεν έχει σημασία, αυτό που μπορούσε να τυπώσει από αυτό το αρνητικό ήταν μια εξ επαφής εκτύπωση του αρχικού αρνητικού. 

Τα περιθώρια που είχε ο φωτογράφος να κόψει την αρχική φωτογραφία ώστε να διορθώσει πιθανά σφάλματα στο καδράρισμα ήταν μικρά και ακόμη και αν ήθελε να παρουσιάσει μικρότερο τμήμα της αρχικής φωτογραφίας, ταυτόχρονα μίκραινε και το μέγεθος της τελικής φωτογραφίας.

Κροπάρισμα ανάλογα με την διάθεση του φωτογράφου για το πως ήθελε να παρουσιάσει κάθε φορά μια φωτογραφία. Ο Κερτέζ με την αγαπημένη του

 

Με τις μεγεθύνσεις αυτό άλλαξε. Ειδικά αν ο φωτογράφος διέθετε κάποιο μεγάλο αρνητικό μπορούσε από την μία να τυπώσει τεράστιες φωτογραφίες, από την άλλη μπορούσε να κόψει ότι δεν ήθελε ή τυχόν είχε συμπεριλάβει στις φωτογραφίες του κατά λάθος. 

Αυτής της σχολής ακόμη κι όταν δεν είχε το κατάλληλο αρνητικό ήταν ο  Αντρέ Κερτέζ που σε κάποιες περιπτώσεις η παρουσιασμένη τελικά φωτογραφία, δεν είχε καμία σχέση με την αρχική φωτογραφία που είχε τραβήξει. Κι αυτό το έκανε χωρίς να τον ενδιαφέρει τίποτε άλλο παρά αυτό που είχε εκείνος στο μυαλό του για αυτό που ήθελε να δείχνει η φωτογραφία του. 

Ο Κερτέζ βέβαια αυτή του την άποψη δεν θέλησε να την κάνει θεωρία, ούτε να επηρεάσει κανένα, πόσο μάλλον να επιβάλλει αυτή την άποψη σε άλλους φωτογράφους ή μαθητές-θαυμαστές του.

Η αυστηρότητα του Μπρεσσόν όσο αφορά το μη κροπάρισμα τον έκανε να διατηρήσει ένα κεφαλάκι που μπαίνει πάνω δεξιά στην εικόνα του

 

Στον αντίποδα αυτής της άποψη βρίσκεται η άποψη του Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν και των μαθητών-ακολούθων του που απαγορεύουν μετά βδελυγμίας το κροπάρισμα των φωτογραφιών και μάλιστα για να αποδείξουν ότι παρουσιάζουν όλο το αρχικό αρνητικό, πάντα συνοδεύουν την φωτογραφία με ένα μικρό μαύρο περιθώριο που είναι το κενό στο φιλμ γύρω από την φωτογραφία και αποδεικνύει ότι ο φωτογράφος παρουσιάζει την φωτογραφία του όπως είναι στο αρχικό αρνητικό και δεν την έχει κόψει. 

Αυτό υποτίθεται αποδεικνύει τις φοβερές και τρομερές ικανότητες του φωτογράφου κομάντο, που δεν φτάνει που κατάφερε να καταγράψει την εξαιρετική αποφασιστική στιγμή, αλλά κατάφερε να το κάνει χωρίς κανένα τεχνικό λάθος και χωρίς κανένα ψεγάδι στο καδράρισμα.

 

Ωχ, ωχ, ωχ ο υπέρμαχος του ολόκληρου κάδρου και του μη κροπαρίσματος Μπρεσσόν, την πιο γνωστή του φωτογραφία την είχε κροπάρει; (Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα)

 

Αυτή η άποψη στοιχειώνει από τα μέσα του 20ου αιώνα ειδικά την φωτογραφία δρόμου και την θεωρώ εντελώς λάθος. Πρώτα από όλα γιατί οι φωτογραφικές μηχανές που προτιμούσαν οι φωτογράφοι δρόμου, οι τηλεμετρικές Leica έχουν σφάλμα παράλλαξης τέτοιο, που ακόμη και ειδικά σκόπευτρα να χρησιμοποιείς, σπάνια θα μπορέσεις να τραβήξεις αυτό ακριβώς που είδες στο κάδρο την στιγμή που τράβηξες. 

Το ίδιο βέβαια ισχύει και με όλες τις παλιές SLR και τις καινούργιες DSLR που δεν διαθέτουν 100% κάλυψη της εικόνας που βλέπεις στο σκόπευτρο. 

Δηλαδή σε αυτή την περίπτωση ο φωτογράφος πως μπορεί να είναι υπεύθυνος για τα λάθος πράγματα που θα συμπεριλάβει μέσα στην φωτογραφία του, αφού δεν μπορεί να τα δει; 

Και γιατί αυτά τα πράγματα που δεν μπορεί ανθρωπίνως να δει και τα προσθέτει η μηχανή, είτε με το σφάλμα παράλλαξης, είτε με την μικρότερη κάλυψη στο σκόπευτρο, ο φωτογράφος να είναι υποχρεωμένος να τα παντρευτεί και να τα παρουσιάζει στις φωτογραφίες του, θέλει δεν θέλει εφ’ όρου ζωής;  Παρακαλώ θα ήθελα μια λογική εξήγηση.

 

‘Άλλος ένας φωτογράφος που αγαπούσε το κροπάρισμα. Σε αυτόν μάλλον ψάχνουμε να βρούμε τις ακροπάριστες. Ο μεγάλος Robert Frank

 

*Το συγκεκριμένο άρθρο είναι κεφάλαιο του βιβλίου μου “Φωτογραφικά Στερεότυπα”

Ο Δημήτρης Ασιθιανάκης είναι φωτογράφος, δάσκαλος φωτογραφίας και πρόεδρος του Fotoart.