ΕΥΡΩΖΩΝΗ - ΕΕ - Μπαράζ αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων και μόνιμη «εποπτεία», με μνημόνια ή χωρίς

Η πλήρης εφαρμογή και ο υψηλός βαθμός «οικειοποίησης» του αντιλαϊκού προγράμματος είναι το μυστικό της «επιτυχίας» της Πορτογαλίας, λέει η ΤτΕ για το «πρότυπο» του ΣΥΡΙΖΑ (φωτ. από την επίσκεψη του Πορτογάλου Προέδρου στην Αθήνα)



«Κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας και ευρωπαϊκής κρίσης 2008 - 2013, της σοβαρότερης κρίσης μετά από εκείνη του 1929, 8 από τα 28 κράτη - μέλη της ΕΕ βρέθηκαν σε αδυναμία να αντεπεξέλθουν με ίδια μέσα στην κρίση και στη γενικότερη τάση επανεκτίμησης των κινδύνων από τις αγορές».

Αυτό διαπιστώνει σε πρόσφατη έκθεσή της η Τράπεζα της Ελλάδας (ΤτΕ) αναφορικά με την «εμπειρία» άλλων κρατών της ΕΕ που εντάχτηκαν σε μνημόνια και μηχανισμούς στήριξης. 

Την ίδια ώρα, η κρίση που εκδηλώθηκε συγχρονισμένα στην ΕΕ, σε συνδυασμό βέβαια και με άλλα καπιταλιστικά κέντρα, έδωσε το έναυσμα για ένα μπαράζ αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων, με έμφαση βέβαια την Ευρωζώνη, ενώ η διεργασία αυτή συνεχίζεται στο πλαίσιο εμβάθυνσης της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης (ΟΝΕ). 

Μάλιστα, η τελευταία «σοδειά» διασώσεων, με κοινό γνώρισμα την κλιμάκωση της αντιλαϊκής πολιτικής, αφορά 5 οικονομίες της Ευρωζώνης και συγκεκριμένα την Ελλάδα (Μάης 2010), την Ιρλανδία (Δεκέμβρης 2010), την Πορτογαλία (Μάης 2011), την Ισπανία (Ιούλης 2012) και την Κύπρο (Απρίλης 2013). 

Σε επίπεδο ΕΕ, είχαν προηγηθεί η Ουγγαρία και η Λετονία (2008) καθώς και η Ρουμανία (2009), που αντιμετώπιζαν προβλήματα με τα ισοζύγια πληρωμών τους.

Σε γενικές γραμμές τα «προγράμματα» αυτά κράτησαν για μια 3ετία, με την εξαίρεση, βέβαια, της ελληνικής οικονομίας, που αναμένεται να τα «ολοκληρώσει με επιτυχία» φέτος τον Αύγουστο. Σε κάθε περίπτωση, τα κράτη της Ευρωζώνης θα συνεχίσουν να υπάγονται στους ειδικούς εποπτικούς ελέγχους μέχρις ότου αποπληρώσουν το 75% των δανείων που πήραν από τους μηχανισμούς διάσωσης.

Το «παράδειγμα» της Πορτογαλίας

 

Σύμφωνα με την ΤτΕ, η κρίση στην Πορτογαλία υπήρξε εκείνη με τα «περισσότερα κοινά χαρακτηριστικά» με την κρίση στην ελληνική οικονομία, με άξονες, όπως αναφέρουν, τα «προβλήματα ανταγωνιστικότητας» και την «ανάγκη δημοσιονομικής προσαρμογής».

Μάλιστα, το «θετικό παράδειγμα» της Πορτογαλίας «διαφήμισε» και ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας, στο πλαίσιο της συνάντησης που είχε τις προάλλες με τον Πορτογάλο Πρόεδρο, Μαρσέλο Ρεμπέλο Ντε Σόουζα.

Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία και τα στατιστικά δεδομένα που παρατίθενται στην έκθεση της ΤτΕ, αναφορικά με τους ρυθμούς κλιμάκωσης της αντιλαϊκής πολιτικής στην περίπτωση της Πορτογαλίας, όπου οι «αξιολογήσεις» ολοκληρώνονταν με ρυθμούς «πολυβόλου», τόσο στο πλαίσιο του μνημονίου όσο και μετά τη λεγόμενη «έξοδο από το πρόγραμμα» το 2014.

Ειδικότερα :

Στη διάρκεια του πορτογαλικού μνημονίου (2011 - 2014) «ολοκληρώθηκαν με επιτυχία 11 αξιολογήσεις σε λιγότερα από 3 έτη», και μάλιστα χωρίς καν να χρειαστεί η προγραμματιζόμενη 12η αξιολόγηση, καθώς βέβαια το αντιλαϊκό έργο στο πλαίσιο του μνημονίου ήταν ήδη ολοκληρωμένο με «επιτυχία».

Στη «μεταμνημονιακή περίοδο», 2014 - 2017, ήδη συμπληρώθηκαν με «επιτυχία» ακόμη 5 «αξιολογήσεις». Να σημειωθεί ότι η Πορτογαλία υπάγεται σήμερα στο πάγιο καθεστώς της «εποπτείας μετά το πρόγραμμα», της λεγόμενης «καθαρής εξόδου», χωρίς την ύπαρξη πιστοληπτικών γραμμών ή άλλων πρόσθετων εργαλείων. Μάλιστα, το εν λόγω «πρόγραμμα» θα «τρέχει» μέχρι το 2026, οπότε αναμένεται η αποπληρωμή του 75% των δανείων από τους μηχανισμούς διάσωσης.

Η μέση διάρκεια των «αξιολογήσεων» στην Πορτογαλία διαμορφώνεται στους 3,4 μήνες, έναντι 6,7 μηνών στην Ελλάδα στο πλαίσιο και των τριών μνημονίων. 

Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται, «η πλήρης εφαρμογή και ο υψηλός βαθμός "οικειοποίησης" του προγράμματος- η ταχεία υλοποίηση είναι ένας ασφαλής δείκτης "οικειοποίησης"- προσδίδουν αξιοπιστία στην οικονομική πολιτική». Η δε αξιοπιστία είναι με τη σειρά της «κρίσιμης σημασίας (...) ιδιαίτερα στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου υπάρχει η πρόσθετη δυσκολία του πολύ υψηλού δημοσίου χρέους», αναφέρει η έκθεση.

«Προβληματισμοί» για τις «ασθενικές» επενδύσεις

 

Την ίδια ώρα, η ΤτΕ, όπως και τα άλλα επιτελεία, επισημαίνει ότι «ένα από τα βασικά προβλήματα που άφησε πίσω της η κρίση είναι η ασθενής ανάκαμψη των επενδύσεων στη ζώνη του ευρώ αλλά και στις περισσότερες προηγμένες οικονομίες».

Σύμφωνα δε με τον ΟΟΣΑ, οι «ασθενείς επενδύσεις» εγείρουν ανησυχίες ότι το αυξανόμενο εταιρικό χρέος δεν χρησιμοποιείται για την ενίσχυση της μακροπρόθεσμης παραγωγικής ικανότητας αλλά για διανομή μερισμάτων και επαναγορά ιδίων μετοχών (από τις επιχειρήσεις).
Τα παραπάνω παραπέμπουν στην εκδήλωση και νέου κύκλου καπιταλιστικής κρίσης, με φόντο την αδυναμία των κεφαλαίων που λιμνάζουν να βρουν κερδοφόρες διεξόδους σε κλάδους της παραγωγής.

Το «επενδυτικό έλλειμμα», όπως επισημαίνει η ΤτΕ, αποδίδεται σε παράγοντες όπως η υποτονική άνοδος της παγκόσμιας ζήτησης, η αυξημένη αβεβαιότητα μετά την κρίση, η συρρίκνωση των τραπεζικών πιστώσεων σε ορισμένες οικονομίες, η «παγίδευση πόρων» σε μη παραγωγικές επιχειρήσεις και η «επιβράδυνση μεταρρυθμιστικών προσπαθειών για την ενίσχυση του ανταγωνισμού», ενώ όπως χαρακτηριστικά εκτιμούν «το πρόβλημα εκτός από κυκλικό είναι εν μέρει διαρθρωτικό».

Αναδιαρθρώσεις στην ΕΕ

 

Η εκδήλωση της καπιταλιστικής κρίσης, αλλά και οι «κίνδυνοι» για την επανεμφάνισή της, δίνουν το σήμα για την κλιμάκωση της αντιλαϊκής πολιτικής με αναδιαρθρώσεις που αφορούν και την «αρχιτεκτονική» της Ευρωζώνης, με άξονα την ενίσχυση των «εποπτικών πλαισίων» για τη θωράκιση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρηματικών ομίλων.

Μεταξύ άλλων:

• Δημιουργήθηκαν νέοι μηχανισμοί διαχείρισης κρίσεων, που δεν είχαν προβλεφθεί. Ετσι, ιδρύθηκε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), που αναβαθμίστηκε στη συνέχεια με τον ΕSM.

Αυτός με τη σειρά του, στο πλαίσιο της λεγόμενης εμβάθυνσης της ΟΝΕ, θα αναβαθμιστεί περαιτέρω σε «Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο», όχι μόνο ως μηχανισμός κρατικών διασώσεων (όπως σήμερα στην περίπτωση της Ελλάδας), αλλά και ως «δανειστής έσχατης ανάγκης» για τη διάσωση προβληματικών τραπεζών. Οι «θεσμοί» της ΕΕ καλούνται να εγκρίνουν την εν λόγω πρόταση έως τα μέσα του 2019, ενώ βέβαια ο αναβαθμισμένος ESM θα αναλάβει επιτελικό ρόλο σε ό,τι αφορά και το εποπτικό πλαίσιο της αντιλαϊκής πολιτικής στην Ελλάδα για τη λεγόμενη «μεταμνημονιακή» περίοδο.

• Ενισχύθηκε το «Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης» με τη θέσπιση της διαδικασίας των «ευρωπαϊκών εξαμήνων» και άλλα μέτρα αναφορικά με τους εποπτικούς ελέγχους της αντιλαϊκής πολιτικής στα κράτη - μέλη.

Για τη συνέχεια, προβλέπεται η ενίσχυση των εποπτικών ελέγχων. Μεταξύ άλλων οι αντιλαϊκές αναδιαρθρώσεις για κάθε κράτος - μέλος, μαζί με τις άλλες «εποπτικές» διαδικασίες (ελλείμματα, κρατικά χρέη κ.ο.κ.), θα αποτελούν στο εξής τμήμα της διαδικασίας των «ευρωπαϊκών εξαμήνων» και θα περιλαμβάνονται στις «ειδικές συστάσεις» ανά χώρα.

• Δημιουργήθηκαν ειδικοί μηχανισμοί για την προστασία των τραπεζών, ως τμήμα του σχεδίου για την εμβάθυνση της ΟΝΕ και την «τραπεζική ένωση».

Για τη συνέχεια δρομολογούνται παρεμβάσεις όπως για την αποτελεσματικότερη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων, τη «μεταρρύθμιση των πλαισίων αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και είσπραξης οφειλών», την «ανάπτυξη δευτερογενών αγορών για επισφαλή περιουσιακά στοιχεία» και την «προώθηση της αναδιάρθρωσης του τραπεζικού συστήματος».




ΠΗΓΗ. ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