ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ

Δευτέρα 9 Ιανουαρίου 2017

Το παλιότερο κυπαρίσσι του κόσμου στο Αμπαρκού

ΔΕΥΤΕΡΑ 9-1-2017


 



Του  Γεώργιου Νικ. Σχορετσανίτη 







“Γνωρίζοντας τα δέντρα, αντιλαμβάνομαι την έννοια της υπομονής. Γνωρίζοντας τη χλόη, μπορώ να εκτιμήσω την επιμονή.”

Hal Borland, “Countryman: A Summary of Belief”

Όταν διαβάζεις τέτοιες ειδήσεις, όπως εκείνη της 4ης Ιανουαρίου, στην Εφ. των Συντ., απογοητεύεσαι. Η κοπή ενός ιστορικού και εμβληματικού κυπαρισσιού ηλικίας άνω των 180 ετών, παρά τις διαμαρτυρίες και τη συλλογή υπογραφών των Αργειτών, έγινε δυστυχώς πραγματικότητα. 

Το ιστορικό δένδρο που φυτεύτηκε από μια ιστορική μορφή της επανάστασης του 1821, θα περάσει κάποια στιγμή στην αδηφάγο λήθη. Κάπου αλλού, όμως, οι κάτοικοι φροντίζουν αποτελεσματικά και προστατεύουν με ευλάβεια τα κυπαρίσσια τους.

Ας πάρουμε το νήμα, όμως, απ’ την αρχή

Η ηλικία του υπολογίζεται κάπου στα 4000 έως 4500 χρόνια. Πρόκειται ένα θαύμα της φύσης, για το παλιότερο κυπαρίσσι του κόσμου, στην νοτιοανατολική επαρχία της Γιαζντ του Ιράν, στη μικρή πόλη Αμπαρκού (Abarqu, Abarquh ή Abarkuh στα αρχαία περσικά). Σήμερα προστατεύεται ως ένας από τους αρχαιότερους ζώντες οργανισμούς του πλανήτη. 

Το δέντρο αποτελεί ένα από τα εφτά ιστορικά και φυσικά αξιοθέατα της ευρύτερης περιοχής, που προστρέχουν με την υποψηφιότητά τους, αποβλέποντας στη βοήθεια του καταλόγου της παγκόσμιας κληρονομιάς. 

Ο Ρώσος επιστήμονας Αλεξάντερ Ρουφ (Alexander Rouf), έχει υπολογίσει την ηλικία του δέντρου σε πάνω από 4000 χρόνια, το ύψος του σήμερα είναι εικοσιπέντε μέτρα και η περίμετρος του κορμού του υπέρογκου δέντρου, γύρω στα δώδεκα μέτρα. 

Βρίσκεται μέσα σ’ ένα χώρο ιστορικό, εδώ που παλιότερα βρισκόταν κάποιος Ζωροαστρικός ναός της φωτιάς. Πολλοί δεν παύουν να πιστεύουν και να υπενθυμίζουν σε όλους ότι το δέντρο φυτεύτηκε από τον ίδιο τον Προφήτη Ζαρατούστρα ή Ζωροάστρη.

 Άλλωστε η πόλη, όπως βεβαίως και η περιοχή της διπλανής Γιαζντ, φιλοξενεί και σήμερα το μεγαλύτερο πληθυσμό οπαδών της θρησκείας του Ζωροαστρισμού στο Ιράν.


Σημερινές εικόνες του μικρού Αμπαρκού
 

Η πόλη είναι μικρή σήμερα, με όχι ιδιαίτερο τουριστικό ενδιαφέρον. Ένα παλιό τζαμί, κάποια παγοποιεία σε αχρηστία, ένα εγκαταλελειμμένο καραβανσεράι που κάποτε είχε γνωρίσει πολλούς τραχείς και περήφανους ανθρώπους, δόξες και μεγαλεία, και φυσικά ετούτο το πανάρχαιο κυπαρίσσι. 

Μεταξύ των προσφιλών συμβόλων στους Ιρανούς κανένα δεν είναι τόσο δημοφιλές, όσο το κυπαρίσσι! Στο δέντρο αυτό και τη μορφή του, αποδίδονται από πανάρχαιους χρόνους, αναρίθμητες ιδιότητες. 

Όποτε ένα Πέρσης ποιητής προσπαθούσε να περιγράψει καλύτερα το ανάστημα του αγαπημένου ή της αγαπημένης του, την αποκαλούσε ‘σαν κυπαρίσσι’, συγκρίνοντάς την με το ισορροπημένο παράστημα και το λυγερό κορμί του κυπαρισσιού και κάθε φορά που μιλούσε με ευθύτητα και περισσή αλήθεια, χρησιμοποιούσε το κυπαρίσσι ως πρότυπο.

