Τι συμβαίνει στο σώμα μας όταν αγχωνόμαστε;

Της Νικολίας  Ζωμένου  
Ψυχολόγος Υγείας, MSc.- Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια

Η ένταση με την οποία βιώνουμε το άγχος είναι πολύ μεγαλύτερη από το μέγεθος της απειλής που μας προκαλεί το άγχος. 

Κοινώς, αγχωνόμαστε πολύ περισσότερο απ’ ότι θα ’πρεπε. 

Τί γίνεται όμως όταν αγχωνόμαστε;

Το άγχος είναι μια υποκειμενική αίσθηση φόβου, η οποία αφορά την ικανοποίηση των προσδοκιών που έχουμε για το μέλλον (π.χ. να πάω καλά στο διαγώνισμα, να ανταποκριθώ ικανοποιητικά στη δουλειά μου). 

Το σενάριο να μην εξελιχθούν τα πράγματα όπως θα επιθυμούσαμε (π.χ. αποτυχία στις εξετάσεις, απογοήτευση του αφεντικού από την επαγγελματική μου απόδοση) συνιστά μια απειλή για εμάς. Η ένταση με την οποία βιώνουμε το άγχος είναι πολύ μεγαλύτερη από το μέγεθος της απειλής που μας προκαλεί το άγχος. 

Κοινώς, αγχωνόμαστε πολύ περισσότερο απ’ ότι θα ’πρεπε. 

Τί γίνεται όμως όταν αγχωνόμαστε;

Ο εγκέφαλος για να μας προστατέψει από την υποκειμενική αίσθηση της απειλής, δίνει εντολή και ενεργοποιείται το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα: 

Το ΑΝΣ διακρίνεται σε συμπαθητικό νευρικό σύστημα (ενεργοποιείται σε καταστάσεις απειλής όπου ο οργανισμός μας θα δαπανήσει πολλή ενέργεια για να αντεπεξέλθει) και το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα (το σύστημα της χαλάρωσης). 

Λόγω της ενεργοποίησης του συμπαθητικού νευρικού συστήματος υπάρχει έκκριση αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης, ορμόνες που θα προετοιμάσουν το σώμα μας για «πάλη» ή «φυγή». Αυτή η διαδικασία γίνεται αυτόματα σε όλους μας ανεξαιρέτως και δεν έχουμε έλεγχο πάνω σε αυτήν.

Η ενεργοποίηση του συμπαθητικού συστήματος συνοδεύεται από συμπτώματα που προκαλούν μια αίσθηση δυσφορίας. 

Το αίμα απομακρύνεται από το κεφάλι (αίσθηση ζαλάδας, χλόμιασμα) και από τα άκρα μας τα οποία αρχίζουν να μουδιάζουν και να τρέμουν και κατευθύνεται προς την καρδιά μας, η οποία αρχίζει να πάλλεται γρηγορότερα (ταχυκαρδία) για να στείλει αίμα στους μεγάλους μυς του σώματός μας που θα προετοιμαστούν για «πάλη» ή «φυγή» από την κατάσταση που μας αγχώνει, οι οποίοι «τσιτώνουν» καθώς παρατηρείται μεγάλη ένταση στο σώμα. 

Μελέτες έχουν δείξει ότι η ένταση που βιώνουν οι μύες του σώματός μας σε κατάσταση άγχους είναι παρόμοια με την ένταση που θα βιώναμε αν επρόκειτο να παλέψουμε με μια αρκούδα! 

Κι αυτό συμβαίνει γιατί ο εγκέφαλός μας δεν γνωρίζει αν η απειλή που αισθανόμαστε εμείς είναι πραγματική και αντικειμενικά επικίνδυνη για την επιβίωσή μας ή υποκειμενική. Απλώς μπαίνει αυτόματα σε μια διαδικασία αυτοπροστασίας κι επιβίωσης.



Λόγω της ταχυκαρδίας (αυξημένη ροή αίματος) υπάρχει και μεγαλύτερη ανάγκη σε οξυγόνο. Η αναπνοή μας αρχίζει και γίνεται γρηγορότερη και πιο κοφτή. 

Αντί να αναπνέουμε από το διάφραγμα (όπου εισπνέουμε φουσκώνει η κοιλιά γιατί γεμίζει με αέρα, εκπνέουμε πέφτει η κοιλιά), όπως συμβαίνει όταν ενεργοποιημένο το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα σε καταστάσεις χαλάρωσης, αρχίζουμε και αναπνέουμε από το θώρακα (δηλαδή εισπνέουμε φουσκώνει ο θώρακας ενώ η κοιλιά μπαίνει μέσα, εκπνέουμε ο θώρακας πέφτει και η κοιλιά φουσκώνει) εφόσον είναι λόγω άχγους έχει ενεργοποιηθεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα. 

Λόγω της θωρακικής αναπνοής εισέρχεται στο σώμα μας μεγαλύτερη ποσότητα οξυγόνου (υπεραερισμός), που μας προκαλεί μια κατάσταση που ονομάζεται υπέρπνοια, λόγω της αυξημένης ποσότητας οξυγόνου στο αίμα μας. 
Επιπροσθέτως, η αυξημένη ροή αίματος στο σώμα μας προκαλεί εφίδρωση κι αίσθηση ζάλης.

Ταυτόχρονα, καθώς το σώμα μας προετοιμάζεται να «παλέψει» ή να «φύγει», οι κόρες των ματιών μας διαστέλλονται για να σκανάρουν τον περιβάλλοντα χώρο για πιθανές εξόδους φυγής ή άλλες πιθανές απειλές κι έτσι εισέρχεται μεγαλύτερη ποσότητα φωτός στα μάτια μας. 

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μας δημιουργείται η αίσθηση θολής όρασης ή ύπαρξης κηλίδων στο οπτικό μας πεδίο.

Επειδή το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα υπερλειτουργεί για να αντιμετωπίσει την υποκειμενική αίσθηση απειλής, χρειάζεται να εξοικονομήσει ενέργεια από αλλού. 

Συνεπώς, απενεργοποιούνται άλλες λειτουργίες του οργανισμού, δευτερεύουσες, κι εμφανίζουμε κάποια συνοδά συμπτώματα: κράμπες στο στομάχι, αφυδάτωση, ξηροστομία, ναυτία, δυσλειτουργίες πεπτικού συστήματος (διάρροια, συχνοουρία).

Τέλος, επειδή υπάρχει μεγάλη ένταση στους μυς του σώματος και η αδρεναλίνη χτυπάει κόκκινο, όταν αρχίσει να ενεργοποιείται το σύστημα της χαλάρωσης (παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα) και «βγαίνουμε» από την κατάσταση της απειλής που μας άγχωσε, αρχίζουμε να νιώθουμε έντονη κόπωση και σωματική εξάντληση.

Φυσικά, πρέπει να διευκρινίσουμε, πως δεν είναι όλες οι καταστάσεις το ίδιο αγχωτικές (απειλητικές) για εμάς και δεν βιώνουμε όλοι ακριβώς τα ίδια συμπτώματα και με την ίδια ένταση κάθε φορά. 

Δεν σημαίνει δηλαδή ότι κάθε φορά που θα αγχωνόμαστε για κάτι θα βιώνουμε όλοι μας την γκάμα των συμπτωμάτων που περιγράφηκε παραπάνω και στον ίδιο βαθμό. Ο κάθε άνθρωπος εμφανίζει ιδιαιτερότητες ως προς τη συμπτωματολογία τους άγχους του. 

Αν το άγχος είναι μεγάλο και παρατεταμένο σε σημείο που να γίνεται μη λειτουργικό και να μας δυσκολεύει στην καθημερινότητα και τις υποχρεώσεις μας, καλό θα ήταν να μην διστάσουμε ή ντραπούμε να ζητήσουμε τη βοήθεια κάποιου ειδικού για την καλύτερη δυνατή διαχείρισή του.



ΠΗΓΗ. psychologynow.gr