ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ - Πανσπερμία χρυσοπληρωμένων τίτλων σπουδών χωρίς δικαιώματα

ΤΡΙΤΗ 17-6-2014

Στο χώρο των μεταπτυχιακών σπουδών υπάρχουν αρκετές εξελίξεις το τελευταίο διάστημα.  

 

Το υπουργείο Παιδείας ζητά από τα πανεπιστήμια της χώρας να έχουν ολοκληρώσει την τροποποίηση των μεταπτυχιακών τους προγραμμάτων (σύμφωνα με το ν. 3685/2008) μέχρι το καλοκαίρι, υπό την απειλή της μη εισαγωγής νέων μεταπτυχιακών φοιτητών. Την ίδια ώρα, οι νέοι Οργανισμοί των ιδρυμάτων φέρνουν περαιτέρω ανατροπές στην οργάνωση των σπουδών και των πτυχίων, που έχουν αντανάκλαση και στο μεταπτυχιακό επίπεδο. 

 

Η πρόβλεψη του νόμου - πλαισίου για αυτόνομες «Σχολές Μεταπτυχιακών Σπουδών» σε κάθε πανεπιστήμιο εξυπηρετεί την προώθηση αυτού του σχεδιασμού.

 

Οι κατευθύνσεις της ΕΕ για την Ανώτατη Εκπαίδευση διαμορφώνουν μια εφιαλτική εικόνα για τις σπουδές και το μέλλον των φοιτητών σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο. 

Η χρηματοδότηση των ιδρυμάτων έχει φτάσει στα τάρταρα. Εντείνονται η επιχειρηματική και ανταποδοτική τους λειτουργία, η αναζήτηση πόρων από ιδιώτες, που θα εισχωρήσουν ακόμα πιο βαθιά σε όλες τις πτυχές της λειτουργίας τους.

Η εφαρμογή του νόμου - πλαισίου, του σχεδίου «Αθηνά», η «διαθεσιμότητα» (βλ. απολύσεις) των διοικητικών και όλα όσα ζήσαμε το προηγούμενο διάστημα δεν είναι παρά κρίκοι μιας αλυσίδας που θα συνεχιστεί, αφού στα σκαριά είναι:

• Η συγκρότηση εταιρειών που θα διαχειρίζονται την περιουσία των ΑΕΙ, επιταχύνοντας το ξεπούλημα εστιών και λεσχών σίτισης, την ενοικίαση υποδομών (εργαστηρίων, συνεδριακών χώρων, αιθουσών κ.ά.) σε ιδιώτες κ.τ.λ.
• Η περαιτέρω διαμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών με βάση τις ανάγκες των επιχειρήσεων για φτηνό, ευέλικτο και υποταγμένο εργατικό δυναμικό, για υποταγμένους επιστήμονες.
• Τριετείς κύκλοι προπτυχιακών σπουδών, καθώς και διετείς ή μονοετείς κύκλοι που θα πιστοποιούν δεξιότητες, όπως προβλέπουν ο νόμος - πλαίσιο και οι Οργανισμοί (ήδη λειτουργούν πολλά προγράμματα κατάρτισης με δίδακτρα στο Πανεπιστήμιο Αθήνας). Προς τα εκεί πιέζει και η πρόσφατη έκθεση της ΑΔΙΠ, που ανοίγει το δρόμο και για τη δεύτερη φάση του σχεδίου «Αθηνά».
• Ο νέος νόμος για την Ερευνα, που επιτείνει τη χειραγώγηση του περιεχομένου και του αποτελέσματος της έρευνας από το κεφάλαιο.

Η λίστα δεν έχει τελειωμό. Αποτελεί συνέχεια μιας διαδικασίας που εκτυλίσσεται χρόνια ολόκληρα, με τις σπουδές αντί για την επιστημονική γνώση να προσανατολίζονται στην εφήμερη κατάρτιση, να μετατρέπονται σε σπουδές «αλά καρτ».

Οι εξελίξεις αυτές, όπως εδώ και χρόνια έχει αναδείξει το ΚΚΕ, υπηρετούν το ευρωενωσιακό πρότυπο για το μέλλον της νεολαίας, που στηρίζεται στη διαιώνιση της ανασφάλειας και της εργασιακής περιπλάνησης. 

Τις συνέπειες αυτού του σχεδιασμού τις ζουν χιλιάδες νέοι, αφού είναι πασιφανές ότι ο απόφοιτος δεν έχει εξασφαλισμένη την πρόσβαση στο επάγγελμα.

Η «φάμπρικα» των ΜΔΕ

 

Τα τελευταία χρόνια έχει στηθεί μια ολόκληρη «φάμπρικα» Μεταπτυχιακών Διπλωμάτων Ειδίκευσης (ΜΔΕ). 

Χιλιάδες νέοι προσανατολίζονται σε αυτά, όχι μόνο από το μεράκι τους για την επιστήμη, αλλά κυρίως για να εξασφαλίσουν ένα επιπλέον «χαρτί», που ελπίζουν να τους βοηθήσει να βρουν μια δουλειά, αφού έτσι θα είναι πιο «ανταγωνιστικοί», όπως για χρόνια ακούνε από χίλιες δυο μεριές.

Πολλοί μεταπτυχιακοί φοιτητές χρυσοπληρώνουν για να πάρουν αυτό το χαρτί, αφού σε πολλές περιπτώσεις τα δίδακτρα ανέρχονται σε πολλές χιλιάδες ευρώ ανά έτος (π.χ. στο Πανεπιστήμιο Πειραιά ακόμα και 11.000 ευρώ το χρόνο). 

Η τάση είναι η εξαφάνιση των δωρεάν προγραμμάτων (π.χ. στο νέο μεταπτυχιακό της Φαρμακευτικής Αθήνας προβλέπονται δίδακτρα).

Αλλωστε, για τα πανεπιστημιακά ιδρύματα είναι μια καλή ευκαιρία για να αντλήσουν έσοδα, για να καλύψουν τρύπες που ανοίγουν στο έδαφος της υποχρηματοδότησης. Προκύπτουν ερωτήματα και για το πού πάνε σήμερα τα λεφτά από τα δίδακτρα. 
Λέγεται ότι ένα μέρος δίνεται για αμοιβές προσωπικού και εξοπλισμό στο όνομα της «αυτοχρηματοδότησης». 

Ενα άλλο καταλήγει στους περίφημους Ειδικούς Λογαριασμούς, τα «μαύρα κουτιά» της επιχειρηματικής δραστηριότητας των ιδρυμάτων, στους λογαριασμούς και τη δραστηριότητα των οποίων δεν υπάρχει κανένας έλεγχος.

Η πλειοψηφία των ΜΔΕ συγκροτείται στη βάση μεταφοράς μαθημάτων από το προπτυχιακό στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών. 
Ετσι, μ' ένα σμπάρο πετυχαίνονται δυο τρυγόνια: 
Αφενός το πτυχίο υποβαθμίζεται περαιτέρω, αφετέρου η συνέχεια των σπουδών σε μεταπτυχιακό επίπεδο, αντί να προσανατολίζεται στην εμβάθυνση σε ένα πεδίο της εκάστοτε επιστήμης και την ερευνητική παραγωγή με στόχο την ανακάλυψη νέας γνώσης, μετατρέπεται σε μια κατηγορία πιστοποιούμενων προσόντων, με αμοιβή των παρόχων.

Οπως προείπαμε, αυτή την περίοδο όλα τα Τμήματα, αφού ολοκληρώθηκε η «αξιολόγησή» τους, αλλάζουν τα προγράμματα των μεταπτυχιακών. 
Σημειωτέον, αντίστοιχη διαδικασία «πιστοποίησης» προβλέπεται πλέον και για τα προπτυχιακά. 

Υπαγορεύονται έτσι προγράμματα που, μέσω της «αξιολόγησης», θα αναπροσαρμόζονται διαρκώς στις πρόσκαιρες απαιτήσεις της αγοράς για επιστημονικό δυναμικό και ερευνητικά αποτελέσματα. 
Αυτή η διαδικασία υποβαθμίζει την ουσία των επιστημονικών σπουδών, τόσο των μεταπτυχιακών όσο και των προπτυχιακών προγραμμάτων. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Πάντειο συζητιέται το μεταπτυχιακό να γίνει μονοετές (6 μήνες μαθήματα και 6 μήνες για τη διπλωματική), στο Φυσικό της Αθήνας να μειωθούν τα μαθήματα και η διάρκειά του, κ.ά.

Η πανσπερμία των τίτλων σπουδών, με τσακισμένα τα εργασιακά δικαιώματα, οδηγεί ολοταχώς σε ένα μοντέλο που την αξία του πτυχίου και του ιδρύματος που το παρέχει, θα την κρίνει η αγορά, με γνώμονα το ποιοι τομείς είναι κερδοφόροι κι όχι τις ανάγκες του λαού για επιστήμονες.

Τα υποβαθμισμένα πτυχία ακολουθούν αντίστοιχα μεταπτυχιακά προγράμματα, που εξυπηρετούν την προώθηση της «κινητικότητας» φοιτητών και εργαζομένων. 
Επιτείνεται η κατηγοριοποίηση σχολών και αποφοίτων, υψώνονται νέοι ταξικοί φραγμοί.

Θέλουν τους νέους επιστήμονες υποταγμένους

 

Αφού έχουν τσακίσει τα όνειρα χιλιάδων νέων, τους θέλουν στο διαρκές κυνήγι «πιστοποιητικών», για τα οποία μάλιστα θα πληρώνουν αδρά. Τους θέλουν να αποδέχονται αγόγγυστα το τσάκισμα της ζωής και των σπουδών τους, να νοιάζονται μόνο πώς θα ξεμπερδέψουν μια ώρα αρχύτερα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Χημικό της Αθήνας εκβιάζουν με το υπαρκτό πρόβλημα των σοβαρών ελλείψεων στα εργαστήρια (διαλύτες, αντιδραστήρια κ.λπ.), για να έρθουν ως «σωτήρες» οι εταιρείες που θα προσφέρουν χρηματοδότηση με αντάλλαγμα την εκμετάλλευση της δουλειάς των νέων επιστημόνων και των υποδομών.

