Κατάθλιψη - Νόσος η συναισθηματική κατάσταση;

 

Ολοι γνωρίζουμε τι είναι κατάθλιψη. 

Η συμπτωματολογία της λίγο-πολύ είναι γνωστή στους περισσότερους, αφού σίγουρα γνωρίζουμε κάποιον που «πάσχει» από αυτήν, αν δεν συμβαίνει ή δεν έχει συμβεί ήδη σε εμάς τους ίδιους: Θλίψη, έλλειψη χαράς, βαθιά απογοήτευση, παραίτηση από τη ζωή και αυτοκτονικές τάσεις σε ακραίες περιπτώσεις, είναι τα βασικά της χαρακτηριστικά (ανάλογα με τη διαβάθμιση της σοβαρότητάς της δηλαδή), αλλά και άλλα δευτερεύοντα, που μας οδηγούν στη διάγνωσή της: Διαταραχές ύπνου, διαταραχές όρεξης, διαταραχές libido και άλλα πολλά.

Η συνήθης αντιμετώπισή της μετά τη διάγνωσή της βάσει του επίσημου διαγνωστικού εργαλείου των ειδικών ψυχικής υγείας DSM (Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών ), είναι πρωτίστως η φαρμακευτική αγωγή (με σεροτονινεργικά ή ντοπαμινεργικά συνήθως φάρμακα, αλλά και συνδυασμό αγχολυτικών, ηρεμιστικών κ.α. φαρμάκων) και δευτερευόντως συνήθως , η ψυχοθεραπεία.

Η διαταραχή νευροδιαβιβαστών που την επηρεάζουν – που συνήθως δεν είναι απεικονιστικά διαγνωσμένη, αλλά συμπεραίνεται συμπτωματολογικά – οδηγεί επίσης στο συμπέρασμα πως φάρμακα που αποκαθιστούν χημικά τα επίπεδά τους, οδηγούν και στη θεραπεία της, χωρίς δυστυχώς αυτό είναι απολύτως ακριβές, αφού δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένο το πώς επιδρούν στον οργανισμό και τα αποτελέσματά τους δεν είναι πάντα εγγυημένα. Δεν είναι λίγες μάλιστα οι φορές που η ένταση των συμπτωμάτων αυξάνεται αντί να μειώνεται με τη χρήση τους, οδηγώντας σε απογοήτευση και σε αναζήτηση νέας αγωγής.

Ορίζεται λοιπόν ως ασθένεια και αντιμετωπίζεται ως τέτοια, με τη χρήση χημικών σκευασμάτων που ευελπιστούμε να ισορροπήσουν φυσικές χημικές ισορροπίες (φυσική παραγωγή σεροτονίνης, ντοπαμίνης, νορεπινεφρίνης κλπ). 

Πόσο αλήθεια όμως είναι αυτό;

Κι όμως, η κατάθλιψη δεν είναι ασθένεια αλλά συναισθηματική κατάσταση, αφού καθορίζεται από τα συναισθήματα και την ποιότητά τους. Συναισθήματα δυσάρεστα και δυσβάσταχτα πολλές φορές, τα οποία προσπαθούμε να ακυρώσουμε. 

Τα συναισθήματά μας όμως δεν είναι ποτέ άστοχα ή λανθασμένα και δεν ακυρώνονται εύκολα, ούτε με χημικά παρασκευάσματα βεβαίως. Αυτό που νιώθουμε δεν αμφισβητείται και δεν πρέπει να κρίνεται από κανέναν. 

Είναι το αποτέλεσμα των χημικών αντιδράσεων του οργανισμού μας, που μας δηλώνει με αυτόν τον τρόπο, πως κάτι κάνουμε λάθος, στερώντας τον εαυτό μας από εκείνα που χρειάζεται για να είναι υγιής: Διατροφικά, Συμπεριφορικά και Γνωστικά.

Πρέπει να αναφερθεί ωστόσο, πως πολλές ασθένειες ευθύνονται για την εμφάνιση καταθλιπτικών χαρακτηριστικών – όπως οι παθήσεις του θυρεοειδή, η υπνική άπνοια κ.α. – και η αντιμετώπισή τους αρκεί για τη «θεραπεία» της κατάθλιψης.

Ας αναλύσουμε όμως τους τρεις παράγοντες τους οποίους μπορούμε να ελέγξουμε και να αποκαταστήσουμε μόνοι μας ή με την κατάλληλη βοήθεια των ειδικών:

Λέγοντας «διατροφικά» είναι σαφές πως εννοούμε τις πιθανές ελλείψεις που έχει ο οργανισμός μας και τις οποίες πιθανά αγνοούμε. 

Πολλές φορές, το μόνο που χρειάζεται για να ισορροπήσουμε οργανικά, είναι απλά, θρεπτικά συστατικά που ενισχύουν την παραγωγή των νευροδιαβιβαστών αυτών, που εξαιτίας του κακού τρόπου ζωής μας, των βλαβερών συνηθειών μας και των στρεσογόνων παραγόντων που συντηρούμε, μας αποτρέπουν από την ισορροπία τους. 

‘Οπως η έλλειψη των Ω3 λιπαρών που θρέφουν κυριολεκτικά τον εγκέφαλό μας, η έλλειψη των βιταμινών του συμπλέγματος Β, ή η έλλειψη της βιταμίνης D3 που το σώμα μας αποθηκεύει με φυσικό τρόπο στην κατάλληλη μορφή της μόνο από τον ήλιο και μας είναι απολύτως απαραίτητη για την παραγωγή της σεροτονίνης.

Η χρήση –και ίσως κατάχρηση- όμως των αντηλιακών με δείκτη υψηλής μάλιστα προστασίας, έχει αποδειχθεί πως εμποδίζει την απορρόφηση της βιταμίνης αυτής από τον οργανισμό μας. Οι κλειστοί εργασιακοί χώροι, οι πολλές ώρες εργασίας μέσα σ’αυτούς και η αποφυγή του ήλιου γενικότερα, αποδεικνύουν δυστυχώς πως τα ποσοστά έλλειψής της στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια είναι πολύ μεγάλα, ακόμα και σε μικρά παιδιά!

Λέγοντας «συμπεριφορικά», εννοούμε όλες εκείνες τις συμπεριφορές που δεχόμαστε ενώ δεν μας ικανοποιούν, αλλά και τις δικές μας συμπεριφορές προς το περιβάλλον και προς τον εαυτό μας, που δεν ευνοούν την υγεία των συναισθημάτων μας. 

Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων λανθασμένων συμπεριφορών είναι η έλλειψη τακτικής σωματικής άσκησης, η έλλειψη κοινωνικών δραστηριοτήτων, η έλλειψη στόχων, αλλά και άλλες ελλείψεις που έχει αποδειχθεί πως όταν καλυφθούν, ενισχύονται τα επίπεδα των ενδορφινών που επηρεάζουν τη διάθεσή μας, με τρόπο φυσικό και χωρίς χημικές παρενέργειες.

Το κάπνισμα, οι εξαρτήσεις, οι κακής ποιότητας προσωπικές σχέσεις (τις οποίες συντηρούμε φιμώνοντας με χημικές παρεμβάσεις το συναίσθημά μας αντί να τις αποκαθιστούμε ή να τις απορρίπτουμε), η υπερβολική ενασχόληση με τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης, οι ουτοπικοί και ανέφικτοι στόχοι, η έλλειψη δημιουργικότητας, η έλλειψη ξεκούρασης, είναι μερικά ακόμη από τα παραδείγματα τέτοιων αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών.

Τέλος, λέγοντας «γνωστικά» εννοούμε τον τρόπο που η γνωσίες (δηλαδή το σύνολο των νοητικών διεργασιών και οι σκέψεις μας) επηρεάζουν το πώς αντιλαμβανόμαστε τα όσα συμβαίνουν γύρω μας, τον τρόπο που αντιδρούμε σ’αυτά και συνεπώς τον τρόπο που νιώθουμε, επηρεάζοντας καθοριστικά τις φυσικές χημικές αντιδράσεις του οργανισιμού μας. 

Σκέψεις που κατά κανόνα δεν αντιλαμβανόμαστε καν, που πηγάζουν σε παλιότερες εμπειρίες μας συνήθως, που ενεργοποιούνται από ψυχικά τραύματα εντοπισμένα και μη. Σκέψεις που τις οδηγεί ο φόβος συνήθως και σπάνια η αλήθεια.

Έτσι, φοβικές σκέψεις οδηγούν σε φοβικά συναισθήματα. Κακοποιητικές σκέψεις, οδηγούν σε κακοποιητικά συναισθήματα. Αυτοκαταστροφικές σκέψεις, οδηγούν σε αυτοκαταστροφικά συναισθήματα και ούτω καθεξής. Γιατί τα συναισθήματα μπορεί να μην είναι ποτέ από μόνα τους λάθος, οι σκέψεις που τα δημιουργούν όμως, είναι συχνά τέτοιες. Γι’αυτό πρέπει να εντοπίζονται και να τροποποιούνται.

Δεν είναι όλες οι σκέψεις μη ρεαλιστικές ή μη εντοπισμένες όμως, για να είμαστε δίκαιοι. Υπάρχουν πηγές θλίψης, στεναχώριας, παραίτησης, αποφυγής – πηγές που είναι αποδεκτές και απολύτως φυσιολογικές και θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται ως τέτοιες: Ο θάνατος, ο χωρισμός, η απώλεια εργασίας, η απώλεια της υγείας και η απώλεια γενικότερα, είναι φυσιολογικές πηγές πένθους, ενός πένθους αναμενόμενου που θα έπρεπε να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να το βιώνει αντί να το καταστέλλουμε. Αρκεί να μην εγκλωβιζόμαστε μέσα σ’αυτό.

«Όπου κοιτάς, εκεί πας» λέει μια σοφή φράση, αποδεικνύοντας πως αν δεν μάθεις να ελέγχεις τον τρόπο που σκέφτεσαι, ο τρόπος που σκέφτεσαι – αργά ή γρήγορα – θα ελέγξει εσένα. Γιατί κάθε μας συμπεριφορά και κάθε συναίσθημα, πηγάζει από μία σκέψη. Πόσο ρεαλιστική όμως είναι η σκέψη αυτή; Πόσο μπορεί να αναγνωριστεί, να εντοπιστεί και να αποκατασταθεί στη ρίζα της, επιτρέποντας τη φυσική αποκατάσταση και θεραπεία των συναισθημάτων μας;

Είναι γνωστό πως δεν είναι η κατάσταση που βιώνουμε αυτή που μας τραυματίζει, αλλά η αντίληψη της κατάστασης. Και αυτήν μπορούμε – και πρέπει – να την αντιμετωπίζουμε, χωρίς να δεχόμαστε την ταμπέλα της κατάθλιψης, που μας επιφορτίζει με μία ασθένεια που δεν υπάρχει και μας δίνει τη δικαιολογία της αποφυγής των ευθυνών μας, τις οποίες αρκεί να δεχτούμε να αναλάβουμε με σωστή καθοδήγηση, βοηθώντας τον εαυτό μας να αναγνωρίσει τα δυσλειτουργικά μοτίβα που συντηρεί στη ζωή του και να τα αλλάξει για πάντα. Φτάνοντας έτσι στην αποδοχή και στην αληθινή θεραπεία. Και αν η μόνη λύση μοιάζει να είναι η φαρμακευτική αγωγή, ας είναι τουλάχιστον μόνο προσωρινή.

 

ΠΗΓΗ. pancreta.gr