Οι πιστοί της ελεύθερης σκέψης και του απελευθερωμένου νου, υιοθέτησαν το κυπαρίσσι ως σύμβολο ελευθερίας και χωρίς υποδόριο δόλο. 
Οι μυστικιστές με τη σειρά τους, σημειώνουν ότι τα άλλα δέντρα που κατά καιρούς έχουν άλλοτε πράσινα φρέσκα φύλλα κι άλλες φορές κίτρινα, ενσωματώνουν μέσα τους τόσο την τελειότητα όσο και την ερήμωση, ενώ το κυπαρίσσι είναι παντελώς απαλλαγμένο από αυτή την ιδιότητα και τα χαρακτηριστικά. 

Οι ζωγράφοι επίσης της περιοχής και οι καλλιτέχνες, πλειστάκις επικεντρώνονται στο κυπαρίσσι και το υιοθέτησαν αιώνες τώρα, ως ένα από τα αγαπημένα τους καθημερινά θέματα.

              
                       Κυπαρίσσι σε κάποιο διάζωμα της Περσέπολης
 

Κάθε φορά που ένας ζωγράφος προσπαθούσε να απεικονίσει έναν παράδεισο ή ένα ειδυλλιακό χώρο, τον συμπλήρωναν με ψηλά κυπαρίσσια, οι αρχιτέκτονες, οι τεχνίτες των πλακιδίων και των κεραμιδιών έχουν πάντοτε κατά νου το σχήμα του δέντρου και τέλος πολλές γυναίκες αρέσκονται εδώ να χρησιμοποιούν υφαντά, υφάσματα και χαλιά με κυπαρίσσια στο εσωτερικό τους.


Το ηλικίας τεσσάρων χιλιετιών, κυπαρίσσι του Αμπαρκού
 

Κι ακόμα φέρνοντας στο προσκήνιο τις σειρές από τα κυπαρίσσια που κοσμούν τους τοίχους της Περσέπολης, δίπλα και ανάμεσα στις στρατιωτικές δυνάμεις των εθνών, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς την αιωνιότητα του κυπαρισσιού στον ιρανικό πολιτισμό και την άμεση συσχέτισή του με πολλά σοβαρά ιστορικά γεγονότα.

 Ένα από αυτά συνδέεται με το κυπαρίσσι του Kashmar, η κοπή του οποίου γέννησε μια μεγάλη τραγωδία στον ιρανικό πολιτισμό και τη λογοτεχνία, εμπνέοντας πολλούς συγγραφείς και ποιητές. 

Αυτό το κυπαρίσσι είχε φυτευτεί από τον Ζωροάστρη. 
Κατά τη διάρκεια της ζωής του ο Ζωροάστρης, σύμφωνα με ιστορικές πηγές, φύτεψε δύο κυπαρίσσια ως καλούς οιωνούς. 
Ένα στη Faryumaz, δυτικά της Sabzebar, και το άλλο στο Kashmar, νότια της Mashhad. Και τα δύο ήταν εκπληκτικά μεγάλα. 

Όταν το έμαθε ο χαλίφης των Αββασιδών, Al-Mutavakkal, διέταξε να το κόψουν και να μεταφέρουν τα ξύλα του στη Σαμάρα, για να χτίσουν με αυτά το παλάτι του Jafariyah. 

Η ιστορία λέει πως η κοπή και η μεταφορά του δέντρου κόστισε πεντακόσιες χιλιάδες ντιρχάμς (dirhams), ενώ επιστρατεύτηκαν και χρησιμοποιήθηκαν τριακόσιες καμήλες για τη μεταφορά των ξύλων. 

Ο χαλίφης δεν πρόλαβε να δει ποτέ το κομμένο κυπαρίσσι του Ζωροάστρη. Τον πρόλαβε ο θάνατος ή πιο σωστά η δολοφονία του. Οι ξυλουργοί και πάσης φύσεως εργάτες που έλαβαν μέρος στην αποτρόπαια πράξη της κοπής του, βρήκαν επίσης το θάνατο, με διάφορους τρόπους ο καθένας. 

Το κυπαρίσσι αυτό ποτέ δεν ξεχάστηκε από τους Ιρανούς. Αντιθέτως, η μνήμη του αυξήθηκε και έγινε ισχυρότερη με το πέρασμα του χρόνου, ενώ οι ποιητές και συγγραφείς το απεικονίζουν στα έργα τους. 
Με την έλευση της δυναστείας των Σαφαβιδών και την επακόλουθη επιστροφή στα ιρανικά εθνικά θέματα, το κυπαρίσσι του Ζωροάστρη απέκτησε μεγαλύτερη ακόμα σημασία, αλλά όχι και το όνομα του θρησκευτικού ηγέτη, λόγω του πολιτικού και φυσικά θρησκευτικού χαρακτήρα. 

Οι Σαφαβίδες έχοντας επίγνωση της δημοτικότητας του δέντρου μεταξύ του πληθυσμού, το εκμεταλλεύτηκαν για να ενισχύσουν το θρήσκευμα των Σιιτών, με το να το χρησιμοποιήσουν στις πένθιμες τελετές. 

Ένας μικρός τύπος μεταλλικού κυπαρισσιού που ονομάζεται ‘Alam’, με γραμμένα τα ονόματα του Θεού Αλή και των συγγενών του, περιφέρεται μέσα στο πλήθος στις μέρες της Ασούρα, μαζί με το άλλο ξύλινο κατασκεύασμα, που οι Σιίτες ονομάζουν nakhl, δηλαδή φοίνικα.

Το Αμπαρκού, το τόσο σημαντικό στους μεσαιωνικούς χρόνους, σήμερα ξεχάστηκε. Οι ισλαμιστές γεωγράφοι το ήξεραν καλά. Το περιγράφουν σαν μια ευημερούσα και πολυπληθή πόλη την εποχή της δυναστείας των Αββασιδών. Ήταν οχυρωμένη με κάστρο κι είχε ένα ωραίο τζαμί της Παρασκευής. 

Οι δρόμοι και τα σπίτια πλέκονται αρμονικά σ’ ένα πυκνό δίκτυο, πολλές θολωτές κατασκευές συνωστίζονται μέσα στην πόλη, που θυμίζουν τη διπλανή Γιαζντ. Αν και η γύρω περιοχή ήταν απελπιστικά άγονη και χωρίς δέντρα, η προσπάθεια και καλαισθησία των κατοίκων κατόρθωσαν με συντονισμένες ενέργειες να πετύχουν το ακατόρθωτο. 

Και ροδιές παντού, καταπράσινες, σε γωνιές σπιτιών, δίπλα και μέσα σε χωράφια, με τα υπέροχα ρόδια τους που πωλούνται στους δρόμους.

Και στην εποχή των Σελτζούκων ήκμασε, όπως ακόμα και στην εποχή των Μογγόλων. 
Ο Hamdallah Mostawfi, στο έργο του ‘Nozhat al-qolub’ το 1340, το περιγράφει ως μικρή και ακμάζουσα πόλη με βιοτεχνίες, προϊόντα καλαμποκιού και βαμβακιού, που καλλιεργούνταν έξυπνα με τη βοήθεια αυλακιών και καναλιών που έφερναν το πολυπόθητο νερό από μακρινές περιοχές. 

Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει την ετυμολογία της λέξεως Αμπαρκού, bar kuh, που σημαίνει ‘στο βουνό’, λέγοντας ότι αρχικά η πόλη βρισκόταν σε λόφο κι αργότερα μετακόμισε κάτω στα χαμηλά, στην πεδιάδα. 

Η πόλη ένοιωσε τις αφγανικές επιδρομές στις αρχές του 18ου αιώνα και λίγο αργότερα ενεπλάκη στις μάχες μεταξύ των οικογενειών των Ζαντ και των Χαζάρων για τον έλεγχο της επαρχίας Φαρς.


Οι κάτοικοι του Αμπαρκού έχουν μεγάλη παράδοση στην έξυπνη διαχείριση του νερού και τη δημιουργία πρασίνου. Τα κυπαρίσσια βρίσκονται μέσα στις προτεραιότητές τους

 
Λίγα είναι τα σωζόμενα εδώ μεσαιωνικά κτίρια. Οι κατασκευές ακολουθούν τις ίδιες τεχνοτροπίες όπως και στη Γιαζντ. Τούβλα από λάσπη ήταν το σπουδαιότερο μέσο των κατασκευαστών. 

Καμάρες και θολωτές οροφές μπόλικες στον ορίζοντα. Το αριστούργημα μεταξύ των κτιρίων, ήταν ο καταστραμμένος πλέον τάφος του Χασάν Χοσρόη. 

Η ιστορική επιγραφή είναι κατατοπιστική: 718/1318. Το τζαμί πάλι της Παρασκευής, είναι από τα αρχαιότερα τζαμιά ιρανικής αρχιτεκτονικής. Δεν παύει ν’ αποτελεί ένα προβληματικό κτίριο που έχει δεχτεί πολλές αποκαταστάσεις μέχρι τώρα στο σώμα του. 

Οι τουρίστες φυσικά σπανίζουν και είναι δακτυλοδεικτούμενοι εδώ. Λίγοι αποφασίζουν κάποια ολιγόωρη επίσκεψη στα ουσιώδη και για λίγη ξεκούραση από τη μονοτονία της ερήμου. 

Οι περισσότεροι που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο έφτασαν έως εδώ, προσπερνούν την περιοχή, συνεχίζουν την επίπονη πορεία και κατευθύνονται προς τα δυτικά, στην πανέμορφη και ειδυλλιακή Σιράζ, τη γεμάτη μαυσωλεία μεγάλων ποιητών, υπέροχους κήπους, πανέμορφα λουλούδια και περήφανα υγιή κυπαρίσσια.



ΠΗΓΗ. rodopinews.gr


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου