Συνδυασμένες μεταφορές

ΔΕΥΤΕΡΑ 15-6-2015

** Του Ιωάννη Μεταξιώτη

Συνδυασμένες  μεταφορές με ραχοκοκαλιά τον Σιδηρόδρομο………

Οι μεταφορές γενικά αποτελούν  στο οικονομικό κύκλωμα το μέσο για την οργάνωση ,την  ανάπτυξη και την  εξυπηρέτηση των κλάδων της οικονομίας  όπως της γεωργίας ,της βιομηχανίας , του εμπορίου ,του τουρισμού & άλλων. 

Αυτές εντάσσονταιστο τριτογενή τομέα παραγωγής, είναι προϊόν παράγωγου ζήτησης  & όχι αυτοσκοπός αλλά μέσο για την επίτευξη του σκοπού.

Η τελευταία σαραντακονταετία δε  χαρακτηρίζεται από την αλματώδη  και την  πολυσύνθετη  ανάπτυξη του μεταφορικού έργου με την ταυτόχρονη  αύξηση των προβλημάτων  που αντιμετωπίζει  τόσο ο κλάδος των μεταφορών  όσο και  η οικονομική ζωή της χώρας.

Η  συνεργασία ,η αλληλοσυσχέτιση και η  συμπληρωματικότητα  των μέσων μεταφοράς…?

Η  συνεργασία , η αλληλοσυσχέτιση και η  συμπληρωματικότητα των μέσων μεταφοράς ως ιδέα δεν είναικάτι το  νέο. 

Μελετώντας την  κατάσταση που έχει επικρατήσει  στις μεταφορές διαχρονικά,  διαπιστώνεται ότι:  Ενώ το κάθε  μέσο  είναι σχεδόν αυτόνομη οικονομική μονάδα , ταυτόχρονα είναι άμεσα εξαρτώμενο από την δραστηριότητα των άλλων μέσων μεταφοράς, αλλά και από το  συνολικό  μεταφορικό σύστημα. 

Αυτή η συνοπτική  ανάλυση τοποθετεί ως αναγκαιότητα  την  υιοθέτηση και εφαρμογή   νέων πολιτικών & διαδικασιών. 

Οι  οποίες συνδυαστικά   με τις σύγχρονες  εφαρμοσμένες τεχνολογίες των μέσων  επικοινωνίας  και πληροφορικής   μπορεί  να παράγουν βελτιστοποίηση & ένα νέο ολοκληρωμένο διαχειριστικό σύστημα μεταφοράς προσώπων και αγαθών.

Επιπρόσθετα την τελευταία δεκαετία έχει διαπιστωθεί ότι  η  ζήτηση αυξάνεται για τις μεταφορές σε ρυθμό συγκριτικά μεγαλύτερο  από την οικονομική ανάπτυξη.  

Οι μελλοντικές  εκτιμήσεις και τάσειςπου επικρατούν στην αγορά των μεταφορών παγκόσμια  αλλά και στο χώρο τα Ε.Ε. δείχνουν ότι η  αύξηση των εμπορευματικών μεταφορών στην επόμενη δεκαετία θα κυμανθεί μεταξύ 30% και 40%ή και περισσότερο, με κυριότερο λόγο  την αναμενόμενη  αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου.

Η ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου  και κατεπέκταση η αύξησητης ζήτησης των συνδυασμένων μεταφορών  έχουν κυρίως ως   αιτίες και  λόγους τα εξής κάτωθι:

•  Μέσω  της  παγκόσμιας  ανάπτυξης, συνεπάγονται ότι θα προκύψουν  μεταβολές στην βιομηχανική παραγωγή , στις προτιμήσεις  και στην ικανότητα των καταναλωτών σε  μια σειρά προϊόντων και υπηρεσιών.

• Οι  κοινοτικές στρατηγικές για το περιβάλλον , οι  πολιτικές  ενεργειακής απόδοσης και άλλες σημαντικές παράμετροι (όπως σχετικά αναφέρονται σε σημείωμα μου στην ΑΥΓΗ της 14/2/2015) θα στοχεύουν  σε εφαρμογή μέτρων τα οποία έχουν σαφή τάση και προτίμηση από  τις οδικές στις σιδηροδρομικές και ειδικότερα στις συνδυασμένες μεταφορές.

• Στην χώρα μας έχει αρχίσει να  αυξάνεται  επιτακτικά η ανάγκη για την  πραγματοποίηση μεταφορών, επιβατικών και αγαθών  μέσω ενός  συστήματος  συνδυασμένων μεταφορικών συστημάτων (οδικών - σιδηροδρομικών - θαλάσσιων).

• Η αυξημένη  ζήτηση της τουριστικής κίνησης και  η  αναβάθμιση  του τουριστικού προϊόντος.

• Η αποτελεσματικότερη και ασφαλέστερη κίνηση των πολιτών.

• Το  μικρότερο  κόστος της μετακίνησης προϊόντων και αγαθών μέσω των δικτύων  της χώρας λόγω του διεθνούς ανταγωνισμού.

• Ο συντομότερος  δρόμος-χρόνος των μετακινήσεων  εξαιτίας και της γεωπολιτικής θέσης της  χώρας στο χώρο της  Ν.Α. Ευρώπης&των λιμανιών της στην Ν.Α.  Μεσόγειο.

• Το αναπτυξιακό,  ανταγωνιστικό & παραγωγικό  μοντέλο το οποίο χρειάζεται η χώρα.

 Σύμφωνα δε  με νόμους & παραδεκτούς κανόνες της αγοράς καθώς θα αυξάνεται δυνητικά  η απόσταση  οικονομικής μεταφοράς για  τα παραγόμενα  αγαθά &  προϊόντα ταυτόχρονα  θα  αυξάνεται στο τετράγωνο  ο αριθμός  των αγορών  στις οποίες πλέον  τα συγκεκριμένα προϊόντα & αγαθά  έχουν  πρόσβαση , αφού οι αγορές εξαρτώνται από την καλυπτόμενη έκταση.

Η επικρατούσα άποψη μέχρι τώρα διατύπωνε &  είχε ως εφαρμοσμένη πρακτική   τα εξής: 

• Ο συντονισμός   θα μπορούσε να  επιτευχθεί αυτόματα(με το αόρατο χέρι)  σε μια αγορά τέλειου ανταγωνισμού όπου οι αρχές τιμολόγησης με βάση το οριακό κόστος εφαρμόζονται παντού. 

Η λογική αυτή, της αυτόματης  διευθέτησης των  διαδικασιών  των μεταφορικών μέσων μέσω  του μηχανισμού της αγοράς είχε  υιοθετηθεί  κυρίαρχα από τις δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού.

• Επιτακτική αναγκαιότητα είναι η αντιστροφή  της σημερινής κατάστασης  με την διαμόρφωση νέων πολιτικών.  Οι  οποίες πρέπει  να έχουν ως στόχο τον καλύτερο συντονισμό με νέες  συνεργατικές  εταιρικές λύσεις στην οργάνωση  των  μεταφορών , με προτάσεις οι οποίες   θα επηρεάζουν  θετικά  τις ζωτικές ανάγκες των χρηστών, τη κοινωνία των πολιτών, την  οικονομική ζωή της χώρας   και  καθοριστικά  το ΑΕΠ της.

Αρνητικός παράγοντας είναι σε αυτή την κατεύθυνση  οι άνισοι όροι οι οποίοι ήδη  έχουν  επικρατήσει   μεταξύ των μέσων  μεταφοράς διότι δεν διευκολύνουν την ανάπτυξη των συνδυασμένων μεταφορών. 

Π.χ. Η ανισότητα της κατανομής  των επιβαρύνσεων  που προκύπτουν   τόσο από την υποδομή  των  διάφορων  τομέων  της μεταφοράς  όσο  και ο  ανεπαρκής υπολογισμός του εξωτερικού κόστους (κυρίως η ασφάλεια και η ρύπανση) αποβαίνουν σε βάρος  των σιδηροδρομικών μεταφορών και κατά συνέπεια των συνδυασμένων μεταφορών. 

Οι παράγοντες  αυτοί τοποθετούν  τις συνδυασμένες μεταφορές σε δυσχερή θέση ,έναντι των παραδοσιακών  μέσων μεταφοράς την ίδια  χρονική στιγμή που υφίσταται  σημαντικό   συνολικό  πλεονέκτημα .

Ωστόσο το ζητούμενο για να επιτευχθεί  πρέπει να  υπάρξει σαφής πολιτική βούληση   η  οποία  να λαμβάνει υπόψη της την βελτιστοποίηση και αποτελεσματικότητα   συνολικά του συστήματος μεταφορών   προς  όφελος της χώρας και της κοινωνίας και όχι  κάθε  μεταφορικού  συστήματος  ξεχωριστά. 

Το νέο υπόδειγμα    των συνδυασμένων μεταφορών πρέπει να έχει  στον πυρήνα των ενεργειών του τον συνδυασμό  και την συνεργασία των μεταφορικών συστημάτων  (οδικών →  Σιδηροδρομικών →   Λιμένων  → Θαλάσσιων   → Λιμένων → Σιδηροδρομικών  → οδικών). 

Η ανάπτυξη  & η οργάνωση συνεργειών μέσω δημιουργίας νέων  εταιρικών κοινοπρακτικών λύσεων με ισχυρή συμμετοχή του δημοσίου και κάτω απόκοινωνικό έλεγχο  όλου το κυκλώματος της μεταφορικής εφοδιαστικής αλυσίδας  είναι το ζητούμενο  στην προκειμένη κατάσταση.

Το νέο υπόδειγμα  του δικτύου των  συνδυασμένων   μεταφορώνμπορεί και πρέπει να  συμβάλλει  αποφασιστικά  στην ανάπτυξη των χαρακτηριστικών  της ενιαίας αγοράς  προς όφελος των χρηστών και της κοινωνίας των πολιτών με την βελτίωση των  συνθηκών , όρων  μεταφοράς  &πρόσβασης προσώπων και αγαθών  από και προς  στις περιφέρειες.  

Παραδείγματα της  αναγκαιότητας των συνδυασμένων μεταφορών στην χώρα

• Το μεγαλύτερο λιμάνι ακτοπλοΐας στην Ευρώπη είναι ο λιμένας του Πειραιά. Από εδώ εξυπηρετείται περίπου το 96% των συνδέσεων της χώρας  με τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη . 

Υπολογίζεται περίπου ότι η  ετήσια κίνηση είναι 16 εκ. επιβάτες και 5 εκ. οχήματα. Το μεγαλύτεροTERMINAL κρουαζιέρας στην Αν. Μεσόγειο, από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου και το πλέον άρτια εξοπλισμένο της χώρας είναι στο λιμένα του Πειραιά. Από αυτό διακινούνται σε ετήσια βάση πάνω από 2 εκ. επιβάτες κρουαζιέρας.

• Η σύνδεση ,η συνεργασία  και ο συντονισμός των θαλάσσιων μεταφορών ,των σιδηροδρομικών δικτύων  (επιβατών υπεραστικού&προαστιακού τύπου)& των οδικών μεταφορών  τόσο σε επίπεδο  Αττικής όσο και  ευρύτερα των  άλλων  περιφερειών  της χώρας μέσω κοινοπρακτικών  εταιρικών σχημάτων  μπορούν να δώσουν  αμοιβαία οφέλη στα εμπλεκόμενα  μέρη.

• Σύμφωνα με σχετικές μελέτες  που έχουν λάβει χώρα και αφορούν τις μεταφορές των αγαθών & προϊόντων  από και  προς την Άπω Ανατολή με προορισμό  και αφετηρία την Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη  μέσω του λιμένα Πειραιά ο χρόνος μεταφοράς  μειώνεται τουλάχιστον  από   4  μέχρι  7 ημέρες ανάλογα με  την συνολική διαδρομή  ή και περισσότερο με την προϋπόθεση ότι συνδυάζεται με γρήγορη ,σε καλή κατάστασηκαι συμφέρουσα σιδηροδρομική σύνδεση.

• Τα ελληνικά λιμάνια  αποτελούν τις φυσικές πύλες εισόδου και εξόδου  της χώρας  από και  προς την  Κεντρική και  Ανατολική Ευρώπη ,την Άπω Ανατολή αλλά  και ευρύτερα  με το χώρο της ΝΑ Ευρώπης και της Μεσογείου   με προϋπόθεση σύνδεσης μέσω ενός  καλού σιδηροδρομικού δικτύου.

• Σύμφωνα με εκτιμήσεις  διεθνών οίκων,η αναβάθμιση  της διώρυγας του ΣΟΥΕΖ μαζί με  την  αναμενομένη  εκτίναξη του  παγκόσμιου εμπορίου προϊόντων & αγαθών μέσω εμπορευματοκιβώτιων των επόμενων ετών & η πρόβλεψη της δημιουργίαςνέου δικτύου συνδυασμένων μεταφορών με κοινοπρακτικά  συνεργατικά  σχήματα  μπορούν να δώσουν μεγάλη προστιθέμενη αξία συνολικά στην χώρα.

Το Αποτέλεσμα της  ανάπτυξης δικτύων συνδυασμένων μεταφορών

Σήμερα στην παγκοσμοποιημένη οικονομία σχεδόν  όλα αποτιμώνται  σε χρήμα, η ανάπτυξη, η δημιουργία ,η οργάνωση και ο συντονισμός των συνδυασμένων μεταφορικών  δικτύων   μπορούν  να μεταφραστούν σε συνολικό οικονομικό  όφελος για την χώρα. Φυσικά η εκτίμηση αυτή μπορεί να αποβεί σε  μέγεθος ωφέλειας  δις ευρώ. 

Σύμφωνα με τις μελέτες η καθυστέρηση μιας ημέρας παράδοσης  φορτίου αυξάνει το κόστος των μεταφερόμενων αγαθών  από 0,6%  έως 2,3% ανάλογα με το είδος του αγαθού. 

Αυτό μετακυλιείται σύμφωνα με τους κανόνες της αγοράς   είτε στην τελική τιμή του προϊόντος  είτε στο κόστος εργασίας.  

  

Το αποτέλεσμα της ανάπτυξης του νέου υποδείγματος  των  συνδυασμένων μεταφορών  θα έχει επίπτωση και  θα αφορά την   εξαγωγή  ή την εισαγωγή   αγαθών, προϊόντων & πρώτων υλών  μέσω του  διεθνούς εμπορίου, στην διαμόρφωση  των αμοιβών , των συνθηκών διαβίωσης ,στην ανάπτυξη του συνολικού οικονομικού στάτους της χώρας.  

Φυσικά μπορεί να επηρεάσει θετικά στην αλλαγή  της κατεύθυνσης του παραγωγικού οικονομικού μοντέλου της χώρας και  στην ανακατανομή του ΑΕΠ  υπέρ των διεθνών εμπορεύσιμων αγαθών  και υπηρεσιών. 

 Το άρθρο σε PDF

ΕΣΤΑΛΗ ΑΠΟ.  Ιωάννη Μεταξιώτη

**  O Γιάννης Μεταξιώτης είναι M.Sc. Οικονομολόγος στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