Λέπιδα - Από τις Βασιλικές Τεχνικές Σχολές στο Hot Spot για τους Μετανάστες- Πρόσφυγες

Το μικρό χρονικό από την Παιδούπολη της Φρειδερίκης, την Αποικία των Ψυχοπαθών Λέρου και τους Πολιτικούς Εξόριστους της Δικτατορίας. Ολόκληρο το πρώτο τεύχος του περιοδικού «η Παιδόπολις», της 1ης Ιανουαρίου 1950 

 

 

 

 

 

Βλέποντας την φωτογραφία από τις εργασίες δημιουργίας Κέντρου Πρώτης Υποδοχής (ΚΕ.Π.Υ) προσφύγων και μεταναστών το 2016 , το Hot Spot της Λέρου, στο χώρο μπροστά από το παλιό κτίριο των ιταλικών στρατώνων, αναπόφευκτα η σκέψη σου πάει στα παιχνίδια που παίζει η μοίρα αυτού του τόπου εκεί, στην περιοχή Λεπίδων του κόλπου του Λακκιού.

Τα κοντέινερ για τη δημιουργία Κέντρου Πρώτης Υποδοχής (Hot Spot) στα Λέπιδα, 
μπροστά από τους ιταλικούς κοιτώνες των Αεροπόρων, την Γκαζέρμα Αβιέρι (Caserma Avieri – Στρατώνας Αεροπόρων)

Στοιχειωμένος τόπος τα Λέπιδα, από την επίσημη ένταξη της Λέρου στην Ελλάδα, στις 7 Μάρτη 1948, έχουν ποτιστεί με πόνο, δάκρυα, απελπισία, απόγνωση και δυστυχία, από τα ανταρτόπαιδα που στοίβαξε το μετεμφυλιακό κράτος στις Παιδουπόλεις της Φρειδερίκης, με στόχο την ηθική αναμόρφωση των παιδιών, την εκπαίδευση και ανατροφή τους με αντιλήψεις υπέρ του καθεστώτος, την «εθνική διαπαιδαγώγησή» τους στο επίσημο δόγμα του μετεμφυλιακού κράτους: Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια .

Ακολούθησαν οι ψυχικά ασθενείς, με την «ψυχιατρική αξιολόγηση περί ανιάτου», απόκληροι, κολασμένοι, οι «αζήτητοι» της κοινωνίας, με την δημιουργία της Αποικίας Ψυχοπαθών Λέρου.

Υστερα ήρθαν οι πολιτικοί εξόριστοι της δικτατορίας, οι κομμουνιστές και οι δημοκράτες εχθροί της «Εθνοσωτηρίου Επαναστάσεως» της 21 Απριλίου 1967.

Μετά από περίπου 16 χρόνια καταστροφικής εγκατάλειψης των κτιρίων, που αφέθηκαν ερειπωμένα στη φθορά του χρόνου, και μαζί τους εμφανίστηκε η απειλή της απώλειας σημαντικότατων μνημείων την σύγχρονη ιστορίας, ήρθαν οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.

Οι επεμβάσεις και οι ανταγωνισμοί των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων για τον έλεγχο των πλούσιων σε κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου περιοχών, οι πόλεμοι που εξαπέλυσαν στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, της Ανατολικής Μεσογείου, της Βόρειας Αφρικής, οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, η ΕΕ και η Ρωσία, με τη συμμετοχή των πιο μικρών που διεκδικούν μεγάλα μερίδια στο μοίρασμα της λείας, όπως το Ιραν, η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία με τις μοναρχίες του Κόλπου, το Ισραήλ κλπ ευθύνονται για τη δημιουργία και την όξυνση του προσφυγικού – μεταναστευτικού προβλήματος.

Βομβαρδισμοί, σφαγές, κατεστραμμένες πόλεις, γέννησαν στρατιές προσφύγων. Τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου γέμισαν ξεκληρισμένους, φοβισμένους και απελπισμένους που αγωνίζονται για το δικαίωμα στη ζωή και στην ασφάλεια των οικογενειών τους. Για άλλη μια φορά στα Λέπιδα στοιβάζεται ανθρώπινο δράμα, αυτή τη φορά των προσφύγων.

Παιδοπόλεις

Τον Ιούνη του 1947, στο αποκορύφωμα του εμφύλιου πολέμου, ο κυβερνητικός στρατός προχωρά στην υλοποίηση των αμερικάνικων προτάσεων, που αφορούσε την εκκένωση χωριών με τη βίαιη εκτόπιση των χωρικών, ώστε να δημιουργήσουν ένα κενό γύρω από τις μονάδες των μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, να αποκοπεί ο ΔΣΕ από τους κατοίκους, οι οποίοι βοηθούσαν με τον τρόπο τους τα τμήματα ανταρτών με τρόφιμα, να στερήσουν τους αντάρτες από την δυνατότητα στρατολόγησης των νέων, που οι γονείς τους ήταν ήδη μαχητές του ΔΣΕ. 

Ο στρατηγός Θρ. Τσακαλώτος μάλιστα είχε διατάξει την με συνοπτικές διαδικασίες εκτέλεση των χωρικών που αρνούνταν να εγκαταλείψουν τα χωριά τους και τους οποίους χαρακτήριζε «ληστοτρόφους».

Η αναγκαστική μετακίνηση εκατοντάδων χιλιάδων κατοίκων της υπαίθρου, η μεγαλύτερη στη σύγχρονη Ελληνική Ιστορία, μετά το ξεκλήρισμα των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, στηρίχτηκε στην εμπειρία των Αγγλων αποικιοκρατών που είχαν εφαρμόσει ανάλογες μεθόδους στις βρετανικές αποικίες της Αφρικής και της Ασίας.

Στους 800.000 έφτασαν οι εκτοπισμένοι, από τους οποίους οι 150.000 ήταν παιδιά, τα περισσότερα ακολούθησαν τους γονείς τους στις πόλεις, ενώ τα υπόλοιπα, παιδιά ανταρτών στην πλειονότητά τους, κλείστηκαν στα «ιδρύματα» της Φρειδερίκης! 
Το σχέδιο για την μαζική εκκένωση χωριών από τους πληθυσμούς τους ήταν: «Ειδικό Πρόγραμμα Απομάκρυνσης Παιδιών»!

Είχε βέβαια προηγηθεί η σχετική προετοιμασία. Στις 25 Μάη 1947, στη διάρκεια πανηγυρικής Συνεδρίασης της Ακαδημία Αθηνών, ο Παύλος Α΄ Γκλύξμπουργκ κήρυξε την έναρξη δράσης του «Βασιλικού Εθνικού Ιδρύματος» στην αρμοδιότητα του οποίου ανήκαν οι «Παιδουπόλεις» της Φρειδερίκης.

Στις 10 Ιούλη 1947 ιδρύεται η «Βασιλική Πρόνοια Επαρχιών Βορείου Ελλάδος» η οποία συστάθηκε με διακηρυγμένο στόχο «για να βρουν τα παιδιά μας και να τα πάρουν προτού τα πάρουν οι κομμουνιστές», ένα σχεδόν χρόνο πριν από την απόφαση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης του Βουνού, στις 7 Μάρτη του 1948, για την αποστολή στις γειτονικές λαϊκοδημοκρατικές χώρες, των παιδιών, κύρια των ανταρτών, από τα χωριά των εμπόλεμων περιοχών.

Αμέσως μετά την ίδρυση της «Βασιλικής Πρόνοιας», στα μέσα του Ιούλη 1947 εγκαινιάζεται η πρώτη «Παιδόπολις» στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης στην οποία κλείστηκαν 500 παιδιά.
Συνολικά δημιουργήθηκαν, σε όλη την Ελλάδα 58 «Παιδοπόλεις» – γκέτο, όπου μάντρωσαν 28.000 παιδιά. Πρωταρχικός στόχος ήταν η μετατροπή των έγκλειστων παιδιών σε γενίτσαρους και να τα στρέψουν ενάντια στους γονείς τους, που είχαν ενταχθεί στον ΔΣΕ, των πατεράδων τους που ανήκαν στο ΚΚΕ και γενικά ενάντια στους αριστερούς, προοδευτικούς γονείς.

Το εγκληματικό σχέδιο της Φρειδερίκης εφαρμόστηκε από το «Ειδικό Πρόγραμμα Αποκατάστασης Παιδιών», που ήταν ενταγμένο στο «Βασιλικό Ιδρυμα Πρόνοιας» και ήταν επανδρωμένο από απόστρατους ανώτερους αξιωματικούς του Στρατού, από «εθνικούς διαφωτιστές», «κατηχητές», «ιεροκήρυκες», δεσμοφύλακες και χωροφύλακες. Το επιτελείο συμπλήρωναν 72 πιστές στο στέμμα «κυρίες της τιμής», σύζυγοι πολιτικών και πλουσίων «αριστοκρατικών οικογενειών».

Τα παιδιά, σε πολλές περιπτώσεις, μέσα στα κολαστήρια γνώρισαν «πρωτοποριακές μεθόδους αναμόρφωσης», όπως βασανιστήρια, ξυλοδαρμούς, ομαδικούς βιασμούς, ταπεινώσεις, παντοειδείς εξευτελισμούς και πλύση εγκεφάλου.

Εκτός από τα 28.000 παιδιά που έτυχαν της «φροντίδας» του μισαλλόδοξου κράτους, χιλιάδες παιδιά, μικρής ηλικίας, δόθηκαν για υιοθεσία ή πουλήθηκαν σε άτεκνα ζευγάρια στο εξωτερικό και κυρίως στις ΗΠΑ.

Το δημοσίευμα του Ιουνίου 1963 του περιοδικού Νέα Οικονομία αναφέρει: «Επ’ ευκαιρία της αφίξεως του 10.000στού παιδιού που υιοθέτησαν Αμερικανοί από την Ελλάδα, έγινε επίσημος τελετή εις τον Λευκόν Οίκον. Η κ. Κένεντυ, ο γερουσιαστής της Οκλαχόμας, ο βουλευτής της Πενσυλβάνιας, οι ιερείς των Ελληνικών Κοινοτήτων, ο διευθυντής του Γραφείου Τύπου της Ελληνικής Πρεσβείας και όστις άλλος παρέστησαν εις την άφιξιν του παιδιού το οποίο θα γίνει πλέον Αμερικανάκι».

Ακόμα χειρότερη τύχη είχαν οι ανήλικοι έγκλειστοι στην «Παιδόπολι» στην Κηφισιά, στις φυλακές Ιτζεδίν στην Κρήτη και φυσικά στην Κέρκυρα, στα Γιούρα και από κει στο «Ειδικό Κέντρο Ανηλίκων» στην Μακρόνησο, καταδικασμένοι με ασύστατες κατηγορίες από στρατοδικεία σε ποινές 20 χρόνια φυλακή, ισόβια και θάνατο.

Οι Βασιλικές Τεχνικές Σχολές Λέρου

24 Οκτώβρη 1948. Ο Παύλος Γκλύξμπουργκ και η Φρειδερίκη επισκέπτονται τη Λέρο για να διαλέξουν χώρο στέγασης των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών

Στις 7 Μάρτη 1948 η Δωδεκάνησος ενσωματώνεται με την Ελλάδα. Στις 24 Οκτώβρη του ίδιου έτους ο Παύλος Γκλύξμπουργκ και η Φρειδερίκη επισκέπτονται τη Λέρο, μαζί με ανώτατους στρατιωτικούς και εκπροσώπους των διοικήσεων των στρατοπέδων της Μακρονήσου, της Λάρισας και της Θεσσαλονίκης και επιλέγουν τα ερειπωμένα κτίρια της Αεροναυτικής Βάσης Gianni Rossetti της ιταλικής Διοίκησης Λέρου, στα Λέπιδα, για να στεγαστούν τα κτίρια του συγκροτήματος των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών, της μεγαλύτερης Παιδούπολης. Ένα στρατόπεδο που θα συγκέντρωνε «τα ανταρτόπαιδα, τα παιδιά των συμμοριτών, των φυλακισμένων, των αντεθνικώς δρώντων, των ΕΑΜβούλγαρων, των απάτριδων».

Στις αρχές του Μάρτη1949, ο πολεμικό πλοίο Μαχητής αποβιβάζει στην βομβαρδισμένη προβλήτα του Αη Γιώργη, τα πρώτα «100 παραπλανημένα Ελληνόπουλα». Μέχρι το τέλος του χρόνου οι ανταρτόπαιδες – μαθητές και τρόφιμοι θα ξεπεράσουν τους 1500. 

Για τη στέγασή τους χρησιμοποιήθηκε, αφού επισκευάστηκε από τους ίδιους και ντόπιους τεχνίτες, ο Στρατώνας των Ιταλών Αεροπόρων, η Γκαζέρμα Αβιέρι ( Caserma Avieri), ο ίδιος χώρος που σήμερα έχει στηθεί το Hot Spot για τους πρόσφυγες.

1949 Τα ανταρτόπαιδα μπροστά στην Γκαζέρμα Αβιέρι που έχει μετατραπεί σε κοιτώνες για τους έγκλειστους των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών.

Παράλληλα για την στέγαση των έγκλειστων μαθητών των Σχολών χρησιμοποιούνται η Γκαζέρμα Σομερτζίμπιλι (Caserma Sommergibili – Στρατώνας Πληρωμάτων Υποβρυχίων) και η Γκαζέρμα Μαρινάι (Caserma Marinai – Στρατώνας Ναυτικού), λίγο πιο έξω από τα Λέπιδα, στον Αη Γιώργη.

Το κεντρικό κτίριο των Σχολών είναι το κτίριο που στέγαζε τα πληρώματα των υποβρυχίων, στεγάζει πλέον κοιτώνες και τα εργαστήρια των μηχανικών. 

Οι σχολές που συγκεντρώνονται αντιπροσώπευαν πολλά επαγγέλματα: Γανωματήδες, φαναρτζήδες, τσαγκάρηδες, μαραγκούς, τυπογράφους, μηχανικούς μηχανών εσωτερικής καύσης, μηχανουργούς και ραδιοτεχνίτες.

Η Γκαζέρμα Σομερτζίμπιλι (Caserma Sommergibili – Στρατώνας Πληρωμάτων Υποβρυχίων) μετατρέπεται σε βασικό κορμό των εργαστηρίων των Βασιλικών Σχολών.

 
Το κτίριο της Διοίκησης της Αεροπορικής Βάσης (Regio Aeroporto) φιλοξενεί την διεύθυνση των Σχολών και στο μοναδικό κτίριο της Οθωμανικής περιόδου στα Λέπιδα, στη παραθεριστική κατοικία του πλούσιου Αιγυπτιώτη Τσιγαδά Πασά, που λειτουργούσε σαν Λέσχη Αξιωματικών της Βάσης Υδροπλάνων στεγάζει τη Λέσχη των Υπαλλήλων, τη Γεωργική Σχολή και τη Φιλαρμονική των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών.

Στο κτίριο της Διοίκησης της Αεροπορικής Βάσης (Regio Aeroporto) στεγάζεται η Διεύθυνση των Σχολών. 
Αργότερα, με την ονομασία 15ο Περίπτερο, θα στεγαστεί η Διεύθυνση του Θεραπευτηρίου

Η θερινή κατοικία του Τσιγαδά Πασά που λειτούργησε σαν Λέσχη Αξιωματικών της Βάσης Υδροπλάνων επί Ιταλοκρατίας, αργότερα σαν Λέσχη Υπαλλήλων των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών, κατόπιν το 7ο Περίπτερο της Παιδοψυχιατρικής Κλινικής και τέλος σαν Μέσες Τεχνικές Επαγγελματικές Νοσηλευτικές Σχολές.

Από το 1951 την τεχνική εκπαίδευση των μαθητών έκαναν ντόπιοι τεχνίτες ενώ η «ηθική διαπαιδαγώγηση» γινόταν από τους «Διαφωτιστές», στρατιωτικούς που είχαν σταλεί από το Γραφείο Διαφώτισης Ε1, από την Αθήνα, που μαζί με μερικούς φαντάρους από την Μακρόνησο διοικούσαν το ίδρυμα.

Από τα μαθήματα των τσαγκάρηδων

Η Φρειδερίκη στο βιβλίο της «Φρειδερίκη, Μέτρον Κατανοήσεως» εκδ. Βιβλιομεταφραστική.Λονδίνο 1971, περιγράφει τις εντυπώσεις της από επίσκεψη που έκανε με τον Παύλο Γκλύξμπουργκ, στο γκέτο της Λέρου:

«… Κατέφθασαν νεαροί μέχρις ηλικίας είκοσι τριών ετών. Τους υπενθύμισαν ότι βρίσκονταν εκεί οικειοθελώς… Τους είπαν επίσης ότι δεν κρατούσαμε εκθέσεις του παρελθόντος τους, αλλά οι εκθέσεις του μέλλοντος θ’ άρχιζαν από σήμερα. 

Οι περισσότεροι απ’ τους νεαρούς αυτούς είχαν δολοφονήσει, λεηλατήσει, βιάσει και κλέψει. Δεν γνώριζαν παρά την χειρότερη πλευρά της ανθρωπίνης φύσεως. Τους επισκεφθήκαμε τρεις εβδομάδες μετά την άφιξή τους. 

Η εντύπωσις που μου προεκάλεσαν ήταν ότι επρόκειτο περί υπανθρώπων. Κοίταζαν σαν αγρίμια. Η έκφρασίς των ήταν αποβλακωμένη και βάδιζαν σκυφτοί. 

Οι άνθρωποι που είχαν αναλάβει την φροντίδα τους, μας είπαν ότι αρχικά είχαν αρνηθεί να κοιμηθούν σε κρεββάτια και φυσικό ήταν, αφού επί χρόνια είχαν συνηθίσει να κοιμούνται κατάχαμα στα βουνά. Την πρώτη νύχτα είχαν πηδήσει απ’ τα παράθυρα… Ποτέ δεν τους είχαν μάθει να τραγουδούν, δεν ήξεραν τον Εθνικό Υμνο, δεν εγνώριζαν καμιά προσευχή και κανένα παιχνίδι. Ατένιζαν τον Παύλο κι εμένα με βαθειά καχυποψία».

Φωτογραφία δημοσιευμένη στην ΕΣΤΙΑ την 22 Μαΐου 1950, με λεζάντα: «Οι απόφοιτοι ξυλουργοί των Βασιλικών Σχολών της Λέρου προσέφεραν χθες εις τον Διάδοχον Κωνσταντίνον επί τη ονομαστική του εορτή μίαν ωραιοτάτην μικράν άκατον, που κατασκεύασαν μόνοι των. Ανωτέρω φαίνεται ο Διάδοχος ευχαριστών τους παλαιούς συμμοριτόπαιδας, που έγιναν πάλιν καλοί Ελληνες και τέλειοι τεχνίται.»

Ο μπαρμπα – Κώστας, απόφοιτος των Σχολών της Λέρου, μας διηγείται με παράπονο:

«Εκείνο που δεν μπορώ να τους συγχωρήσω είναι ότι με έκαναν να μισήσω τη μάνα μου και τον πατέρα μου. Τρείς φορές διαπαιδαγώγηση, από δύο ώρες τη φορά σύνολο έξι ώρες κάθε μέρα. «Οι γονείς σας είναι εχθροί σας. 

Εγκληματίες, φονιάδες, εχθροί της πατρίδας». Όταν αποφοίτησα και γύρισα στο χωριό μου, στη Καλαμάτα, κοίταζα γεμάτος μίσος, τη δόλια τη μάνα μου που πάσχιζε να μεγαλώσει τα τρία μικρότερα αδέλφια μου. Τα βράδια δεν μπορούσα να κοιμηθώ. Σκεφτόμουν τρόπους να την σκοτώσω. Τόσο μίσος. 

Στο τέλος σηκώθηκα και έφυγα για την Αθήνα μη τυχόν και μέσα στη τρέλα μου τελικά την σκότωνα και γινόμουν και φονιάς. Αργότερα, μέσα στο καμίνι της βιοπάλης στην Αθήνα, άρχισε να καθαρίζει η θολούρα στο μυαλό μου, άρχισα να βλέπω τον πραγματικό κόσμο γύρω μου. Μου πήρε λίγα χρόνια αλλά στο τέλος συνειδητοποίησα τι μου είχαν κάνει. Δεν θα τους συγχωρήσω ποτέ.»

Από το 1954 οι Βασιλικές Τεχνικές Σχολές αρχίζουν σιγά – σιγά να συρρικνώνονται. Εχουν ολοκληρώσει το έργο για το οποίο δημιουργήθηκαν. Στις 15 Δεκέμβρη 1964 κλείνουν οριστικά, αφήνοντας το στίγμα τους στις καρδιές των 3.000 παιδιών που πέρασαν από το κάτεργο.

Αποικία Ψυχοπαθών Λέρου

Σε μια Ελλάδα που έζησε τις καταστροφές και τα δεινά του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και του Εμφύλιου άρχισε να εμφανίζεται πιεστική η ανάγκη στέγασης των ψυχικά ασθενών που είχαν κατακλύσει τα δημόσια Ψυχιατρεία. 

Οι κοινωνικές – οικονομικές και πολιτικές συνθήκες οδήγησαν στη μεγάλη αύξηση του αριθμού των εγκλείστων ασθενών και ιδιαίτερα εκείνων που χαρακτηρίζονταν ανίατοι, εκείνων των απόκληρων που είχαν περάσει στα «αζήτητα» της κοινωνίας.

Η διάδοχη κατάσταση των Σχολών της Φρειδερίκης είχε δρομολογηθεί. Με Βασιλικό Διάταγμα του 1957 ιδρύεται η «Αποικία Ψυχοπαθών Λέρου» που στην αρχή στεγάζεται σε κτίρια της Ιταλικής Ναυτικής Βάσης στη θέση «Γωνιά» του Λακκιού.

Τον Ιούνη του 1964 αρχίζουν οι μαζικές αποστολές με αρματαγωγά του Πολεμικού Ναυτικού των «αζήτητων». Αυτή τη φορά προορισμός είναι τα Λέπιδα, τα κτίρια της πρώην Ιταλικής Αεροπορικής Βάσης που είχαν χρησιμοποιηθεί για την Στέγαση των Βασιλικών Τεχνικών Σχολών. 

Στις 18.6.1964 τα κτίρια της Γκαζέρμα Αβιέρι από κοιτώνες των έγκλειστων ανταρτόπαιδων μαθητών της Σχολής, μετονομάζονται σε 11ο Περίπτερο και φτάνουν να φιλοξενούν πάνω από 850 ασθενείς.

Η Γκαζέρμα Αβιέρι φιλοξενεί πλέον το 11o Περίπτερο, από τον Ιούνη του 1964 έως τις 24.12.1999 — φωτό Alex Majoli, 1994 – Πηγή magnumphotos.com

Το 1965 η «Αποικία Ψυχοπαθών Λέρου» μετονομάζεται σε «Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Λέρου» με πρόβλεψη να έχει δύναμη 2.650 κρεβατιών.

Η θερινή κατοικία του Τσιγαδά Πασά, αφού χρησιμοποιήθηκε σαν Λέσχη των Ιταλών Αξιωματικών της Βάσης Υδροπλάνων, και από το 1949 σαν Λέσχη Υπαλλήλων των ΒΤΣ, στις 10.11.1964 παραδίδεται στην Αποικία Ψυχοπαθών για τις ανάγκες στέγασης της Παιδιατρικής Κλινικής, γνωστό πλέον σαν 7ο Περίπτερο («τα παιδάκια»), μέχρι τις αρχές του 1991 όπου εκκενώνεται και παραδίνεται στις νεοϊδρυθείσες ΜΤΕΝΣ (Μέσες Τεχνικές Επαγγελματικές Νοσηλευτικές Σχολές), μέχρι την οριστική εγκατάλειψη του κτιρίου το 2000.

Στο πιο απομακρυσμένο κτίριο, στον Αη Γιώργη, στην πρώην Γκαζέρμα Μαρινάι (Caserma Marinai – Στρατώνας Ναυτικού), στεγάζονται τα πιο βαριά περιστατικά κάτω από τις πιο απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης. Το 1985 ο Στρατώνας γίνεται το περίφημο 16ο Περίπτερο, το Περίπτερο των Γυμνών. Το Περίπτερο λειτούργησε μέχρι το 1994, οπότε έκλεισε οριστικά.

Η Γκαζέρμα Μαρινάι (Caserma Marinai – Στρατώνας Ναυτικού), φιλοξένησε τα πρώτα ανταρτόπαιδα, τους Πολιτικούς Εξόριστους και στο τέλος, σαν το «Περίπτερο των Γυμνών», το 16ο Περίπτερο, φιλοξένησε τους πιο κολασμένους , τις πιο βαριές περιπτώσεις των ψυχικά αρρώστων. 

Από την προβλήτα της Γκαζέρμα Μαρινάι ξεκίνησε το υποβρύχιο Delfino στις 14 Αυγούστου 1940 για να βυθίσει, την επόμενη μέρα, το «Ελλη».

Κάτω από την γενική κατακραυγή, αλλάζει η φιλοσοφία αντιμετώπισης των ψυχικά ασθενών και ξεκινούν Παρεμβάσεις για την Ψυχική Μεταρρύθμιση. Στις 6 Μάη 1994 κλείνει οριστικά το αμαρτωλό 16ο Περίπτερο και στις 24.12.1996 κλείνει και το 11ο Περίπτερο. Τα Λέπιδα, για μερικά χρόνια παραδίνονται στην εγκατάλειψη.

Οι Πολιτικοί Εξόριστοι της Δικτατορίας

Από τις πρώτες βδομάδες εγκαθίδρυσης του καθεστώτος της χούντας των Συνταγματαρχών, χιλιάδες Αριστεροί, Κομμουνιστές και άλλοι Αγωνιστές της Δημοκρατίας πήραν τους δρόμους της εξορίας. Η πρώτη μεταγωγή των εξόριστων από την Γυάρο στη Λέρο έγινε τον Ιούνη του 1967, στο Παρθένι.

Στα μέσα του Οκτώβρη του 1967, γύρω στους 1.200 «αμετανόητοι» πολιτικοί κρατούμενοι μεταφέρθηκαν από τη Γυάρο στο Λακκί. Στον Αη Γιώργη οι πολιτικοί κρατούμενοι στοιβάζονται στα κτίρια των πρώην Βασιλικών Τεχνικών Σχολών Λέρου (Caserma Sommergibili) και τους κοιτώνες του Ιταλικού Ναυτικού (Caserma Marinai). 

Ενας τρίτος γύρος απάνθρωπης συμπεριφοράς, αποκλεισμού και εξευτελισμών έχει αρχίσει και θα κρατήσει ως τις 28 Δεκέμβρη του 1970, τότε που θα αποχωρήσουν από τη Λέρο οι τελευταίοι πολιτικοί εξόριστοι.

