Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 8 Μαρτίου το 1913 και πέθανε το 1968.
Το έργο του μας είναι γνωστό περισσότερο από τις σκηνές υπαιθρίου ρεαλισμού που απεικόνισε το έπος του Ελληνο-ιταλικού πολέμου. Κατάγονταν από τις παλιές αστικές και εύπορες οικογένειες εμπόρων και προοριζόταν ως συνεχιστής της οικογενειακής ιστορίας στο εμπόριο.
Αλλά ο Αλέξανδρος ήθελε να γίνει ζωγράφος.
Σε ηλικία 13 χρονών ή 17 χρ. κατά άλλους, παρουσίασε 23 έργα του σε ομαδική έκθεση που διοργάνωσε η ΧΑΝ. Στην Μέση Εμπορική Σχολή που φοιτούσε, οι δάσκαλοι του παραπονιόταν συνεχώς στους γονείς του πως τα τετράδια του Αλέξανδρου ήταν γεμάτα από ζωγραφιές αντί των εργασιών του.
Με τα πολλά, οι γονείς του που είχαν και άλλους γιους να συνεχίσουν την παράδοση στο εμπόριο, υποχώρησαν και του επέτρεψαν να γραφτεί στο προκαταρτικό τμήμα της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών το 1831.
Όμως, παρόλο το ταλέντο του, αρχικά, δεν έγινε δεκτός, καταγράφοντας πως είναι «ανεπίδεκτος μαθήσεως», ώσπου παρενέβη ο Υπουργός Παιδείας για να γίνει δεκτός.
Ο λόγος που δεν τον ήθελαν στην σχολή μπορεί να ήταν ανάλογος με αυτόν που στην συνέχεια έκαναν τους καθηγητές να τον δεχθούν και ήταν άσχετος με το ταλέντο του.
Οι καθηγητές του φαίνεται να ήταν εξαρτώμενοι από τις αντιπάθειες και στην συνέχεια συμπάθειες που προκαλούσε η συνάφεια της οικογένειας με τον κοινωνικό περίγυρο. Αυτό συμβαίνει μέχρι και σήμερα. Σπούδασε λοιπόν ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με καθηγητές του στην ζωγραφική τους Σπύρο Βικάτο και Οὐμβέρτο Ἀργυρό.
 |
| Αλέξ. Αλέξανδρος, "Ο ψαράς" 1935 |
 |
| Αλέξ. Αλέξανδρος, Χωρίς τίτλο 1937 |
 |
| Αλεξ. Αλέξανδρος-Μοναστήρι, 1934 |
 |
| Αλεξ. Αλεξανδράκης "Άτιτλο 1931 σχέδιο με κάρβουνο |
 |
| Αλ. Αλεξανδράκης Ανδρικό μοντέλο 1937 |
 |
| Αλ. Αλεξανδράκης Ανδρικό μοντέλο 1937 |
Ο Αλεξανδράκης αποφοίτησε το 1937 συγκεντρώνοντας και τα 4 βραβεία που προέβλεπε ο κανονισμός (προσωπογραφία, γυμνό, ημίγυμνο και σύνθεση). Αυτό δεν είχε ξαναγίνει. Παράλληλα με τις σπουδές του, το 1933 είχε γίνει σκιτσογράφος στο «Έθνος» και με την αποφοίτηση του το 1937, θα συμμετάσχει αμέσως σε διάφορες εκθέσεις ζωγραφικής.
Την 28η Οκτωβρίου 1940 η Ελλάδα μπαίνει στον πόλεμο και οι φαντάροι φεύγουν για την Αλβανία τραγουδώντας, μετά από αποχαιρετισμό με τους δικούς τους στα τρένα.
Οι σκηνές όπου οι φαντάροι φεύγουν με το εικόνισμα της Παναγίας για φυλακτό είναι γνωστές. Υπηρέτησε και ο Αλέξανδρος Αλεξανδράκης σαν δεκανέας πυροβολικού. Στον πόλεμο πήγαν και τα πέντε αδέλφια του.
Απόσπασμα από το έργο του ποιητή Σαράντου Παυλέα «Μνήμη ενός οπλοπολυβολητή»:
«Σε θυμάμαι όταν πρωτοξεκινήσαμε. Πίσω μας σ’ ακολουθούσε της μάνας ο λυγμός, το δάκρυ της αδερφής, η γαλανή της αγαπημένης θλίψη. Μπήκαμε σ’ ένα μαύρο τραίνο το πρωί με μαύρους καπνούς. Τραγουδούσαμε τραγούδια της αγάπης και του πολέμου, που δεν τον είχαμε γνωρίσει. Τα δάκρυα των αγαπημένων σου τώρα έχουν στεγνώσει σαν πρωινή πάχνη ποταμιού. Ίσως δε σε θυμάται κανείς. Σαν να μην υπήρξες ποτέ, σαν να μην υπήρξαμε, αγαπημένε μου φίλε, οπλοπολυβολητή της Αλβανίας.
Πόσο πιο καλά να είχα κ’ εγώ στο πλευρό σου σκοτωθεί σε κείνη τη χαράδρα που τη δάγκαναν οι όλμοι και οι σφαίρες χωρίς τέλος, στη λασπωμένη από το λιωμένο χιόνι του Μάρτη όπου φύτρωναν χαλιά παπαρούνες πρώιμες με το αίμα των πολεμιστών μας».
Στις εκθέσεις του μαζί με το τελικό έργο παραθέτει και τα προσχέδια που έγιναν στο γόνατο στις δύσκολες εκείνες συνθήκες. Τα έργα του αυτά έγιναν ευρέως γνωστά στο κοινό κυρίως ως ελαιογραφίες και υδατογραφίες τα οποία ανατυπώθηκαν σε αφίσες και χρησιμοποιήθηκαν στις σχολικές εορτές. Σχεδόν 100 έργα του από τον πόλεμο δημοσιεύθηκαν επίσης μεταπολεμικά σε ένα λεύκωμα με τίτλο Έτσι πολεμούσαμε (1968).
Οι τίτλοι των έργων του είναι σαφείς. Δίνουν το στίγμα του στρατιώτη ήρωα και συμπληρώνουν την τραγικότητα. «Το Κάλεσμα» με τον στρατιώτη να αποχαιρετά τους δικούς του.
 |
| Αλεξανδράκης,«Το Κάλεσμα» |
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης "Χαιρετισμός. Πορεία προς το μέτωπο" |
Το «Έρποντας» με τον στρατιώτη που αγωνιά μην οι αντίπαλοι τον ανακαλύψουν.
Η «Προέλαση», τα «Κρυοπαγήματα», «Υπέρ Βωμών και Εστιών», το προσχεδίο «Κίτσο, έλα λίγο και τους φάγαμε», «Έφοδος με τους φαντάρους με εφ’ όπλου λόγχη», «Γρήγορη Προέλαση του Πυροβολικού», «Κατάληψη εχθρικής θέσεως», «Πορεία». «Η Διαταγή Εξετελέσθη» με τον θάνατο του στρατιώτη να κείτεται στα χιόνια, κ.α…
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης, "Έρποντας" |
 |
| Αλέξ. Αλεξανδράκης, "Προέλασις" (1945) |
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης "Ὑπὲρ πάντων Ἀγών" |
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης "Ξάφνιασμα μέσ᾿ τὴν νύχτα" |
 |
| Αλέξ. Αλεξανδράκης,"Πυροβολικὸ στὸ ποτάμι" |
 |
| Πορεία στην χιονοθύελλα |
 |
| Κουβαλώντας βλήματα στα αδιάβατα |
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης "Στην μάχη με τέτοιο λαμπρό στρατό |
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης, "Η διαταγή εξετελέσθη" |
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης, "Μας καίνε τα χωριά" |
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης |
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης, "H Πείνα του '41" |
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης "Η επιστροφή" |
«Λένε κάποια τραγούδια και ιστορικά βιβλία
πως ο στρατός μας θαυματούργησε στην Αλβανία.
Αλλ’ ο πατέρας μου κανένα θαύμα δε θυμόταν
κι όταν τον ρώταγα τον πόλεμο τον καταριόταν.
– Ποιοι ήταν πατέρα οι νικηταί και ποιοι οι ηττημένοι;
– Στον πόλεμο, παιδί μου, υπάρχουν μόνο σκοτωμένοι…
Τα κρυοπαγήματα και τα κουρέλια του θυμόταν.