Στους νέους Οργανισμούς επισημοποιείται η υποχρέωση μεταπτυχιακών φοιτητών και υποψήφιων διδακτόρων για ενασχολήσεις (διοικητικές, εκπαιδευτικές κ.ά.) που καμία σχέση δεν έχουν με τις σπουδές και την έρευνά τους, ακόμα και αμισθί. 

Στις πλάτες τους φορτώνεται το βάρος της αντιμετώπισης των συνεπειών της πολιτικής που απολύει εργαζόμενους, δεν προκηρύσσει νέες θέσεις, δεν καλύπτει τις ανάγκες των ιδρυμάτων.

Για τους υποψήφιους διδάκτορες, όπου έχει διαμορφωθεί μια κατάσταση ανελέητου ανταγωνισμού στο κυνήγι της εύνοιας του καθηγητή και της χρηματοδότησης, η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη.

Την ίδια ώρα, οι υποτροφίες είναι σχεδόν ανύπαρκτες και μακριά από τις πραγματικές ανάγκες των υποψήφιων διδακτόρων. 

Η δυσκολία για την εύρεση χρηματοδότησης κατευθύνει ουσιαστικά τις περισσότερες φορές και το περιεχόμενο της έρευνάς τους. Οσοι αμείβονται με μπλοκάκι, υποχρεώνονται σε δυσβάσταχτες παρακρατήσεις και εισφορές, που ξεπερνούν ακόμα και το 50% της προβλεπόμενης αμοιβής.

Οι νέοι επιστήμονες να βγάλουν τις ανάγκες τους στο προσκήνιο

 

Το έδαφος έχει στρωθεί και τα επόμενα βήματα είναι προδιαγεγραμμένα, στο βαθμό που δε συναντήσουν σθεναρή αντίσταση.

Αυτό που έχει σήμερα ανάγκη ο λαός μας και αντιστοιχεί στις δυνατότητες που υπάρχουν, είναι Πανεπιστήμια και Ερευνα που σχεδιασμένα να υπηρετούν τις σύγχρονες διευρυμένες λαϊκές ανάγκες και την εξέλιξη της επιστήμης και όχι τα οικονομικά, πολιτικά και ιδεολογικά συμφέροντα του κεφαλαίου και των ιμπεριαλιστικών οργανισμών.

Αυτό που έχει σήμερα ανάγκη ο φοιτητής είναι ενιαίες προπτυχιακές σπουδές, οι οποίες θα παρέχουν ολοκληρωμένη επιστημονική γνώση και, ταυτόχρονα, πλήρη επαγγελματική επάρκεια. 
Το πτυχίο να αποτελεί τη μόνη προϋπόθεση κατοχύρωσης της πρόσβασης στο επάγγελμα. Μετά το πτυχίο, για όσους θέλουν να συνεχίσουν να δουλεύουν στην έρευνα της επιστήμης τους, ενιαίες μεταπτυχιακές σπουδές ενός κύκλου, που θα οδηγούν σε διδακτορικό. 

Η υφιστάμενη κατάσταση με τα πάσης φύσεως ΜΔΕ, που αποτελούν ένα ακόμα σκαλοπάτι στην πολυδιάσπαση των σπουδών, δεν μπορεί να συνεχιστεί, χρειάζεται να καταργηθούν. 

Ως τότε, χρειάζεται να δυναμώσει ο αγώνας για κατάργηση των διδάκτρων στα μεταπτυχιακά προγράμματα και για άμεση απαλλαγή όσων είναι από οικογένειες με άνεργο. Να μην επιβληθούν δίδακτρα σε όσα προγράμματα είναι ακόμα δωρεάν. 

Να κατοχυρωθεί άδεια με αποδοχές και να δοθούν όλες οι απαραίτητες διευκολύνσεις για τους εργαζόμενους που παρακολουθούν αντίστοιχα προγράμματα.

Αυτός ο αγώνας μπορεί να έχει νικηφόρα προοπτική, στο βαθμό που συναντιέται και με την οργάνωση της πάλης για τον απεγκλωβισμό από τα δεσμά του ευρωμονόδρομου, την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων, την ισχυροποίηση της Λαϊκής Συμμαχίας που θα βάλει πλώρη για μια άλλη εξουσία. 

Για να γίνει η εργατική τάξη, ο λαός αφέντης στον τόπο του και στον πλούτο που παράγει. 

Η νεολαία, οι νέοι επιστήμονες, με το μυαλό και τα χέρια τους μπορούν να φέρουν τα πάνω κάτω, αν συνταχθούν με το ταξικό κίνημα, αν συναντηθούν με την πολιτική πρόταση του ΚΚΕ.

ΤουΔημήτρη ΚΟΙΛΑΚΟΥ*
*Ο Δημήτρης Κοιλάκος είναι μέλος του Τμήματος Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ

 

 

ΠΗΓΗ. ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