ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ

Τετάρτη 29 Οκτωβρίου 2014

Οταν η Τέχνη συναντιέται με το λαϊκό συναίσθημα, μεγαλουργεί

ΤΕΤΑΡΤΗ 29-10-2014


Συζήτηση με την πρόεδρο του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας, Εύα Μελά

 
 
Δύο σημαντικές διοργανώσεις οργανώνει το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών, με το γενικό τίτλο «1936 - 2014 Εικαστικές Τέχνες και Αντίσταση». Με την υποστήριξη του Δήμου Αθηναίων, στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων, κτίριο Α (Γερμανικού και Μυλλέρου, Μεταξουργείο) μέχρι τις 30 Νοέμβρη θα πραγματοποιηθεί έκθεση με τίτλο  
«Αντίσταση τώρα»: Εκθεση σύγχρονης εικαστικής δημιουργίας. 
 
 
 
 
 
 
Εκθεση μελών του ΕΕΤΕ, με σύγχρονα έργα, μετά από πρόσκληση ενδιαφέροντος προς όλους τους εικαστικούς καλλιτέχνες - μέλη του ΕΕΤΕ και επιλογή από την Επιτροπή Κρίσεων του ΕΕΤΕ. 
Ωρες λειτουργίας Τρίτη 10.00 -21.00, Τετάρτη - Σάββατο 10.00 -19.00, 
Κυριακή: 10.00 -15.00.
 
Στο Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων (Πάρκο Ελευθερίας Μετρό Μέγαρο Μουσικής) 29 Οκτώβρη - 30 Νοέμβρη θα πραγματοποιηθεί Εργαστήριο Ιστορίας της Τέχνης της περιόδου Δικτατορία Μεταξά - Κατοχή - Αντίσταση - Εμφύλιος - Τόποι εξορίας έως το 1967. 
Ωρες λειτουργίας Τρίτη - Σάββατο: 10.00 - 20.00, Κυριακή: 10.00 - 14.00.

Ο «Ριζοσπάστης» μίλησε με την Εύα Μελά, πρόεδρο του ΕΕΤΕ, γι' αυτές τις πρωτοβουλίες.

- Το ΕΕΤΕ βρίσκεται σε μια δημιουργική φάση με σειρά πετυχημένων εκδηλώσεων...

-- Το ΕΕΤΕ βρίσκεται χρόνια τώρα σε δύσκολη θέση εξ αιτίας της υποχρηματοδότησης, αφού ο προϋπολογισμός του καλύπτει μόνο τις ανελαστικές του δαπάνες. 
Ομως έχει ένα τεράστιο όπλο που είναι αναντικατάστατο: 
Είναι οι ίδιοι οι εικαστικοί καλλιτέχνες και η προσφορά τους σε όλα τα επίπεδα, που «βάζουν πλάτη» και μπορούμε να διοργανώνουμε αυτά που θεωρούμε αναγκαία και σημαντικά. 
Η έλλειψη κονδυλίων ισοσκελίζεται με το περίσσευμα ψυχής των ίδιων των μελών του ΕΕΤΕ.

- Από ποια ανάγκη γεννήθηκε η διοργάνωση των δύο αυτών εκδηλώσεων;


-- Οπως γνωρίζετε στις 24 Σεπτεμβρίου 1944, σε μια περίοδο εξαιρετικά δύσκολη και σημαντική στην νεότερη Ιστορία της Ελλάδας, ιδρύθηκε το «Καλλιτεχνικό Επαγγελματικό Επιμελητήριο», το σημερινό Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος, από πρωτοπόρους εικαστικούς καλλιτέχνες που μετείχαν ενεργά στην Αντίσταση.
 
Μέλημα πάντα του ΕΕΤΕ ήταν και είναι η ανάπτυξη της Τέχνης και η ενίσχυση της κοινωνικής της λειτουργίας. Η μελέτη της Ιστορίας του τόπου μας και παράλληλα της Ιστορίας του μαζικού κινήματος των εικαστικών καλλιτεχνών και κύρια η ανάδειξη της μαχόμενης Τέχνης, είναι μέρος της ιστορίας του ίδιου του ΕΕΤΕ. 
 
Οι καλλιτέχνες που πήραν μέρος ενεργά στην Αντίσταση, ήταν ζωντανά κύτταρα του ΕΕΤΕ, πολλούς τους γνωρίσαμε οι νεώτεροι.
 
 Συνειδητοποιήσαμε (όταν οι περισσότεροι είχαν φύγει πλέον από τη ζωή) ότι αυτή η σχέση της Τέχνης με το λαϊκό κίνημα, που την τροφοδότησε τόσο, είναι κάτι το εξαιρετικά σημαντικό, που πρέπει να μείνει ως στάση ζωής, παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές καλλιτεχνών. 

Στις συνθήκες που σήμερα λειτουργεί η Τέχνη, κυριαρχεί η εμπορευματοποίηση και ο αποπροσανατολισμός Τέχνης και καλλιτεχνών, μιας και το εργατικό κίνημα είναι σε ύφεση και παράλληλα το σύστημα και οι δομές του δημιουργούν στεγανά στην επικοινωνία Τέχνης - κοινού, διαμορφώνουν όρους χειραγώγησης και ελέγχου της σχέσης Τέχνης και κοινωνίας. 

Οι Σχολές Καλών Τεχνών δε διδάσκουν την Ιστορία της Ελληνικής Τέχνης του εικοστού αιώνα και μέσα σε αυτή και την Τέχνη της περιόδου 1936-1949 ή την Τέχνη της φυλακής και της εξορίας. Αποσιωπάται αυτή η σημαντική συνεισφορά των καλλιτεχνών.

Οι νεώτεροι καλλιτέχνες διδάσκονται την Τέχνη του λεγόμενου «Δυτικού κόσμου» και μάλιστα μόνο κινήματα και διαδρομές που αναγνωρίζει το διεθνές χρηματιστήριο της Τέχνης. 

Μουσεία και πινακοθήκες δεν έχουν αναδείξει την Τέχνη της Αντίστασης, με απόδειξη την κακή κατάσταση που επικρατεί στο Μουσείο της Βάσως Κατράκη στο Αιτωλικό, της μεγάλης αυτής μορφής της Τέχνης της Αντίστασης, για το οποίο μουσείο το ΚΚΕ, από όσο γνωρίζω, έκανε και Ερώτηση το καλοκαίρι στη Βουλή.

- Στα χρόνια που μεσολάβησαν άλλαξε η σχέση των εικαστικών καλλιτεχνών με την κοινωνία στο σύνολό της;

-- Φυσικά και έχει αλλάξει η σχέση της Τέχνης με την κοινωνία στο σύνολό της. Σχέση της Τέχνης και του λαού. Εκείνα τα δύσκολα χρόνια για το λαό και τη χώρα, ήταν άρρηκτα δεμένη με τη δράση και τον αγώνα.

Η δημιουργική ανησυχία των καλλιτεχνών, η ανάγκη της στήριξης του αγώνα, εκφράστηκε με όλα τα εικαστικά μέσα της εποχής της, στην πόλη και το βουνό, στα εργοστάσια, στα χωριά, παντού. 

Τα έργα των καλλιτεχνών έγιναν εργαλείο για τη φωνή και τη δράση του λαού, πηγή έμπνευσης των αγωνιστών που πήραν το όπλο στο χέρι για να απελευθερώσουν τον τόπο. Στις μέρες μας, ιδιαίτερα τα τελευταία τριάντα χρόνια, η Τέχνη ολοένα και περισσότερο εμπορευματοποιείται, περιορίζεται ο κοινωνικός της ρόλος. 