– Και τα ανδραγαθήματα; Ρωτούσα. Αποκρινόταν:
– Μπορεί οι νεκροί που τάφηκαν μέσα στο χιόνι
που πολεμήσαν μοναχοί και που πεθάναν μόνοι…».
(Θωμάς Γκόρπας «Το αλβανικό» Ποιήματα, Κέδρος)
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης "Μέχρις εσχάτων" |
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης - "Οι ημιονηγοί" |
«Οι Άγνωστοι Ήρωες» που είναι τα γαϊδουράκια που επωμιζόταν το βάρος των πολεμοφοδίων, το «Προς το Χειρουργείο» με έναν φαντάρο μόνο του μέσα στο χιόνι και το χέρι του με γάζες ζωσμένο και τα πόδια του μέσα στα κουρέλια για να μην κρυοπαγιάζουν και πάθει γάγγραινα. Έργο δυνατό που εκφράζει εξίσου τον σωματικό και ψυχικό πόνο, την κούραση και την αγωνία.
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης "Ὑπὲρ βωμῶν καὶ ἑστιῶν" |
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης "Προς το χειρουργείο" |
“…….Στο ένα μου χέρι, στο ένα μου πόδι, στο μέτωπο, επίδεσμοι. Στο άλλο μου χέρι, στο άλλο μου πόδι, στο στήθος μου, λάσπες. Στα μάτια μου, μόνο σιωπή και παράπονο. Στα χείλη μου ανάμεσα ένα τριαντάφυλλο κι απ’ αυτό, κρεμασμένο, σαν ένας γυλιός με τα υπάρχοντα όλης μου της ζωής εδώ κάτω, ένα χαμόγελο.” Γράφει ο Νικηφόρος Βρεττάκος στο «Ο ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ».
Και ο Σαράντος Παυλέας στο «Οι χιονισμένοι στρατιώτες» γράφει:
.... «Κι ακόμη μπροστά μας έχουμε τους κρυοπαγημένους μας στρατιώτες, που έχασαν τα πόδια τους στ’ Αλβανικά βουνά, για να μπορούμε να περπατούμεν εμείς το δικό μας, το τέλειο περπάτημά μας ελεύθερον από το σκυμμένο βάδισμα της κάθε ξένης υποτέλειας.
Κι εκείνους έχουμε τους χιονισμένους μας στρατιώτες της Αλβανίας. Δε γύρισαν εκείνοι στη γαλάζια μας πατρίδα, για να ντυνόμαστε οι μεταγενέστεροι εσείς κι εμείς το ηρωικό τους το παράδειγμα καθώς ένα επανωφόρι για τον κάθε χειμώνα των γεγονότων μας ζεστό και καθαρό,ζεστό, πολύ ζεστό και καθαρό, για να νικούμε πάντοτε όρθιοι τον κάθε δύσκολο καιρό».
Το «Η Τελευταία Προσπάθεια» μας μεταφέρει την φρίκη του πολέμου μέσα από το βίωμα του ίδιου του Αλεξανδράκη. Το «Περνώντας το ποτάμι» με τα άλογα να το διαβαίνουν τρομοκρατημένα αλλά το έργο που έχει μείνει περισσότερο χαραγμένο μέσα μας είναι το «Αέρα» που ηχούσε στα βουνά της Αλβανίας από τους Έλληνες στρατιώτες μας που κινούνται προς τα μπρος με ένταση και αποφασιστικότητα!
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης "ΑΕΡΑ!!!!!" |
Ο Αλεξανδράκης μετά τον πόλεμο, συνέχισε να ζωγραφίζει μέχρι το θάνατο του.
Συμμετείχε σε πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Διακρίθηκε εν ζωή με το πρώτο βραβείο χαρακτικής σε διαγωνισμό της Α.Σ.Κ.Τ. το 1943 και το 1950 έλαβε το Ά και το ΄Β βραβείο σε διαγωνισμό αφίσας για το Σχέδιο Μάρσαλ και την επόμενη χρονιά το Α΄ βραβείο αφίσας του Εθνικού Οργανισμού Τουρισμού.
