Επιστολή του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Επιτροπής για την Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIH)

ΚΥΡΙΑΚΗ 27-7-2014

 

Επιστολή  προς τους αρμόδιους των υπηρεσιών των Γενικών Αρχείων του Κράτους στην Πελοπόννησο έστειλε το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς με στόχο τον εντοπισμό και τη διάσωση του αρχειακού υλικού της εταιρείας των Σιδηροδρόμων Πελοποννήσου. 

Στην επιστολή που υπογράφεται από τον πρόεδρο Νίκο Μπελαβίλα και τη γενική γραμματέα Μαρία Μαυροειδή, αναφέρονται τα εξής:

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Επιτροπής για την Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIH), που συνεδρίασε στις 18 Ιουνίου αφού έλαβε υπόψη: 

1. Την κατάσταση εγκατάλειψης που έχει διαμορφωθεί στο Μετρικό Σιδηροδρομικό Δίκτυο της Πελοποννήσου μετά την παύση λειτουργίας του από τον Ιανουάριο του 2011

2. Τα συχνότατα περιστατικά λεηλασίας και καταστροφής των κτηρίων, των υποδομών, και του κινητού και ακίνητου εξοπλισμού του στο διάστημα που μεσολάβησε

3. Την αξία που έχει το συγκεκριμένο Σιδηροδρομικό Δίκτυο ως μέρος της Βιομηχανικής Κληρονομιάς της χώρας. 

4. Την σημασία που ακόμα έχει το εν λόγω Σιδηροδρομικό Δίκτυο για την ανάπτυξη στην Πελοπόννησο, και για την τουριστική προβολή της. 

Αποφασίζει: 

- Εκφράζει την βαθύτατη ανησυχία του για την διαφαινόμενη επικίνδυνη εξέλιξη που έχει σχέση με την εγκατάλειψη και την λεηλασία του Μετρικού Σιδηροδρομικού Δικτύου Πελοποννήσου. 

- Καλεί, αφενός τον ΟΣΕ, την ΓΑΙΑΟΣΕ, την ΤΡΑΙΝΟΣΕ και αφετέρου, τα αρμόδια υπουργεία (υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού) να λάβουν άμεσα μέτρα διάσωσης και προστασίας του σπουδαίου αυτού πολιτιστικού πλούτου της χώρας και ταυτόχρονα να διερευνήσουν την δυνατότητα αξιοποίησης στην κατεύθυνση που κινούνται σήμερα διεθνώς άλλα παρόμοια ιστορικά δίκτυα που είτε είναι πλήρως ενεργά για επιβατικές και εμπορικές μεταφορές (π.χ, Bernina Express Ελβετίας, Μariazell Βahnhof Αυστρίας, Γραμμή Septemvri-Dobrinishte Βουλγαρίας) ή λειτουργούν αμιγώς για τουριστική χρήση (π.χ. Durango & Silverton Train, USA, Santa Fe Southern Railway, USA, Train à vapeur des Cévennes, Γαλλία κλπ). Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι τμήματα όπως πχ το εσωτερικό δίκτυο (Γραμμή Κορίνθου – Ναυπλίου / Τριπόλεως - Καλαμών) ή η Γραμμή Κατάκολου – Ολυμπίας κλπ, μπορούν να αξιοποιηθούν επιτυχώς διασώζοντας παράλληλα ζωντανή την ιστορική μνήμη και εν λειτουργία το μνημειακό ιστορικό υλικό.

- Στηρίζει προσπάθειες που γίνονται για την προστασία και ανάδειξη αυτού ή τμημάτων του: Ήδη έχουν κατατεθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ.Α. πλήρεις φάκελοι τεκμηρίωσης για την εσωτερική Γραμμή Κορίνθου – Μύλων 

- Στηρίζει προσπάθειες που γίνονται για την προστασία και ανάδειξη αυτού ή τμημάτων του: Ήδη έχουν κατατεθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ.Α. πλήρεις φάκελοι τεκμηρίωσης για την εσωτερική Γραμμή Κορίνθου – Μύλων – Καλαμάτας, προϊόν συστηματικής έρευνας στα πλαίσια του Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Προστασία Μνημείων» του Ε.Μ.Π. 

- Καλεί τα Γενικά Αρχεία του Κράτους να παρέμβουν και σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΣΕ να δραστηριοποιηθούν προκειμένου να συγκεντρωθεί και να διασωθεί το πλούσιο και ποικίλο ιστορικό και σχεδιαστικό αρχείο των Σιδηροδρόμων Πελοποννήσου το οποίο είναι διάσπαρτο και απροστάτευτο, ευρισκόμενο σε χώρους και εγκαταστάσεις κατά το πλείστον ανενεργές η πλημμελώς φυλασσόμενες. 

Το Μετρικό Σιδηροδρομικό Δίκτυο Πελοποννήσου, περιλαμβάνει 153 Σιδηροδρομικούς Σταθμούς και Στάσεις, πολλοί από αυτούς με χώρους αναμονής και εξυπηρέτησης επιβατών, αλλά και κτήρια αποθήκευσης εμπορευμάτων. 

Είχε δε, 17 συγκροτήματα Μηχανοστασίων με ρεμίζες ατμομηχανών ή βαγονιών, και κτήρια εργασίας και διαμονής προσωπικού, τόσο εκεί όσο και διάσπαρτα στο Δίκτυο. Περιλαμβάνει επίσης, αρκετά σύνθετα τεχνικά έργα (π.χ. σπουδαίες λιθόκτιστες η μεταλλικές κοιλαδογέφυρες, τούνελ, κ.λ.π) 

Σε αρκετά σημεία στο Δίκτυο, τέλος, διατηρούνται σημαντικά δείγματα εξοπλισμού κατασκευής γραμμής και βαγόνια τροχαίου υλικού κάθε είδους και μορφής (ατμομηχανές, οτομοτρίς, επιβατικά και φορτηγά βαγόνια) Μερικά από αυτά προέρχονται από χαμένα κλειστά από παλιά δίκτυα (πχ Λαυρεωτικός, Σιδηρόδρομοι Πύργου – Κατάκολου, Σιδηρόδρομοι Μύλων Καλμών κλπ.) ή ανάγονται στα τέλη του 19ου αιώνα. 

Η Ιστορική και η Αρχιτεκτονική αξία του εν λόγω Δικτύου, καθώς και η αξίες Μνήμης Μοναδικότητας, Τοποσήμου, Παλαιότητας, Αυθεντικότητας κλπ, έχουν ήδη αναγνωρισθεί από το Ελληνικό Κράτος: Αρχικά, με την κήρυξη αρκετών κτηρίων σε 79 Σιδηροδρομικούς Σταθμούς και Στάσεις, ως έργων τέχνης – σημαντικών δειγμάτων της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, το 1985, (ΦΕΚ 391/Β/25-6-1985: «Χαρακτηρισμός ως έργων τέχνης κτηριακών εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στο σιδηροδρομικό δίκτυο Πειραιώς-Πελοποννήσου.» ) 

Στην συνέχεια το 2006, με την κήρυξη της Γέφυρας του Μάναρη στην Αρκαδία και του γειτονικού σταθμού μνημείου. (ΦΕΚ 1353/Β/14-9-2006. 

"Χαρακτηρισμός ως μνημείων 

(α) του κτιρίου του σιδηροδρομικού σταθμού στο Μάναρη Αρκαδίας και 

(β) της τραινογέφυρας του ΟΣΕ επί της Γραμμής Τριπόλεως-Καλαμάτας, φερόμενης ιδιοκτησίας Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος. (ΟΣΕ)). 

Με αυτές τις ενέργειες έχει ήδη διαμορφωθεί ένα βασικό πλαίσιο για την προστασία τμημάτων του Δικτύου, το οποίο όμως κρίνουμε πως μπορεί να καταστεί πληρέστερο και ουσιαστικότερο.

ΠΗΓΗ. drt915