Το κράτος στήριξε και στηρίζει τους μηχανισμούς εμπορευματοποίησης της Τέχνης, μέσα από της οδηγίες της ΕΕ (που κατέταξε την Τέχνη στα εμπορικά προϊόντα, στην ΓΚΑΤ) , προσπαθώντας παράλληλα να χειραγωγήσει Τέχνη και καλλιτέχνες προς το συμφέρον των μεγάλων μονοπωλίων που δείχνουν ενδιαφέρον στην Τέχνη για επικερδείς «μπίζνες». 

 Μέσα ιδιαίτερα στις συνθήκες της κρίσης και της οικονομικής εξαθλίωσης των λαϊκών στρωμάτων, η απόλαυση της Τέχνη γίνεται υπόθεση μιας απελπιστικά μικρής μερίδας πλουσίων. Για τους εργαζόμενους είναι μια απόμακρη πολυτέλεια...

- Οι καλλιτέχνες είναι και αυτοί μέρος της κοινωνίας που υφίστανται ό,τι και οι εργαζόμενοι γενικότερα. Πόσο αναγκαίο και πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι με τα έργα τους να είναι παρόντες στα καίρια ζητήματα της εποχής;

-- Είναι ένα σοβαρό ιδεολογικό ζήτημα αυτό. Η κυρίαρχη ιδεολογία θέλει τον καλλιτέχνη ναι μεν εξαθλιωμένο και παροπλισμένο και αυτόν αλλά απόμακρο, χωρίς πολιτική έκφραση, δήθεν ακομμάτιστο, έχοντας καλλιεργήσει την άποψη ότι ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι περιχαρακωμένος, μόνος... 

Το να δοθεί κάποιος απερίσπαστος στην τέχνη του είναι ένα άπιαστο όνειρο γιατί, οι συνθήκες της ζωής και οι δυσκολίες επιβίωσης των καλλιτεχνών, τούς ακυρώνουν δημιουργικά μιας και για να ζήσουν και να χρηματοδοτήσουν την καλλιτεχνική δημιουργία τους πρέπει να κάνουν άλλη δουλειά «επιβίωσης»... 

Μην ξεχνάμε πως οι καλλιτέχνες υφίστανται ως «ελεύθεροι επαγγελματίες» ή μισθωτοί (π.χ., ως εκπαιδευτικοί) όλες τις δυσκολίες που υφίστανται και οι άλλοι κλάδοι. 

Μόνο που η Τέχνη χρειάζεται και μελέτη και συνεχή αφοσίωση, κάτι που δεν είναι εύκολο στις σημερινές συνθήκες, ιδιαίτερα όταν όλη μέρα τρέχουν για την επιβίωση. Και αυτό είναι το οξύμωρο: 
Οι ανάγκες της κοινωνίας για Τέχνη είναι τεράστιες αλλά δεν τις καλύπτουν οι καλλιτέχνες γιατί στον καπιταλισμό τα νήματα δεν τα κινούν οι εργαζόμενοι: Οι δομές παραχωρούνται σε εργολάβους και μεσάζοντες που αναγνωρίζονται ως εκείνοι που θα επιλέξουν καλλιτέχνες που θα εργαστούν για αυτούς.

- Η Τέχνη που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, υπηρέτησε διαχρονικά τους αγώνες του λαού είναι ανάγκη να εκφραστεί συλλογικά και σήμερα, να εκφραστεί η αναγκαιότητα της Αντίστασης;

-- Αυτό είναι και ο λόγος που το ΕΕΤΕ διοργανώνει παράλληλα την έκθεση « ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΩΡΑ» στη Δημοτική Πινακοθήκη Αθήνας, στην οποία συμμετέχουν 176 καλλιτέχνες. Να δώσει ο καθένας με τη δική του ματιά, με τη δική του αντίληψη την απάντηση στην αναγκαιότητα «αντίστασης τώρα».

- Τα έργα των εικαστικών καλλιτεχνών στις μέρες μας έχουν την απήχηση που τους αξίζει;

-- Η Τέχνη είναι αναγκαίο να υπάρχει όσο ποτέ, σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Οχι μόνο η ζωγραφική και η γλυπτική αλλά και οι εφαρμογές των εικαστικών τεχνών στο περιβάλλον, στο δημόσιο χώρο, στα αντικείμενα χρήσης, παντού. 

Το ζήτημα είναι ότι η υποβάθμιση του καλλιτέχνη ως οντότητα στο σύστημα που ζούμε και η υποκατάστασή του θεσμικά από εργολάβους και μεσάζοντες υποβαθμίζει αυτές καθαυτές τις ανάγκες ποιοτικά. 

Η υποβάθμιση θεσμικά και εργασιακά του καλλιτέχνη, ερωτηματικά δήθεν για το ποιος είναι σήμερα ο καλλιτέχνης και απόψεις πλουραλιστικές δήθεν, ότι «όλα είναι τέχνη», δημιουργούν μια κατάσταση όπου το πεδίο μένει ελεύθερο στον κάθε επιχειρηματία να κάνει τη δουλειά του σε βάρος και της Τέχνης και των καλλιτεχνών και πάνω από όλα σε βάρος της δημόσιας αισθητικής, σε βάρος τελικά των εργαζομένων...

-Μπορεί η Τέχνη να είναι η αντίσταση στην εξουσία των όπλων; Ο καλλιτέχνης μπορεί, οφείλει στο ταλέντο του, να αφιερώνει την Τέχνη του σε ένα σκοπό: Στην καταγγελία όσων τραυματίζουν τις κοινωνίες, απαξιώνουν τη ζωή και τον άνθρωπο;

-- Η Τέχνη πάντα ήταν και είναι όπλο. Δεν μπορεί να αλλάξει από μόνη της τον κόσμο αλλά μπορεί να επηρεάσει τη λαϊκή συνείδηση, να συμβάλει στο να στρατευθούν οι εργαζόμενοι και να παλέψουν για να αλλάξουν τον κόσμο. 

Η Τέχνη μιλάει στο συναίσθημα, εγείρει, συμβάλει στην κατανόηση της πραγματικότητας. Και η κατανόηση της πραγματικότητας μπορεί να στρατεύσει τους εργαζόμενους στο να αγωνιστούν για να την ανατρέψουν.

-Αυτήν την Τέχνη την είπαν «στρατευμένη» για να την απαξιώσουν. Αλλά εκείνη άντεξε, καταξιώθηκε και αποτελεί «προσευχητάρι» των λαών...

-- Κάθε Τέχνη υπηρετεί μια ιδεολογία. Δεν υπάρχει «μη στρατευμένη» Τέχνη. Ακόμα και όταν μιλάει για τον έρωτα ή για τη φύση, ο τρόπος προσέγγισης δηλώνει τη στράτευση. Και όταν η Τέχνη συναντιέται με το λαϊκό συναίσθημα, μεγαλουργεί. 

Βέβαια, απαιτείται Παιδεία, γιατί η υποκουλτούρα και ο εθισμός στην «τέχνη του σελοφάν» αμβλύνει τα κριτήρια των εργαζομένων. Γι' αυτό και ο αγώνας πρέπει να είναι πολυμέτωπος. 

Για την καλλιτεχνική Παιδεία και την αισθητική αγωγή όλων των παιδιών, που σήμερα με τον εξοστρακισμό των καλλιτεχνικών μαθημάτων από το Λύκειο και την υποβάθμισή τους στις άλλες τάξεις, καταργείται, με τον αγώνα για την υλοποίηση του 1% για την τοποθέτηση έργων στο δημόσιο χώρο, για την αναγνώριση της επαγγελματικής και κοινωνικής υπόστασης του εικαστικού καλλιτέχνη.

Της Σοφίας ΑΔΑΜΙΔΟΥ
 
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου