Γιατρός, αθλητής, πολιτικός, μα πάνω απ' όλα αγωνιστής της Δημοκρατίας και της Ειρήνης.
Γεννήθηκε στην Κερασίτσα Αρκαδίας στις 3 Απριλίου 1912.
Μετά το τέλος των εγκύκλιων σπουδών του μετέβη στην Αθήνα και εισήλθε στην Ιατρική. Από τα εφηβικά του χρόνια ασχολήθηκε με τον αθλητισμό και αναδείχθηκε δέκα φορές βαλκανιονίκης στο άλμα εις μήκος, ενώ επί 23 χρόνια (1936-1959) κατείχε το πανελλήνιο ρεκόρ του αγωνίσματος.
Έλαβε ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση, κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής.
Το 1943 ίδρυσε την «Ένωση των Ελλήνων Αθλητών» και διοργάνωσε αγώνες, από τα έσοδα των οποίων τροφοδοτούσε τα λαϊκά συσσίτια.
Μετά την απελευθέρωση ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική και το 1950 αναγορεύθηκε υφηγητής στην έδρα της Μαιευτικής και Γυναικολογίας.
Στις εκλογές «της βίας και της νοθείας», όπως έμεινε στην ιστορία η εκλογική διαδικασία της 29ης Οκτωβρίου 1961, πολιτεύθηκε με το ΠΑΜΕ (Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος), έναν συνασπισμό αριστερών δυνάμεων με επικεφαλής την ΕΔΑ και εξελέγη βουλευτής Πειραιά.
Τον ίδιο χρόνο δραστηριοποιήθηκε στο ειρηνιστικό κίνημα και με δική του πρωτοβουλία ιδρύθηκε η «Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη» (ΕΕΔΥΕ).
Στις 21 Απριλίου 1963 η ΕΕΔΥΕ διοργάνωσε Πορεία Ειρήνης από τον Μαραθώνα στην Αθήνα.
Η αστυνομία απαγόρευσε την πορεία και συνέλαβε πολλούς από τους διαδηλωτές, μεταξύ των οποίων και τον Μίκη Θεοδωράκη.
Ο Λαμπράκης προστατευόμενος από τη βουλευτική του ασυλία, πραγματοποίησε μόνος την πορεία, κρατώντας ένα μικρό πανό με το σύμβολο της ειρήνης.
Αμέσως μετά συνελήφθη από την αστυνομία.
Στις 22 Μαΐου 1963 ο Γρηγόρης Λαμπράκης παρέστη και μίλησε για την ειρήνη στη Θεσσαλονίκη.
Μετά το τέλος της εκδήλωσης δέχθηκε δολοφονική επίθεση σε
κεντρικό δρόμο της πόλης από τρίκυκλο, στο οποίο επέβαιναν οι ακροδεξιοί
Σπύρος Γκοτζαμάνης και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης.
Τραυματίστηκε σοβαρά
και πέθανε στις 27 Μαΐου
1963, σε ηλικία 51 ετών.
Ο θάνατός του προκάλεσε αγανάκτηση στην κοινή
γνώμη, οξύτατη πολιτική κρίση, αλλά και διεθνή κατακραυγή.
Γρήγορα, η συγκέντρωση μετατράπηκε σε διαδήλωση καταδίκης της δεξιάς κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Παλατιού.
Φυσικοί αυτουργοί της δολοφονίας Λαμπράκη ήταν ο Σπύρος Γκοτζαμάνης και
ο Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης, αλλά η δικαστική έρευνα που διεξήγαγαν ο εισαγγελέας Παύλος Δελαπόρτας και ο νεαρός ανακριτής Χρήστος Σαρτζετάκης έφεραν στο φως σχέσεις των αρχών με ένα ακροδεξιό παρακράτος.
Ο ανακριτής Σαρτζετάκης απήγγειλε, μάλιστα, κατηγορίες και εναντίον ανώτατων αξιωματικών της Χωροφυλακής.
Οι φυσικοί αυτουργοί καταδικάσθηκαν τον Δεκέμβριο του 1966 σε πολυετή φυλάκιση και απελευθερώθηκαν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας.
Η δολοφονία Λαμπράκη επιτάχυνε τις πολιτικές εξελίξεις.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, αφού διερωτήθηκε «Ποιος κυβερνάει αυτό τον τόπο;» εγκατέλειψε την πρωθυπουργία και την πολιτική τον Ιούνιο του 1963 και αποσύρθηκε στο Παρίσι.
Χιλιάδες νέοι ίδρυσαν τον πολιτικό οργανισμό «Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη», που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο προοδευτικό κίνημα της δεκαετίας του '60.
Πρώτος γραμματέας της οργάνωσης ανέλαβε ο Μίκης Θεοδωράκης.
Η ζωή και ο θάνατος του Γρηγόρη Λαμπράκη ενέπνευσε τον συγγραφέα Βασίλη Βασιλικό στο περίφημο πολιτικό του μυθιστόρημα με τον τίτλο Ζ (Εκδόσεις Λιβάνη).
Το 1969 μεταφέρεται με μεγάλη επιτυχία στη μεγάλη οθόνη από τον σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά, με πρωταγωνιστές τον Υβ Μοντάν, τον Ζαν Λουί Τρεντινιάν και την Ειρήνη Παπά.
Ο Γρηγόρης Λαμπράκης με την προσωπικότητα και τη δράση του παραμένει και σήμερα ένα σύμβολο της Δημοκρατίας και του αγωνιζόμενου ανθρώπου κατά της πολιτικής καταπίεσης.
Οι λαϊκές εκδηλώσεις στην κηδεία του Γρηγόρη Λαμπράκη
Το τρίκυκλο του Γκοτζαμάνη
Η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη προκάλεσε ένα κύμα οργής σε ολόκληρη τη χώρα.
Δεκάδες χιλιάδες κόσμου, μια πραγματική λαοθάλασσα συνόδευσαν τη σορό του Γρηγόρη Λαμπράκη στο Α' Νεκροταφείο.
Οπως σημείωνε η ΚΕ του ΚΚΕ σε ανακοίνωσή της στις 27 Μάη του 1963:
«Τιμώντας τον άξιο μαχητή της ειρήνης και της δημοκρατίας, η εργατική τάξη και όλος ο λαός, αψηφώντας τις κυβερνητικές απαγορεύσεις, θα δυναμώσει τις αγωνιστικές αυτές εκδηλώσεις, και την ημέρα της κηδείας του με απεργίες, συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις θα εκδηλώσει τη διαμαρτυρία του και θα διατρανώσει τη θέληση και την απόφασή του να παλέψει ενωμένος για την αποπομπή της κυβέρνησης του αίματος, την άμεση τιμωρία των δολοφόνων, τη διάλυση των νεοφασιστικών συμμοριών».
Η αποκάλυψη - Ο ρόλος των Μ. Χατζηαποστόλου και Γ. Σωτηρχόπουλου
Από τη μεταφορά της σορού του στην Αθήνα
Επειτα από την επίθεση στον Λαμπράκη ο Γκοτζαμάνης ανέπτυξε ταχύτητα με σκοπό να εξαφανιστεί.
Ωστόσο, εκείνη την ώρα πήδηξε στο πίσω μέρος του τρίκυκλου και ενώ αυτό βρισκόταν εν κινήσει, ο Μανόλης Χατζηαποστόλου.
Επειτα από μάχη στην καρότσα του τρίκυκλου, ο Χατζηαποστόλου κατόρθωσε να αφοπλίσει και στη συνέχεια να εξουδετερώσει τον Εμμανουηλίδη.
Επειτα, έσπασε το διαχωριστικό τζάμι του τρίκυκλου και με ένα κομμάτι γυαλί προσπαθούσε να τρυπήσει τον Γκοτζαμάνη με σκοπό να τον αναγκάσει να σταματήσει.
Ο Γκοτζαμάνης σταμάτησε έξω από μια λέσχη της Χωροφυλακής, φωνάζοντας ότι οι κομμουνιστές προσπαθούν να τον σκοτώσουν.
Την ώρα που ο φρουρός της λέσχης και ένας διερχόμενος πυροσβέστης κατευθύνθηκαν προς το τρίκυκλο ο Γκοτζαμάνης επιτέθηκε με ένα γκλομπ στον Χατζηαποστόλου.
Ο χωροφύλακας και ο πυροσβέστης στη συνέχεια αφόπλισαν τον Γκοτζαμάνη και μετέφεραν τον Χατζηαποστόλου στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ.
Για το σάλτο του πάνω στο τρίκυκλο αποδόθηκε στον Χατζηαποστόλου το προσωνύμιο «Τίγρης».
Ενα άλλο πρόσωπο που είχε καθοριστικό ρόλο στην αποκάλυψη των πρωταγωνιστών της δολοφονίας του Λαμπράκη ήταν ο επιπλοποιός Γιώργος Σωτηρχόπουλος.
Ο Σωτηρχόπουλος συνεργαζόταν επαγγελματικά με τον Γκοτζαμάνη, μιας και του μετέφερε με το τρίκυκλο έπιπλα σε διάφορα εμπορικά μαγαζιά.
Τη μέρα της δολοφονίας του Λαμπράκη συναντήθηκε με τον Γκοτζαμάνη προκειμένου να του αναθέσει ορισμένες μεταφορές για το απόγευμα.
Ωστόσο, ο Γκοτζαμάνης του είπε ότι δεν μπορούσε τη συγκεκριμένη μέρα, αφού θα έκανε τη μεγαλύτερη τρέλα της ζωής του που μπορούσε να φτάσει ως και τη δολοφονία.
Οταν την επόμενη μέρα ο Σωτηρχόπουλος έμαθε από τις εφημερίδες για τον Λαμπράκη και το ρόλο του Γκοτζαμάνη απευθύνθηκε αρχικά στα γραφεία της ΕΔΑ και στη συνέχεια στον εισαγγελέα, παρά το γεγονός ότι ήταν απολιτικοποίητος μέχρι εκείνη τη στιγμή και καταγόταν από οικογένεια Χωροφυλάκων και υποστηρικτών της ΕΡΕ.
Επίσης, επέμεινε στην κατάθεσή του, παρά την επίθεση που του έγινε την ίδια μέρα και την προσπάθεια εξαγοράς του.
Στη συνέχεια και λόγω των συνεπειών που είχε από τη συμμετοχή του στην υπόθεση, μετακόμισε στην Αθήνα μαζί με την οικογένειά του.
Στην Αθήνα οι Χατζηαποστόλου και Σωτηρχόπουλος δέχτηκαν και απόπειρα δωροδοκίας από τον τέως διευθυντή της Χωροφυλακής Καμουτσή, την οποία και αποκάλυψαν, με αποτέλεσμα τη δίωξή του.
Ωστόσο, ένα χρόνο μετά τα Ιουλιανά διώχτηκαν για ψεύτικη καταγγελία με αποτέλεσμα να μείνουν στη φυλακή για 9 περίπου μήνες. Αποφυλακίστηκαν στις 19 Απρίλη του 1967.
Για τη δολοφονία του Λαμπράκη κατηγορήθηκαν ως ηθικοί αυτουργοί 23 αξιωματικοί της Χωροφυλακής.
Αλλοι δέκα ενήργησαν επιλήψιμα, αλλά δε θεωρήθηκαν υπαίτιοι.
Με την απόφαση για τη δίκη Λαμπράκη που εκδόθηκε εν τέλει στις 30 Δεκέμβρη του 1966 καταδικάστηκαν ο Γκοτζαμάνης και ο Εμμανουηλίδης σε 11 και 8,5 χρόνια φυλάκισης αντίστοιχα, ενώ 9 ακόμα καταδικάστηκαν σε ποινές από 3 ως 15 μήνες φυλάκισης.
Επειτα από την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας, το σύνολο των εμπλεκόμενων αφέθηκαν ελεύθεροι .
Σημαντικό ρόλο στην καταδίκη ειδικότερα των αξιωματικών της Χωροφυλακής και στην ανάδειξη των σχέσεων κράτους - παρακράτους διαδραμάτισε ο αντιεισαγγελέας Εφετών Παύλος Δελαπόρτας, ο οποίος έπειτα από την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας απομακρύνθηκε από το δικαστικό σώμα.
Στην εισαγγελική πρόταση κατά τη διάρκεια της δίκης είχε αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Εάν ως προς τους κατηγορούμενους αξιωματικούς και ιδία προς τους επί συνεργεία εις την ανθρωποκτονίαν κατηγορούμενους, επρότεινα διάφορόν τι των όσων κατ' ακολουθίαν των προεκτεθέντων, θέλω προτείνει Υμίν κατωτέρω, φοβούμαι ότι θα ωμοίαζα με τους πλοιάρχους εκείνους οι οποίοι εν ώρα ναυαγίου (ως διά τελευταίαν φορά συνέβη με τον "Τιτανικόν") προτιμούν να διασώσουν τους επίσημους και διακεκριμένους επιβάτας των της πρώτης θέσεως...'Η ότι θα εκινδύνευα να θεωρηθώ ως απόγονος των κατοίκων της Βιβλικής εκείνης χώρας του Γωγ ή του Μαγώγ, εις την οποίαν "οι άνθρωποι είχον οφθαλμούς διά να μη βλέπωσι και ώτα διά να μη ακούωσι"».
Οι πραγματικοί ένοχοι για τη δολοφονία του Λαμπράκη δεν αναδείχτηκαν ποτέ.
Στην επέτειο των 30 χρόνων από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, ο τέως πρόεδρος της Δημοκρατίας και ανακριτής στην υπόθεση, Χρήστος Σαρτζετάκης, υποστήριξε ότι οι ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας Λαμπράκη βρίσκονταν πολύ ψηλά και η αποκάλυψή τους θα οδηγούσε σε αναμόχλευση των πολιτικών παθών.
Δεκαπέντε μέρες μετά από την κηδεία του Λαμπράκη, στις 11 Ιούνη 1963, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής παραιτήθηκε και στις 18 του ίδιου μήνα αναχώρησε για τη Ζυρίχη.
Τον διαδέχθηκε στην πρωθυπουργία ο Παναγιώτης Πιπινέλης.
Ως αφορμή της παραίτησης προβλήθηκε ένας ελάχιστα πειστικός λόγος:
Η διαφωνία του Καραμανλή με την επιμονή του βασιλικού ζεύγους να πραγματοποιήσει το προγραμματισμένο ταξίδι στο Λονδίνο.
Ως λόγο της αναβολής ο Καραμανλής επικαλέστηκε φόβους για την επανάληψη των αντιδράσεων εναντίον της βασίλισσας Φρειδερίκης στο Λονδίνο στις 20 Απρίλη του 1963 με ακόμα μεγαλύτερη ένταση.
Και το προηγούμενο ταξίδι της Φρειδερίκης είχε πραγματοποιηθεί παρά τις αντίθετες συστάσεις του Καραμανλή.
Οταν η Φρειδερίκη και η κόρη της Ειρήνη έφτασαν στο ξενοδοχείο «Κλάριτζ» του Λονδίνου, βρέθηκαν μπροστά σε Κύπριους και Εγγλέζους διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν για την ύπαρξη πολιτικών κρατουμένων στην Ελλάδα.
Ανάμεσά τους και η Αγγλίδα κομμουνίστρια Μπέτυ Αμπατιέλου - Μπαρτλέτ, σύζυγος του πολιτικού κρατούμενου και στελέχους του ΚΚΕ, Αντώνη Αμπατιέλου.
Αν και οι πολιτικές ευθύνες της δολοφονίας Λαμπράκη βαρύνουν αναμφίβολα την κυβέρνηση Καραμανλή, είναι φανερό ότι η δολοφονία αποτέλεσε πλήγμα εναντίον του ίδιου και της κυβέρνησής του.
Απ' αυτή την άποψη, φαίνεται πιο πιθανή η εκδοχή, κεφαλή της συνωμοσίας και εκτέλεσης του σχεδίου να ήταν το Παλάτι.
Βέβαια, η δολοφονία Λαμπράκη αποτέλεσε ηχηρό χτύπημα εναντίον του αντιιμπεριαλιστικού - αντιπολεμικού κινήματος.
ΠΗΓΗ : 1. rizospastis.gr
2. sansimera
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου