«Βόμβες» για τη δημόσια υγεία τζάκια και ξυλόσομπες

29/12/2012

Σοβαρά αναπνευστικά και καρδιακά προβλήματα, ακόμη και καρκίνο, μπορούν να προκαλέσουν τα εισπνεόμενα σωματίδια, που προέρχονται από την καύση ξύλων σε τζάκια ή ξυλόσομπες και αιωρούνται στον εσωτερικό χώρο των σπιτιών που χρησιμοποιούν αυτή τη θέρμανση .Το παραπάνω συμπέρασμα προκύπτει από τις μετρήσεις εκπομπών σωματιδίων και επιβάρυνσης της ποιότητας του αέρα εσωτερικών χώρων από την καύση ξύλων και τζακιών σε σπίτια της Θεσσαλονίκης, που έκανε το εργαστήριο περιβαλλοντικής μηχανικής του τμήματος χημικών μηχανικών του ΑΠΘ, με επικεφαλής τον καθηγητή Δημοσθένη Σαρηγιάννη. Οι μετρήσεις έγιναν σε 30 σπίτια. Τα αποτελέσματα δείχνουν μια αύξηση της μέσης συγκέντρωσης σωματιδίων στον αέρα των εσωτερικών χώρων της τάξης των 10 mg/m3 για τα σωματίδια PM2,5 και 14 mg/m3 για τα ΡΜ10 έπειτα από μόλις 2-3 ώρες λειτουργίας του τζακιού. Οι μέσες τιμές που παρατηρούνται σε αυτά τα σπίτια κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του τζακιού και υπό συνθήκες χαμηλής ρύπανσης του εξωτερικού αέρα κυμαίνονται ανάμεσα σε 50 mg/m3 για τα PM2,5 και 90 mg/m3 για τα ΡΜ10 όταν το όριο ασφαλείας είναι 20 mg/m3 και 40 mg/m3, αντίστοιχα, σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία. Τα ΡΜ10 είναι σωματίδια απειροελάχιστης ύλης με διάμετρο μικρότερη των 10 εκατομμυριοστών του μέτρου και ενοχοποιούνται για σειρά ασθενειών κυρίως του αναπνευστικού συστήματος και την πρόκληση πρόωρων θανάτων σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα PΜ2,5 έχουν μόλυβδο σε ποσοστό 65% και επιβαρύνουν την υγεία.

Είναι ακόμη πιο ανησυχητική η αύξηση που παρατηρείται στον αριθμό των πιο λεπτόκοκκων σωματιδίων που εκπέμπονται κατά τη διάρκεια της καύσης ξύλων στο εσωτερικό των σπιτιών. Στην περίπτωση αυτή τα σωματίδια με αεροδυναμική διάμετρο κάτω από 1 μΜ φθάνουν στα 25.000 σωµατίδια/m3 σε ένα σπίτι µε τζάκι σε σύγκριση µε τα περίπου 10.000 σωµατίδια/m3 σε ένα σπίτι χωρίς τζάκι. Παρατηρείται δηλαδή μια αύξηση κατά 150% λόγω της χρήσης του τζακιού. Σημειώνεται ότι τα υπέρλεπτα αιωρούμενα σωματίδια είναι και τα πιο επικίνδυνα για την υγεία, γιατί λόγω της μικρής τους διαμέτρου μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στους πνεύμονες και να φτάσουν στα βρογχιόλια, τις περιοχές δηλαδή των πνευμόνων όπου γίνεται η ανταλλαγή αερίων (οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα). Τα πιο λεπτά από αυτά μπορούν από το βρογχιόλια να περάσουν στο αίμα και στη συστημική κυκλοφορία, επιβαρύνοντας σημαντικά την ανθρώπινη υγεία, τόσο σε ό,τι αφορά σε νόσους του αναπνευστικού όσο και σε καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο του πνεύμονα.

Η ποιότητα του ξύλου
«Ανάλογα με τον χρόνο έκθεσης, μπορεί να προκαλέσουν από προφανή αναπνευστικά προβλήματα, αλλεργικό άσθμα, βρογχίτιδα μέχρι, σε μακρόχρονη έκθεση καρδιαγγειακά και ίσως καρκίνο του πνεύμονα», αναφέρει στη «Μ» ο κ. Σαρηγιάννης. Σημαντικό ρόλο για τον ίδιο παίζει η ποιότητα του ξύλου, διότι όσο πιο αποξηραμένα είναι τόσο καλύτερα γίνεται η καύση και έχουμε μικρότερες εκπομπές, ενώ «όταν χρησιμοποιούμε παλιά έπιπλα, κάνουμε έγκλημα, διότι έχουμε και χημικά. Ωστόσο, και η φυσική ξυλεία δημιουργεί καρκίνους. Μιλάμε κυρίως για ανοικτές εστίες, γι’ αυτό προτείνουμε κλειστά τζάκια, ενεργειακά. Οι ξυλόσομπες είναι λιγότερο επικίνδυνες, ανάλογα με τη συντήρηση».
Το εργαστήριο επισημαίνει ότι με δεδομένο ότι ο μέσος άνθρωπος περνά περίπου 55% του χρόνου του στο σπίτι και λαμβάνοντας υπόψη τις μετρήσεις της σωματιδιακής ρύπανσης τόσο του ατμοσφαιρικού όσο και του αέρα εσωτερικών χώρων, η μέση συγκέντρωση σωματιδίων στον αέρα που εισπνέουν οι Θεσσαλονικείς που χρησιμοποιούν καύση ξύλων για θέρμανση σε ημερήσια βάση κατά την ψυχρή περίοδο του χειμώνα είναι περίπου 70 µg/m3 για τα ΡΜ2,5 και 80 µg/m3 για τα ΡΜ10, δηλαδή τιμές που είναι 3,5 φορές και 1 φορά πάνω από τα όρια ασφαλείας που έχουν τεθεί από την Κοινοτική νομοθεσία αντίστοιχα για τα ΡΜ2,5 και ΡΜ10.
Το κόστος για τη δημόσια υγεία που είναι το 2012 περί τα 180 εκατ. ευρώ, σε σχέση με τα 140 εκατ. ευρώ το 2011, είναι το άθροισμα του κόστους της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, της νοσηρότητας, της απώλειας ωρών εργασίας και ίσως της θνησιμότητας που αντιστοιχούν στο επίπεδο συγκεντρώσεων μικροσωματιδίων που μετρήθηκε. «Ο λόγος που κάναμε τη νομισματική αποτίμηση είναι για μια απλή ανάλυση του γεγονότος ότι ο λόγος που αυξήθηκε τόσο έντονα η θέρμανση με ξυλεία προφανώς έχει να κάνει με την οικονομική δυσπραγία και την αύξηση της φορολόγησης του πετρελαίου. Η πολιτεία αύξησε τον φόρο και υπολογίζει ότι θα έχει επιπλέον έσοδα, αλλά δεν έχει εκτιμήσει αυτό το κόστος. Επίσης, δεν υπολόγισε ότι οι υπερβάσεις των ορίων επιφυλακής στον αέρα θα είναι πάνω από 36 φορές το χρόνο, δηλαδή η χώρα θα αναγκαστεί να πληρώσει πρόστιμα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή», τονίζει ο κ. Σαρηγιάννης.

Επιβάρυνση περιβάλλοντος
Οι μετρήσεις έγιναν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος TRANSPHORM µε θέμα την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις επιπτώσεις στην υγεία από τις μεταφορές και την ανάπτυξη ολοκληρωμένων μεθοδολογιών για την εκτίμηση των επιπτώσεων των σωματιδίων. Η έρευνα στο περιβάλλον πραγματοποιήθηκε από το εργαστήριο περιβαλλοντικής μηχανικής του τμήματος χημικών μηχανικών του ΑΠΘ με δειγματοληψία αιωρούμενων σωματιδίων αεροδυναμικής διαμέτρου 10 και 2,5 µm από τις 5 Οκτωβρίου μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου 2012, ταυτόχρονα σε τέσσερα επιλεγμένα σημεία στην πόλη της Θεσσαλονίκης, ως ακολούθως: Ένα σημείο µε έντονη κυκλοφοριακή ροή (Εγνατία), όπου οι συγκεντρώσεις σωματιδίων καθορίζονται κυρίως από εκπομπές οχημάτων, ένα σημείο (Επταπύργιο) όπου οι συγκεντρώσεις σωματιδίων καθορίζονται από το αστικό υπόβαθρο, δηλ. χαρακτηρίζουν το σύνολο των εκπομπών της Θεσσαλονίκης, στο λιμάνι όπου οι συγκεντρώσεις σωματιδίων χαρακτηρίζουν κυρίως τις λιμενικές εργασίες, και μια υπαίθρια περιοχή (Νεοχωρούδα) όπου οι συγκεντρώσεις σωματιδίων δεν σχετίζονται µε αστικές δραστηριότητες.
Κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου οι τιμές κυμάνθηκαν σε επίπεδα κάτω από τα όρια ασφαλείας που έχουν τεθεί από την Κοινοτική νομοθεσία για την ποιότητα του αέρα. Από τις 10-12 Νοεμβρίου και μετά όμως οι συγκεντρώσεις αερολυμάτων αυξήθηκαν αλματωδώς, για να φτάσουν οι μέσες τιμές τους τα περίπου 60 µg/m3 για τα ΡΜ10 και τα 50 µg/m3 για τα ΡΜ2,5, ενώ έχουν σημειωθεί και μέγιστες τιμές της τάξης άνω των 180 µg/m3 για τα ΡΜ10 και των 130 µg/m3 για τα ΡΜ2,5. Οι μέσες συγκεντρώσεις από τα μέσα Νοεμβρίου μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου είναι δηλαδή 50% μεγαλύτερες από το όριο ασφαλείας για τα ΡΜ10 και πάνω από 100% μεγαλύτερες από το όριο για τα ΡΜ2,5.
Με την πτώση της θερμοκρασίας παρατηρείται άνοδος της συγκέντρωσης σωματιδίων στον κυκλοφοριακό σταθμό δειγματοληψίας (Εγνατίας) και ακόμη μεγαλύτερη άνοδος στον σταθμό υποβάθρου (Επταπύργιο), ιδιαίτερα όσον αφορά τα πιο λεπτόκοκκα σωματίδια (ΡΜ2,5). Δεδομένου ότι οι δειγματολήπτες στο Επταπύργιο δεν εκτίθενται σε απευθείας εκπομπές οχημάτων όπως οι αντίστοιχοι στην Εγνατία, η ραγδαία αυτή αύξηση σωματιδίων αποδίδεται στην οικιακή θέρμανση. Οι αυξημένες αυτές συγκεντρώσεις και πιο συγκεκριμένα η μεγαλύτερη σχετικά αύξηση των ΡΜ2,5 οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στη χρήση βιομάζας σε τζάκια, ξυλόσομπες κτλ.

Μειώνονται τα αιωρούμενα σωματίδια
Μείωση των συγκεντρώσεων των αιωρούμενων σωματιδίων αναμένεται από σήμερα λόγω της επικράτησης βορειοδυτικών ανέμων στην πόλη, που θα απομακρύνουν τους ρύπους από την ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης. Αυτό προκύπτει από ενημέρωση της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας στην αντιπεριφέρεια Θεσσαλονίκης, η οποία σε σχετική ανακοίνωση επισημαίνει ότι οι τιμές των σωματιδίων αυξήθηκαν τις τρεις τελευταίες μέρες, σύμφωνα με τις μετρήσεις στους σταθμούς Αγίας Σοφίας, Καλαμαριάς και Ελευθέριου - Κορδελιού.

Μέτρα προστασίας από τη ρύπανση
Τι μπορεί να γίνει όμως για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η αυξημένη ρύπανση τόσο του ατμοσφαιρικού όσο και του αέρα εσωτερικών χώρων; Το τμήμα χημικών - μηχανικών της Πολυτεχνικής σχολής προτείνει μια σειρά μέτρων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ανάχωμα στην επιβάρυνση της δημόσιας υγείας και κατά συνέπεια στην οικονομική επιβάρυνση για ιατροφαρμακευτικές δαπάνες και περίθαλψη που αναμένονται να αυξηθούν στο επόμενο διάστημα µε βάση την αυξημένη έκθεση του πληθυσμού σε αιωρούμενα σωματίδια τόσο στον ατμοσφαιρικό όσο και στον αέρα εσωτερικών χώρων. Συγκεκριμένα:
1. Αποξήρανση της χρησιμοποιούμενης ξυλείας και άλλων τύπων βιομάζας.
2. Επιδότηση της συντήρησης τζακιών και καυστήρων βιομάζας.
3. Επιδότηση (φορολογική ελάφρυνση) για τη μετατροπή συμβατικών τζακιών σε ενεργειακά τζάκια.
4. Έλεγχος ποιότητας και πιστοποίηση των μπριγκέτων και των πέλετ βιομάζας, ώστε να αναπτυχθεί η αγορά της βιομάζας για ενέργεια ορθολογικά, χωρίς να αυξάνεται η παράνομη υλοτομία.
5. Αύξηση των ελέγχων από τη δασοφυλακή για την αντιμετώπιση της παράνομης υλοτομίας.
6. Επιδότηση της τοποθέτησης θερμοηλιακών συστημάτων στις στέγες - ταράτσες κτιρίων µε ταυτόχρονο έλεγχο ποιότητας της εγκατάστασης από τους ενεργειακούς επιθεωρητές του ΥΠΕΚΑ.
7. Σε βάθος χρόνου θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής για την εφαρμογή του μέτρου των ενεργειακών πιστοποιητικών µε σχετική νομοθετική ρύθμιση, ώστε να αποφευχθούν στρεβλώσεις στην αγορά κατοικίας και να µην παρατηρηθεί κερδοσκοπική αύξηση των τιμών µε τη δικαιολογία της καλύτερης ενεργειακής συμπεριφοράς των κτιρίων.
«Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μια επικείμενη αύξηση των τιμολογίων της ΔΕΗ για οικιακούς καταναλωτές απειλεί να οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση της άναρχης χρήσης βιομάζας για θέρμανση, επιτείνοντας έτσι τις αρνητικές επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία που περιγράφηκαν παραπάνω. Το πραγματικό ερώτημα που καλούμαστε να απαντήσουμε ως κοινωνία είναι αν αξίζει τον κόπο η τόσο μεγάλη επιβάρυνση της δημόσιας υγείας που προκύπτει ως αποτέλεσμα φοροεισπρακτικών μέτρων όπως η εξίσωση της φορολογίας του πετρελαίου θέρμανσης µε αυτήν του πετρελαίου κίνησης σε συνδυασμό µε την ανυπαρξία συνδυαστικών μέτρων που να στοχεύουν στην ορθολογική χρήση της ενέργειας και την προστασία της δημόσιας υγείας», επισημαίνει ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης.

Η ομίχλη σκέπασε ολόκληρη τη Θεσσαλονίκη
Τοπίο στην ομίχλη ήταν χθες η Θεσσαλονίκη. Μέχρι τις βραδινές ώρες η πόλη είχε σκεπαστεί από πυκνό πέπλο ομίχλης, προκαλώντας προβλήματα στην κυκλοφορία των αυτοκινήτων. Από νωρίς το πρωί η ορατότητα ήταν μηδενική, δηλαδή πολύ μικρότερη των 100 μέτρων. Στην περιορισμένη ορατότητα, σύμφωνα με την Τροχαία Θεσσαλονίκης, οφείλεται το τροχαίο ατύχημα, με υλικές ζημιές, που σημειώθηκε στην εθνική οδό Θεσσαλονίκης - Νέων Μουδανιών. Το Ι.Χ. αυτοκίνητο πέρασε στο αντίθετο ρεύμα και συγκρούστηκε με δύο διερχόμενα οχήματα. «Οι μετεωρολογικοί παράγοντες που δημιουργούν την ομίχλη είναι η μεγάλη υγρασία, ο ανέφελος ουρανός και η άπνοια», διευκρινίζει ο διδάκτωρ μετεωρολόγος του Κέντρου Μετεωρολογικών Εφαρμογών του ΕΛΓΑ στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» Μιχάλης Σιούτας. Ένας άλλος παράγοντας, που κάνει ακόμη πιο έντονο το φαινόμενο της θερμοκρασιακής αναστροφής, παρατηρήθηκε ιδιαίτερα έντονα στην περιοχή μας. Πρόκειται δηλαδή για αύξηση της θερμοκρασίας αντί κανονικά για ελάττωση, που παρατηρείται μερικές εκατοντάδες μέτρα πάνω από την επιφάνεια του εδάφους. Σήμερα η κατάσταση προβλέπεται διαφορετική λόγω της ενίσχυσης των βοριάδων και του χαμηλού βαρομετρικού, συνθήκες που επιδρούν διαλυτικά στην ομίχλη και αποτρέπουν την περαιτέρω δημιουργία της» εξηγεί ο μετεωρολόγος Μ. Σιούτας.
Το φαινόμενο της ομίχλης επιδεινώθηκε και από τη δημιουργία της αιθαλομίχλης που προέρχεται από το ξύλο και από άλλα καύσιμα υλικά, που η αναγκαία κατανάλωσή τους για θέρμανση αυξήθηκε πάρα πολύ, δεδομένης της αύξησης της τιμής του πετρελαίου.

ΠΗΓΗ: http://www.makthes.gr