Μεταξοχώρι Λάρισας - Τα πετρόκτιστα σπίτια και οι βυζαντινές εκκλησίες του αναπαύονται σε σοκάκια σκιασμένα από μεγάλα πλατάνια

 

 

Της ΒΑΛΥΣ ΒΑΪΜΑΚΗ

 

Ο ασφαλτόδρομος που έρχεται από την Αγιά της Λάρισας φιδογυρίζει μέσα στο πανέμορφο χωριό με τη ρεματιά του Άμυρου ποταμού, τα θεόρατα πλατάνια και τα παλιά κτίσματα που συμφιλιώθηκαν με την υγρασία και το χρόνο.

Στο Μεταξοχώρι τα μεγάλα πέτρινα σπίτια δεν φιλοξενούσαν μόνο τις οικογένειες, αλλά και τους μεταξοσκώληκες προσφέροντάς τους το ιδανικό περιβάλλον για να αναπτυχθούν. 

Από το 1760 μέχρι το 1830 κάθε ένα από αυτά λειτουργούσε ως μικρή βιοτεχνία όπου δούλευε όλη η οικογένεια. Ειδικά μεταξύ 1855-75 η παραγωγή και το εμπόριο μεταξιού και νημάτων έφερε στο χωριό πλούτο και δύναμη. 

Τη σημασία που δόθηκε στην εκπαίδευση μαρτυρούν το σχολείο αρρένων και το παρθεναγωγείο που λειτουργούσαν εδώ.
Η αναβίωσή του χωριού στην εποχή μας ξεκίνησε όταν το ’69 έφτασε εδώ ο Μποστ, κυνηγημένος από τη δικτατορία και αναστήλωσε το σπίτι του Καρπέτη κτισμένο το 1890, που ανήκε στη σύζυγό του. Ο ένας μετά τον άλλο καλλιτέχνες όπως ο Λουκιανός Κηλαηδόνης με την Άννα Βαγενά, συγγραφείς, δημοσιογράφοι και αρχιτέκτονες ήρθαν εδώ για να αναστηλώσουν τα σπίτια των διακοπών τους.

Δώδεκα βυζαντινές εκκλησίες υπάρχουν μέσα στο Μεταξοχώρι και γύρω του. Ξεχωρίζει ο Άγιος Νικόλαος με τον ασημένιο τρούλο και το παρεκκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους, καθώς και η Αγία Παρασκευή.

Εμπρός το Μεταξοχώρι και πίσω η Αγιά Λάρισας/ Photo: Shutterstock

 

 

Το πρώην παρθεναγωγείο του χωριού/Photo: C messier – Wikimedia Commons

Αυτό που θα σας εντυπωσιάσει, ιδιαίτερα αν ζητήσετε να σας το δείξουν εσωτερικά, είναι το μοναστήρι των Εισοδίων της Θεοτόκου, κτισμένο τον 18ο αιώνα μέσα στον οικισμό. Έχει ξυλόγλυπτο τέμπλο και τα κελιά του χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή κουκουλιών μεταξοσκώληκα από τους Φαβρ και την οικογένεια Τζήμερου.

Όταν περάσετε απέναντι τη ρεματιά θα ανηφορίσετε για να θαυμάσετε την όμορφη παλιά γειτονιά μέχρι το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία. Κτίστηκε στα μέσα του 17ου αιώνα και είναι «πνιγμένο» στα πλατάνια και στα νερά. Από το σημείο αυτό θα δείτε την περιοχή σε όλη της τη μεγαλοπρέπεια.

Στην πλατεία (μεσοχώρι) ζητήστε να σας δείξουν το αρχοντικό Βατζιά του 1871, ένα οικιστικό σύνολο με μεγάλο ενδιαφέρον. Επιτάχθηκε από τους Ιταλούς και τους αντάρτες και εκεί γίνονταν οι συνελεύσεις των κατοίκων. 

Δείτε επίσης το αρχοντικό Τζήμερου, όπου γινόταν παραγωγή σπόρου μεταξιού και το παλιό Παρθεναγωγείο που έχει μετατραπεί σε Πολιτιστικό κέντρο. Δίπλα του υπάρχει η περίφημη «γκαβτζιά», το ψηλό δέντρο που έχει φυτρώσει μέσα στο βράχο στο σημείο όπου, όπως λέγεται, ανέβηκε για να μιλήσει στους κατοίκους ο Κοσμάς ο Αιτωλός το 1765.

Οδηγώντας για 5 λεπτά, ή περπατώντας στον χωματόδρομο πάνω από τον ξενώνα «Αρχοντικό Σουλιώτη», θα ανακαλύψετε το μεταβυζαντινό υδραγωγείο από το οποίο έχουν απομείνει 8 καμάρες. Κάποτε ύδρευε τη γειτονική μονή του Αγίου Ευσταθίου του 18ο αιώνα, και το περιβάλλει ένα εντυπωσιακό τοπίο.

 

Η πλατεία του Μεταξοχωρίου/Photo: Shutterstock

Η παραγωγή του μεταξιού

Την εποχή που ανθούσε η μεταξουργία, οι ντόπιοι έκαναν τις συναλλαγές τους με κιλά από κουκούλια μεταξοσκώληκα. Και όταν έπαιρναν βερεσέ έλεγαν «θα σε ξοφλήσω στα κουκούλια». Τους μεταξοσκώληκες εξέτρεφαν από το Μάιο μέχρι τον Ιούλιο, μέσα στα σπίτια τους που έπρεπε να αερίζονται καλά και η θερμοκρασία προς το τέλος της εκτροφής να φτάνει τους 26 βαθμούς.

Οι μεταξοσκώληκες τρέφονταν με φύλλα μουριάς. Όταν η κάμπια άρχιζε να φτιάχνει το κουκούλι της, έπαυε να τρώει, περνούσε ένα ακόμη στάδιο ανάπτυξης και γινόταν χρυσαλλίδα. Μετά, εάν την άφηναν (γιατί όταν τρυπούσε το κουκούλι αυτό θα έχανε μέρος της αξίας του), έβγαινε μέσα από το κουκούλι με μορφή πεταλούδας.
Το μήκος των ινών του κουκουλιού ήταν πολύ μεγάλο. 

Οι γυναίκες ήξεραν να το γνέθουν στο χέρι και να το υφαίνουν σε χοντρό νήμα, ώστε να φτιάχνουν ρούχα, κουρτίνες, σεμέν. Τα κουκούλια τα πουλούσαν στους εμπόρους που έρχονταν στη «Χρυσαλλίδα» τη μεγάλη αποθήκη κουκουλιών της μεταξοϋφαντουργίας του Στ. Παπαδόπουλου. Τα μετέφεραν σε μεγάλα τσουβάλια, τα χαράρια.

Το κτίριο της «Χρυσαλλίδας» διατηρείται και στεγάζει το Πολιτιστικό Κέντρο που βρίσκεται κοντά στο Μεταξοχώρι προς την Αγιά, την πολυσύχναστη κωμόπολη που είναι το επίκεντρο της περιοχής.

Γεφύρι κοντά στο Μεταξοχώρι/Photo: Shutterstock

Το αρχοντικό Φαβρ και ο σημαντικός ρόλος του Ελβετού βαρώνου

Ιστορίες πλούτου και απαγορευμένου έρωτα αντηχούν στους τοίχους του ερειπωμένου αρχοντικού των Φαβρ, στο Μεταξοχώρι. 

Ο Ελβετός βαρόνος Ευγένιος Φαβρ και η αγαπημένη του Στεφανία, χορεύτρια των Μουλέν Ρουζ, ήρθαν στο χωριό το 1872 φέρνοντας μαζί τα πλούτη και την, πρωτόγνωρη για τους ντόπιους, κουλτούρα τους. 

Το 1876 έφτιαξαν το πολυτελές και στιβαρό αρχοντικό τους, με ορόφους που εκτείνονταν σε 300 τ.μ., και το γέμισαν με ακριβά έπιπλα και τοιχογραφίες. Οι επενδύσεις τους στον τόπο ήταν πολλές και πρωτοποριακές: Νοίκιασαν τα εκκλησιαστικά κτήματα, ασχολήθηκαν με το εμπόριο γιδόμαλλου, έστησαν εργοστάσια κηροποιείας, σαπωνοποιίας, μακαρονοποιίας και μεταξιού.

Ο Φαβρ έγινε ένα είδος «πρεσβευτή» του τόπου επί Τουρκοκρατίας. Η Στεφανία, γνωστή στο χωριό ως «Μαντάμα», εντυπωσίαζε τους ντόπιους κατεβαίνοντας με τα καπελίνα και τα μοντέρνα για την εποχή ρούχα της στο χωριό. Έγινε μάλιστα προστάτιδα των γυναικόπαιδων και αργότερα υιοθέτησε ένα κοριτσάκι, τη Δώρα.

Στην ιστορία του ζεύγους, πάντως, δεν γράφτηκε happy end: Η απιστία της «Μαντάμας» με τον Ιταλό οικονόμο τους Κάρολο Βιανέλι ράγισε την καρδιά του βαρόνου και τον έκανε να πνιγεί στον Πηνειό. Η υιοθετημένη κόρη τους δεν έκανε απογόνους. Έτσι η γενιά των Φαβρ έσβησε -όχι όμως και οι αναμνήσεις του εντυπωσιακού περάσματός τους από την περιοχή.

Πρόσοψη σπιτιού στο Μεταξοχώρι/Photo: Shutterstock

Δραστηριότητες όλο το χρόνο

Οι κάτοικοι του Μεταξοχωρίου όπως και της Αγιάς οργανώνουν εκδηλώσεις και δράσεις όλο το χρόνο. Αξίζει να έρθετε τον Δεκαπενταύγουστο, στο μεγάλο διήμερο πανηγύρι που γίνεται στην πλατεία του χωριού. 

Τον Οκτώβριο, εδώ και πολλά χρόνια, οργανώνεται η διήμερη γιορτή του κερασιού. Θα δοκιμάσετε συνταγές που φτιάχνονται με κεράσια, θα κάνετε οργανωμένες πεζοπορίες στην περιοχή, θα απολαύσετε συναυλίες, και τα παιδιά θα φτιάξουν έργα με θέμα τα κεράσια, ή θα τους κάνουν ξενάγηση με θέμα την σηροτροφία στο Πολιτιστικό Κέντρο του χωριού. 

Ο δραστήριος Πολιτιστικός σύλλογος Μεταξοχωρίου οργανώνει επίσης συναυλίες με θέμα την Πανσέληνο του Αυγούστου, προβάλλει κινηματογραφικές ταινίες στην αυλή του κτιρίου του πρώην Παρθεναγωγείου και έχει δική του χορωδία

Ο Άγιος Νικόλαος/Photo: Shutterstock

Από το Μεταξοχώρι στο Μεγαλόβρυσο

Με αφετηρία το Μεταξοχώρι θα οδηγήσετε σε πολύ όμορφη δασική περιοχή και σε 5 χλμ. θα φτάσετε στη μεγάλη πλατεία του Μεγαλόβρυσου. Μέχρι το 1928 λεγόταν Νιβόλιανη και είναι από τα ωραιότερα χωριά της περιοχής του Κισσάβου. Οικισμός κτίστηκε εδώ για πρώτη φορά μεταξύ του 11ου και του 13ου αιώνα και τα σπίτια που βλέπετε επάνω στους δύο λόφους του Κισσάβου κατασκευάστηκαν από επιδέξιους Ηπειρώτες μάστορες.

Οι κάτοικοι του Μεγαλόβρυσου έχουν τη φιλοξενία στο DNA τους, καθώς ακόμη και οι παππούδες τους ήταν εξοικειωμένοι με τον τουρισμό: Το Μεγαλόβρυσο έγινε παραθεριστικός οικισμός μετά την Τουρκοκρατία και λόγω του υγιεινού του κλίματος θεωρείτο θεραπευτικός τόπος, όπως και η γειτονική Ανατολή. Άλλωστε τα χρόνια εκείνα οι άνθρωποι έκαναν διακοπές στα ορεινά, και όχι στα παραθαλάσσια μέρη.

Αξίζει να κάνετε μια βόλτα στη βρύση «Μεσοχώρι», να περπατήσετε μέχρι την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με το ωραίο καμπαναριό που είναι κτισμένη μέσα σε αρχαίο κάστρο (12ος αιώνας), να δείτε την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου του 1639 κτισμένη στη θέση παλαιότερων ναών και να περπατήσετε μέχρι την πηγή Μεγάλη Βρύση (1 χλμ.). Εξαιρετική θέα προσφέρει η θέση Καραούλι, 200 μέτρα έξω από το Μεγαλόβρυσο.

Διαμονή σε παραδοσιακό σπίτι του 19ου αιώνα

Ο μηχανικός Θόδωρος Σουλιώτης δεν είναι ένας συνηθισμένος ξενοδόχος. Είναι ένας από τους πρωτοστάτες της αναγέννησης του Μεταξοχωρίου και ειδικός στις αναστηλώσεις πέτρινων παραδοσιακών κτισμάτων. 

Λόγω της αγάπης του για το χωριό, αναστήλωσε πέτρα την πέτρα το μεγάλο κτίριο του 1850 όπου εξέτρεφαν μεταξοσκώληκες και το έκανε τον πρώτο χώρο φιλοξενίας σε όλη την περιοχή. Έδωσε μάλιστα σε κάθε δωμάτιο και από ένα χαρακτηριστικό όνομα: Μπαλκονάκι, Δώτιον, Χονδροκόκκινο, Πέτρινο, Ωχρα, Λουλακί.

Ο ήχος του τρεχούμενου νερού θα συνοδεύει την κάθε στιγμή της διαμονής σας, και το τοπίο που περιβάλλει τον ξενώνα θα σας κάνει να ξεχάσετε τη μεγαλούπολη από την πρώτη στιγμή που θα καθίσετε στην πέτρινη, λουλουδιασμένη αυλή, στο μεγάλο σαλόνι με το αναμμένο τζάκι.
(Αρχοντικό Σουλιώτη, τηλ. 24940 22040, 24940 22008, souliotismansion.com).

 

ΠΗΓΗ. travel.gr