“Φιρντάους” της Ναουάλ Αλ Σααντάουι - Απέναντι στην τυραννία της πατριαρχίας

 

Η γυναίκα είναι ο παλμός της ζωής, οι φλέβες της, το γέλιο και το δάκρυ της. Ελεύθερη όμως δεν είναι! 

Το σώμα της είναι φυλακισμένο σε ξένο σώμα, “ντυμένο” με δέρμα γεμάτο πληγές, με ρούχα που αγκυλώνουν και δεν χαϊδεύουν, τα πόδια της φορούν παπούτσια που την κρατούν σε απόσταση από τη μάνα γη και την οδηγούν σε λάθος μονοπάτια. 

Η γυναίκα, σήμερα, ασφυκτιά σε αυτό το σώμα, σε αυτό το εχθρικό περίβλημα, βασανίζεται, υποφέρει… Η καρδιά της όμως δεν σταματά να χτυπά, η ψυχή της δεν φυλακίζεται, δεν πεθαίνει, θυσιάζεται. 

Η γυναίκα, λοιπόν, στον κόσμο της πατριαρχίας. 

Χθες, σήμερα, αύριο; 

Όπως δείχνουν τα πράγματα, ναι. 

Η γυναίκα πρέπει να προσπαθήσει περισσότερο από τον άνδρα για να κάνει καριέρα, για να κερδίσει τον σεβασμό, για να μην μείνει στη αφάνεια και στη βαριά σκιά της υπηρεσίας. Ακόμη και σήμερα αντιμετωπίζεται ως σεξουαλικό αντικείμενο, ως το αδύναμο φύλο που αυτονόητα πρέπει να υποταχθεί, να σκύψει το κεφάλι και να ανεχθεί τη βία σε κάθε της μορφή.  

Μέχρι τη στιγμή που θα σηκώσει κεφάλι, θα βγει στον δρόμο και η μοναξιά της θα γίνει τσεκούρι και κανείς άντρας δεν θα γλιτώσει, κανείς...

Η Ναουάλ Αλ Σααντάουι, ψυχίατρος, ακτιβίστρια, συγγραφέας, “η Σιμόν ντε Μπωβουάρ” του αραβικού κόσμου, μας γνωρίζει τη “Φιρντάους” (Εκδόσεις “Δώμα”). Ένα όνομα, μια γυναίκα, ίσως όλες οι γυναίκες. 

Η πατρίδα δεν έχει και τόση σημασία. Μπορεί στην Αίγυπτο, μπορεί στον Λίβανο, μπορεί στην Ινδία, μπορεί… παντού. Η μαρτυρία που καταθέτει η συγγραφέας δεν περιορίζεται, δεν μένει σε σύνορα κλειστά. Εξάλλου, αυτός είναι ο σκοπός του βιβλίου. 

Η ιστορία αυτής της γυναίκας να φτάσει όσο πιο μακριά γίνεται. Να φτιάξει έναν δρόμο που δεν έχει αδιέξοδα για τη γυναίκα, δεν έχει άντρες καταπιεστές, προαγωγούς, φθηνούς, άκαρδους απατεώνες. Η μαρτυρία είναι αληθινή, βασίζεται στη γνωριμία της συγγραφέως με φυλακισμένη-καταδικασμένη σε θάνατο. 

Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1975 και θεωρείται κλασικό, διδάσκεται στα πανεπιστήμια του κόσμου. Η σημασία και η αξία του έγκειται στο γεγονός ότι δεν παρουσιάζει απλά μια δυνατή γυναίκα, αλλά ότι μένει στη σκληρή γραμμή του ανυποχώρητου, καλεί τη γυναίκα να φτάσει μέχρι τέλους για να γίνει η αρχή για τις γυναίκες που θα έρθουν.

Η Φιρντάους γεννιέται για να υπηρετεί, για να δέχεται εντολές, για να μάθει τον ρόλο της μάνας, της αδελφής, της ανιψιάς, της ερωμένης, της εργάτριας. 

Να μάθει όμως όπως ορίζουν οι άντρες τη μάνα, την αδελφή, την ερωμένη, την εργάτρια.  

Να είναι δηλαδή παθητική, σιωπηλή, πλάσμα άψυχο και πρόθυμο στις ορέξεις των ανδρών. Εκπόρνευση με το “καλημέρα”, αλλά η Φιρντάους προσπαθεί, παλεύει να προσαρμοστεί, να μη γίνει μία ακόμη υπηρέτρια στην πατριαρχική κοινωνία. 

Μορφώνεται, αξιοποιεί την ελευθερία του δρόμου και φεύγει όταν την κακοποιούν σωματικά και ψυχικά. Ταλαιπωρείται, πονά, δοκιμάζεται, αλλά καταλήγει να πάρει τον έλεγχο του σώματος και της ζωής της. Πώς; Δολοφονώντας έναν εκ των προστατών της. Πόρνη γιατί το θέλει, δολοφόνος γιατί το θέλει, ελεύθερη γιατί το θέλει και στον θάνατο γιατί το θέλει!

Η Ναουάλ Αλ Σααντάουι μεταφέρει με ενάργεια κι έναν σκληρό λυρισμό τα όσα αφηγείται η Φιρντάους. Στήνει ένα υποβλητικό σκηνικό, παζολινικό, η “Μάμα Ρόμα” προχωρά και δεν αφήνει τίποτα να την αγγίξει, ούτε ο φτιαγμένος από άλλους εαυτός της. Ο ρυθμός είναι έντονος και δεν σε αφήνει να χαλαρώσεις, ενώ το φινάλε μένει αξέχαστο.  

Η καλή μετάφραση από τα αραβικά (έχει σημασία αυτό) ανήκει στην Ελένη Καπετανάκη. Το κείμενο γίνεται και ελληνικό και οι Εκδόσεις “Δώμα” μας προσφέρουν άλλον ένα πολύτιμο τίτλο.

 



ΠΗΓΗ. toperiodiko.gr