Η φήμη του ξεπέρασε τα σύνορα της Ελλάδας και άρχισε να συνεργάζεται με μεγάλα ιδρύματα, όπως το Μουσείο Γκουγκενχάιμ και τη Βιβλιοθήκη της Γερουσίας των ΗΠΑ.
 |
| Αλεξανδράκης Αλέξανδρος "Μάχη του Γρανικού ποταμού" |
Εικονογράφησε επίσης το Αναγνωστικό της Ε΄ Δημοτικού που κυκλοφόρησε το 1958. Ασχολήθηκε και με το γυμνό. Ήταν μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΕΕΤΕ).
 |
| Αλέξανδρος Αλεξανδράκης Αναγνωστικό Ε' δημοτικού |
Περίπου 100 έργα του από τον πόλεμο (80 σκίτσα από το μέτωπο και 22 πολεμικοί πίνακες) δημοσιεύθηκαν τον Ιανουάριο 1968 σε ένα λεύκωμα με τίτλο «Έτσι πολεμούσαμε 1940-41». Ο Αλεξανδράκης έγραψε τον πρόλογο του λευκώματος και γράφει:
"Μερικοί από όσους έλαβαν μέρος στον πόλεμο του 1940-41 και έζησαν όλες αυτές τις δυνατές αλλά και σκληρές στιγμές του, άφησαν την γραπτή μαρτυρία τους.
Με το βιβλίο τούτο θέλησαν και εγώ να διηγηθώ τον πόλεμο με τον δικό μου τρόπο: Δεκανέας πυροβολητής στο Αλβανικό μέτωπο, προσπάθησα να κρατήσω σε σκίτσα συγκλονιστικές καθημερινές εντυπώσεις. Μερικά απ' αυτά τα σκίτσα έγιναν κάτω από συνθήκες σχετικά ομαλές, σε καταλύματα υποφερτά, με υλικά που είχα πάρει μαζί μου. Άλλα πάλι έγιναν στο πόδι, σε οποιοδήποτε κομμάτι χαρτί βρισκόταν μπροστά μου και μέσα σε φοβερά δύσκολες περιστάσεις.
Στην τέχνη μου με απασχόλησαν πολλά. Οι εικόνες όμως του μετώπου, και της υπεράνθρωπης προσπάθειας μας στον συντριπτικά άνισο αγώνα, έρχονται και ξανάρχονται στην ζωγραφική μου σαν ανεξόφλητο χρέος.
Τα σχέδια αυτά, καθώς και τους πίνακες που ζωγράφισα αργότερα, παρουσιάζω σήμερα συγκεντρωμένα, σαν μια ακόμη μαρτυρία των όσων ζήσαμε εκεί απάνω."
Ο Αλεξανδράκης πέθανε στις 13 Σεπτεμβρίου του 1968, σε ηλικία 55 ετών, την εποχή που είχε αρχίσει να γίνεται ευρύτερα γνωστός. Θα μείνει ζωντανός ως ο ζωγράφος του έπους του ’40, ως ο αγωνιστής και πολεμιστής, ως ο καλλιτέχνης που «διηγήθηκε τον πόλεμο με τον δικό του τρόπο».
Το 1980, η Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας τον τίμησε με μεγάλη αναδρομική έκθεση. Πιο πρόσφατα, η γκαλερί «Κ» παρουσίασε έργα του στο Λονδίνο (1998 και 2005) και στην Λευκωσία (1999).
Με πρωτοβουλία του Πολιτισμικού Οργανισμού του Δήμου Αθηναίων και της προέδρου του κ. Σόφης Δασκαλάκη – Μυτιληναίου και τη συνεργασία του Ιδρύματος Σ.Ο.Φ.Ι.Α. και του Πολεμικού Μουσείου, 62 χρόνια μετά τον πόλεμο της Αλβανίας, και 40 χρόνια μετά τον θάνατό του, τον Αλέξανδρο Αλεξανδράκη, διοργανώθηκε η έκθεση «Μνήμες του '40 – Αλέξανδρος Αλεξανδράκης» στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, όπου παρουσιάστηκε για πρώτη φορά ολόκληρο το έργο του ζωγράφου για το Αλβανικό ‘Έπος.
Απο την εργασία της ΜΑΡΙΑΣ ΟΥΖΟΥΝΟΓΛΟΥ
ΠΗΓΗ. texni-zoi
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου