Ο Ήλιος....μας

Ο Ήλιος είναι ένα μέσο αστέρι, όμοιο με τα πολλά δισεκατομμύρια αστέρια του Γαλαξία μας. Είναι όμως 250000 φορές πιο κοντά στη Γη από το αμέσως πλησιέστερο αστέρι ...και 100 δισεκατομμύρια φορές λαμπρότερο από οποιοδήποτε άλλο αστέρι στον ουρανό. 

Τα δύο αυτά γεγονότα τον κάνουν όχι μόνο πηγή ζωής και φωτός για τον πλανήτη μας, αλλά και ένα μοναδικό εργαστήριο στο οποίο μπορούμε να ελέγξουμε διάφορες φυσικές θεωρίες, κάτω από συνθήκες που δεν είναι δυνατόν να πετύχουμε στα επίγεια εργαστήρια.

Ο Ήλιος και το ηλιακό σύστημα γεννήθηκαν, σύμφωνα με την επικρατέστερη σήμερα θεωρία, πριν από 4.5 περίπου δισεκατομμύρια χρόνια από ένα περιστρεφόμενο αρχικό νεφέλωμα αερίου και σκόνης. 

Η κεντρική μεγάλη συμπύκνωση αποτέλεσε τον πρωτο-ήλιο, ενώ από κομμάτια της υπόλοιπης ύλης σχηματίστηκαν οι πρωτο-πλανήτες. Σύμφωνα με την επικρατούσα θεωρία για την εξέλιξη των αστεριών, ο Ήλιος θα μετατραπεί σε έναν κόκκινο γίγαντα σε 5 περίπου δισεκατομμύρια χρόνια και κατόπιν θα καταλήξει σε λευκό νάνο. 

Η μάζα του Ήλιου, ίση με 1.99x1030 kg, αντιπροσωπεύει το 99.86% όλης της μάζας του ηλιακού συστήματος. 

Ο Ήλιος δεν είναι ένα στερεό σώμα. Είναι μια «περιστρεφόμενη μπάλα» θερμού πλάσματος. Το κέντρο του είναι ένας ισχυρός θερμοπυρηνικός αντιδραστήρας, ο οποίος βρίσκεται σε συνεχή λειτουργία και εκπέμπει τεράστιες ποσότητες φωτονίων και σωματιδίων προς όλες τις κατευθύνσεις. 

Η θερμοκρασία στο κέντρο του είναι τόσο μεγάλη (15.6 εκατομμύρια βαθμοί Κελσίου), που οι πυρήνες του υδρογόνου ενώνονται ανά τέσσερις μετατρέπονται σε πυρήνες ηλίου και σε ενέργεια. Ένα μικρό ποσοστό της ενέργειας αυτής φτάνει στη Γη, είναι όμως παρ' όλα αυτά αρκετό να συντηρεί τη ζωή στον πλανήτη μας. 

Το μέγεθος της Γης σε σχέση με τον Ήλιο

Το κέντρο του Ήλιου περιβάλλουν δύο σφαιρικές ζώνες. 

Η πρώτη είναι η εσωτερική ζώνη, που ονομάζεται ζώνη ακτινοβολίας, επειδή σ' αυτήν η ενέργεια μεταφέρεται προς τα έξω υπό μορφή ακτινοβολίας (φωτονίων) 

Η δεύτερη, που περιβάλλει τη ζώνη ακτινοβολίας, ονομάζεται ζώνη μεταφοράς επειδή σ' αυτήν η ενέργεια μεταφέρεται με τεράστια ανοδικά ρεύματα, που μεταφέρουν προς τα πάνω θερμές μάζες πλάσματος.

Η ορατή επιφάνεια του Ήλιου, η φωτόσφαιρα, έχει θερμοκρασία 5800 βαθμών Κελσίου περίπου. Ακριβώς πάνω από τη φωτόσφαιρα υπάρχει ένα λεπτό στρώμα, πάχους μερικών χιλιάδων χιλιομέτρων, που καλείται χρωμόσφαιρα. 

Πάνω από τη χρωμόσφαιρα εκτείνεται ένα στρώμα θερμών αερίων, το στέμμα. 

Η θερμοκρασία του, που ξεπερνά τους 1000000 βαθμούς, είναι κατά πολύ υψηλότερη από αυτήν της ορατής επιφάνειας, γεγονός που αποτελεί μέχρι σήμερα ένα άλυτο μυστήριο. 

Η υψηλή αυτή θερμοκρασία δημιουργεί μια συνεχή ροή ιονισμένου αερίου, που ονομάζεται ηλιακός άνεμος. Ο ηλιακός άνεμος ξεκινά από τον Ήλιο με ταχύτητες 400 ως 800 χιλμ. το δευτερόλεπτο και φτάνει ως τα όρια του ηλιακού συστήματος. 

Ο Ήλιος δεν περιστρέφεται σαν στερεό σώμα. Η ύλη της φωτόσφαιρας στην περιοχή του ισημερινού κινείται ταχύτερα απ' ό,τι στους πόλους. 

Αυτή η «διαφορική περιστροφή» του Ήλιου επηρεάζει το μαγνητικό πεδίο του. Στο συνδυασμό διαφορικής περιστροφής και μαγνητικού πεδίου οφείλονται όλοι οι εντυπωσιακοί σχηματισμοί που παρατηρούνται στην επιφάνεια του, όπως κηλίδες, βρόχοι, προεξοχές, εκλάμψεις. 

Ο Ήλιος είναι το πλησιέστερό μας αστέρι στον ουρανό. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι βρίσκεται 150 εκατομμύρια χλμ. μακριά από τη Γη. Για τη μελέτη του υπάρχουν πολλά μεγάλα τηλεσκόπια σε διάφορα μέρη του πλανήτη μας. 

Επειδή όμως η ατμόσφαιρα της Γης απορροφά όλες τις μορφές της μη ορατής ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας εκτός από τα ραδιοκύματα, για την παρατήρηση του Ήλιου στο υπεριώδες, το υπέρυθρο και τις ακτίνες-Χ χρησιμοποιούμε τηλεσκόπια προσαρμοσμένα σε τεχνητούς δορυφόρους. 

Ο Yohkoh, ένας γιαπωνέζικος δορυφόρος που εκτοξεύτηκε τον Αύγουστο του 1991, παρατηρεί τον Ήλιο στις ακτίνες-Χ και στις ακτίνες-γ. Το SOHO, ένα αμερικανο-ευρωπαϊκό διαστημόπλοιο που εκτοξεύτηκε το Δεκέμβριο του 1995, όχι μόνο παρατηρεί τον Ήλιο στο υπεριώδες, αλλά και μετρά το μαγνητικό πεδίο του. 

Την τρέχουσα δεκαετία έχει προγραμματιστεί να εκτοξευτεί ένας μεγάλος αριθμός δορυφόρων, όπως ο Solar Probe, o Solar-B, o STEREO, o Solar Orbiter, που αναμένεται να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε πληρέστερα το κοντινότερό μας αστέρι. 

ΠΗΓΗ. astro.noa.gr