Η Ατλαντίδα του Στάλιν στην Κασπία - Μια πόλη φάντασμα

Την δεκαετία του '50, Σοβιετικοί μηχανικοί κατασκεύασαν μια τεράστια πόλη στην Κασπία Θάλασσα, έξω από τις ακτές του Αζερμπαϊτζάν. 

Επρόκειτο για ένα δίκτυο από πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου ,το οποίο συνέδεαν εκατοντάδες χιλιόμετρα δρόμων, παρείχε στέγη σε 5.000 εργάτες, είχε κινηματογράφο, πάρκο και διαμερίσματα.

Σταδιακά παρήκμασε και περιορίστηκε εδαφικά, όμως κάποτε αυτό το επιβλητικό μέρος ενέπνευσε σκηνές που κόβουν την ανάσα στην ταινία «Ο κόσμος δεν είναι αρκετός» του Τζέϊμς Μποντ το 1999.

Ο λόγος για την Neft Dashlari, ίσως μία από τις πιο εντυπωσιακές πόλεις παγκοσμίως στα ανοιχτά της Κασπίας Θάλασσας. Η περιοχή του Αζερμπαϊτζάν φημίζεται για τα πετρελαϊκά της αποθέματα από τα αρχαία χρόνια. Το «υγρόν πυρ» με το οποίο απώθησαν του Άραβες πολιορκητές οι Βυζαντινοί τον 7ου αιώνα πιθανόν να προερχόταν από την ίδια γη, την οποία οι Πέρσες ονόμαζαν «πύρινη» κάποιους αιώνες νωρίτερα.

Η πετροχημική βιομηχανία άρχισε να αναπτύσσεται μόλις η Ρωσία κατακτά την περιοχή το 1870. Στα χρόνια που ακολούθησαν, το Μπακού γνώρισε βιομηχανική ανάπτυξη ανάλογη δυτικών μεγαλουπόλεων. 

Το 1941, το Αζερμπαϊτζάν, ως σοσιαλιστική δημοκρατία της Σοβιετικής Ένωσης, την προμήθευε με 175 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου ετησίως εκπροσωπώντας το 75% της εθνικής παραγωγής σε πετρέλαιο. Γι' αυτό οι Ναζιστικές δυνάμεις πάλεψαν πολύ σκληρά για να θέσουν υπό τον έλεγχό τους την εν λόγω περιοχή – τελικά απέτυχαν.

Ένα αρχιτεκτόνημα από ατσάλι και ξύλο

Μετά τον πόλεμο, Σοβιετικοί μηχανικοί πρόσεξαν έναν ύφαλο τον οποίο οι ναυτικοί αποκαλούσαν «μαύρο Βράχο».

Χτίζοντας μια καλύβα πάνω στο βράχο, άρχισαν να κάνουν δοκιμαστικές γεωτρήσεις. 

Τη νύχτα της 7ης Νοεμβρίου 1949 «χτύπησαν διάνα» ένα κοίτασμα πετρελαίου κορυφαίας ποιότητας 1.100 μέτρα κάτω από τον βυθό της θάλασσας και μέσα σε λίγο καιρό, στο σημείο εκείνο κατασκευάστηκε η πρώτη υπεράκτια πλατφόρμα του κόσμου με το όνομα Neft Dashlari, που σημαίνει «πετρελαιόβραχος» στην γλώσσα των Αζέρων. 

Βέβαια η λέξη «πλατφόρμα» δεν είναι σε θέση να αποδώσει το μέγεθος αυτού το αρχιτεκτονικού θαύματος από ατσάλι και ξύλο που σταδιακά υπερκέρασε τα κύματα, μέσα στα επόμενα χρόνια σε μια θάλασσα της οποίας το βάθος δεν ξεπερνούσε κατά μέσο όρο τα 20 μέτρα.

Τα θεμέλια του κύριου συγκροτήματος αποτελούνται από 7 βυθισμένα πλοία, με το πρώτο πετρελαιοφόρο του κόσμου ονόματι «Ζωροαστήρ» να συγκαταλέγεται μέσα σε αυτά. 

Στο απόγειο της δόξας του, το Νεφτ Ντασλάρι αποτελούταν από 2.οοο πλατφόρμες με γεωτρύπανα, που απλώνονταν σε μια ακτίνα 30 χιλιομέτρων και συνδέονταν μεταξύ τους με ένα δίκτυο από γέφυρες και δρόμους συνολικού μήκους 300χιλιομέτρων. Τις οδικές αρτηρίες αυτές διέρχονταν φορτηγά, ενώ οκταόροφες πολυκατοικίες στέγαζαν τους 5000 εργάτες που περνούσαν μέχρι και εβδομάδες πάνω στην πόλη αυτή.

Το ταξίδι προς τα στεριά διαρκούσε από 6 έως 12 ώρες αναλόγως του τύπου του πλοίου. Το τεχνητό νησί διέθετε εργοστάσιο ποτών, γήπεδο ποδοσφαίρου, βιβλιοθήκη, φούρνο, στεγνοκαθαριστήριο, κινηματογράφο 300 θέσεων, λουτρά, ακόμα και κήπους με ζαρζαβατικά και πάρκα με δέντρα, το χώμα των οποίων ερχόταν από την ηπειρωτική χώρα.

Η κατάρρευση

Αποτέλεσε μια πέρα για πέρα ενσάρκωση της Σταλινικής ουτοπίας για την εργατική τάξη. Όμως, είναι επικίνδυνο να χτίζει κανείς παλάτια στην άμμο, πόσο μάλλον πάνω στο νερό. 

Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης σήμανε την αρχή του τέλους για την επιπλέουσα πόλη καθώς νέα κοιτάσματα ανακαλύφθηκαν αλλού και η τιμή του μαύρου χρυσού άρχισε να παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις. 

Η εργατική δύναμη μειώθηκε στο μισό, τα περισσότερα γεωτρύπανα είτε είναι εκτός λειτουργίας είτε δεν είναι προσεγγίσιμα λόγω του ότι οι γέφυρες που οδηγούν σε αυτά έχουν καταρρεύσει. Από τα 300 χιλιόμετρα οδικού δικτύου, μόλις τα 45 είναι προσπελάσιμα, με το όλο δίκτυο να έχει περιπέσει σε αχρηστία. 

Σε μια πλημμύρα που συνέβη πριν λίγα χρόνια, το νερό έφτασε μέχρι τον 2ο όροφο των πολυκατοικιών.

Ωστόσο, ένας εργάτης πάνω στο Νεφτ Ντασλάρι μέχρι σήμερα κερδίζει 130 δολάρια μηνιαίως, ποσό διπλάσιο από το αντίστοιχο που θα κέρδιζε κάποιος στην ηπειρωτική χώρα. Η γιγαντιαία ατσάλινη πλατφόρμα υπολειτουργεί, θέτοντας εμπόδια στη ναυσιπλοΐα, με συχνές διαρροές πετρελαίου και απαρχαιωμένο εξοπλισμό. 

Η αποδόμησή της εκτιμάται ότι είναι πιο κοστοβόρα από το να την αφήσεις απλά να το καταπιούν τα κύματα. Το πάλαι ποτέ διαμάντι της Σοβιετικής εποχής συνεχίζει να παράγει ένα μικρό μέρος της εθνικής παραγωγής των Αζέρων, ενώ σύμφωνα με τους ειδικούς θα έχει στερέψει σε δυο δεκαετίες από σήμερα.

Του  Στέλιου  Παπαναστασίου.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ :  theinsider.gr