Τηλεγράφημα Διαμαρτυρίας προς τον υπουργό Δημόσιας Τάξεως κρατουμένων του Λακκιού για τον θάνατο από γρίππη του κρατούμενου Νικόλαου Γαλάτη.

Το τηλεγράφημα Διαμαρτυρίας αναφέρει:

«ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ

Υπουργείον Δημοσίας Τάξεως
Αθήνας

(Δια της Διοικήσεως του Στρατοπέδου)

 
Κρατούμενοι Στρατοπέδου Λακκίου απευθύνομεν εντονωτάτην διαμαρτυρίαν δι’ άδικον τραγικόν θάνατον εκ γρίππης συγκρατουμένου μας Νικαλάου Γαλάτη στοπ.
|Ο επισυμβάς κάτω από τραγικάς συνθήκας θάνατος επιβεβαιώνει δια πολοστήν φοράν την ανάλγητον συμπεριφοράν Κυβερνήσεως έναντι ημών STOP. Ευθύναι Κυβερνήσεως βαρύταται STOP. Προγενεστέρα τηλεγραφική προειδοποίησίς μας (δια μέσω Διοικήσεως) δια σοβαροτάτην μορφήν επιδημίας η οποία πλήττει το Στρατόπεδον ουδεμιάς προσοχής έτυχεν STOP.
Καταγγέλοντες μεθοδευμένην πολιτικήν εξοντώσεώς μας εις Νεκρότοπον Λακκίου πραγματοποιούμεν σήμερον ολοήμερον αποχή συσσιτίου STOP. Και αιτούμεθα την άμεσον διάλυσιν του θανατογόνου τούτου Στρατοπέδου με την απόλυσιν όλων μας.
Δια τους κρατούμενους
Υπογραφή
Βασ. ΜΠΑΡΔΟΥΝΙΑΣ
27.12.1969

Συμπέσανε οι πολιτικοί κρατούμενοι με τους ψυχικά πάσχοντες. Αναπόφευκτη και η συνάντησή τους στα σύρματα που τους χώριζαν.

— Μας κοίταξε στα μάτια, διηγείται ο Σπύρος Χαλβατζής, και μας είπε «Δεν μπορώ να σας καταλάβω εσάς τους κομμουνιστές. Εμείς για να φύγουμε από δω χρειάζεται να βρούμε δυο ανθρώπους να υπογράψουνε για μας και δεν βρίσκουμε. Εσείς με μια υπογραφή και μάλιστα δική σας φεύγετε, αλλά δεν τη βάζετε. Υστερα λένε εμάς τρελούς!»

Οι Βασιλικές Τεχνικές Σχολές λειτούργησαν για 15 χρόνια (1949 – 1964) και σε αυτές φοίτησαν πάνω από 17.000 μαθητές.

Οι Πολιτικοί Κρατούμενοι στα στρατόπεδα του Αη Γιώργη, του Παρθενίου αλλά και στον τόπο εκτόπισης στην Αγ. Μαρίνα, θα προσεγγίσουν το 1/3 του συνολικού αριθμού των Πολιτικών Κρατουμένων της Δικτατορίας (7.900).

Οι ψυχικά πάσχοντες που πέρασαν από τα κολαστήρια στα Λέπιδα είναι πάνω από 5.000.
Και σήμερα το νησί της Λέρου εξακολουθεί να είναι ταυτισμένο με τον ξεριζωμό, τον πόνο και την απόγνωση, καθώς δέχεται καθημερινά χιλιάδες Πρόσφυγες και Μετανάστες. 

Στα Λέπιδα εξακολουθεί η απελπισία να γεννά δάκρυα…

Με ιδιαίτερη ευχαρίστηση ο ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ σας προσφέρει το Πρώτο τεύχος του περιοδικού «η ΠΑΙΔΟΠΟΛΙΣ» που κυκλοφόρησε την 1η Ιανουαρίου 1950 στις Παιδουπόλεις της Φρειδερίκης.

ΠΗΓΗ.  imerodromos.gr