76 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΕΑΜ

ΤΡΙΤΗ 27-9-2016

Σήμερα, 27 του Σεπτέμβρη, συμπληρώθηκαν 76 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ, του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου, που συσπείρωσε τη μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού και με την καθοδήγηση του ΚΚΕ οργάνωσε την αντίσταση του λαού μας ενάντια στο γερμανικό φασισμό, απελευθερώνοντας την Ελλάδα από την τριπλή φασιστική κατοχή, Γερμανίας, Ιταλίας και Βουλγαρίας.





 
Το ΚΚΕ είχε βγει βαριά χτυπημένο από τη βασιλομεταξική δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936. 
Είχε στερηθεί τις σημαντικές υπηρεσίες εκατοντάδων στελεχών του, που η κυβέρνηση Μεταξά παρέδωσε στους Γερμανούς, καθώς και του Γενικού Γραμματέα της ΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη, που επίσης τον παρέδωσε στην Γκεστάπο και αυτή τον έστειλε στο στρατόπεδο Νταχάου. 

Παρ' όλα αυτά, όταν οι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα (27 Απρίλη 1941), οι κομμουνιστές που δραπέτευσαν από τους τόπους εξορίας, όπου τους κρατούσε η κυβέρνηση Μεταξά, καθώς και άλλοι που δρούσαν στην παρανομία, έσπευσαν να ανασυγκροτήσουν το ΚΚΕ και να οργανώσουν την Αντίσταση κατά των κατακτητών. 
Με πρωτοβουλία του ΚΚΕ ιδρύθηκε το ΕΑΜ.

Η πολιτική στάση, όμως, των αστικών κομμάτων στα χρόνια της Κατοχής δείχνει ότι και σ' αυτή την περίοδο της πάλης για την απελευθέρωση υπήρχαν δύο κόσμοι αντίθετοι και ότι οι αστοί δε νοιάζονταν για την απελευθέρωση, παρά μόνο για τη διατήρηση της εξουσίας τους και μετά απ' αυτήν. 
Ας το δούμε.

Ενα τμήμα του αστικού κόσμου επέλεξε το δρόμο της ανοιχτής συνεργασίας με τους κατακτητές. 

Ηταν οι γνωστοί «κουίσλινγκ», που σχημάτισαν τις κατοχικές κυβερνήσεις υπό τους Τσολάκογλου, Λογοθετόπουλο και Ι. Ράλλη. 

Με την ενίσχυση αυτών των κυβερνήσεων και των Γερμανών, σχηματίστηκαν τα φασιστικά κόμματα: Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας, Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωσις (ΕΣΠΟ), Οργάνωσις Εθνικών Δυνάμεων Ελλάδος (ΟΕΔΕ) κ.ά.

Το μεγαλύτερο τμήμα του αστικού πολιτικού κόσμου της εποχής ανήκει στους «απόντες» του αγώνα. 

Ο Θ. Σοφούλης, αρχηγός των Φιλελευθέρων, ο Γ. Καφαντάρης των Προοδευτικών, ο Ι. Σοφιανόπουλος του Αγροτικού Κόμματος, ο Γ. Παπανδρέου του Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, ο Παν. Κανελλόπουλος του Εθνικού Ενωτικού Κόμματος, ο Κ. Καραμανλής του Λαϊκού Κόμματος, απείχαν ουσιαστικά, ορισμένοι και τυπικά, ενώ ο Στυλ. Γονατάς, υπαρχηγός του Κόμματος των Φιλελευθέρων, καθοδήγησε την ίδρυση των Ταγμάτων Ασφαλείας του Ι. Ράλλη.

Ο Γ. Καφαντάρης, σε πρόταση που του έγινε από το ΚΚΕ να προσχωρήσει στην Αντίσταση, απάντησε: 

«Οι Ελληνες να μη νοιάζονται, το ζήτημα θα το λύσουν οι σύμμαχοι» (δηλαδή οι Εγγλέζοι) (Π. Ρούσου, «Η μεγάλη πενταετία» τ. Α, σελ. 137, εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»). Ο Γ. Παπανδρέου, στον οποίο έγινε πρόταση να ηγηθεί του ΕΑΜ, είπε κατηγορηματικά «όχι». 

Από τη Νίκαια της Γαλλίας όπου είχε μετεγκατασταθεί, ο Ν. Πλαστήρας καλούσε το λαό με επιστολή του να συνεργαστεί με τους κατακτητές: 

«Είμαι της γνώμης ότι πρέπει να γίνει κυβέρνησις φιλογερμανική, για να καταστήσωμεν ολιγώτερον οδυνηράν την ήτταν. Αυτό πρέπει να γίνη και αν ακόμη θα ηξεύραμε ότι ο πόλεμος θα ετελείωνε και μετά τινας μόνον μήνας με τελείαν ήτταν του άξονος (όπερ απίθανον)», έγραψε. («Η Καθημερινή», 14 Σεπτέμβρη 1998).

Ο αστικός πολιτικός κόσμος, που δεν μπήκε στις κυβερνήσεις των «κουίσλινγκ», συμφωνούσε με τη συγκρότησή τους. Εγραψαν οι αθηναϊκές εφημερίδες της 8ης Μάη 1941: 

«Ο πρωθυπουργός κ. Τσολάκογλου εδέχθη χθες τους πολιτικούς ηγέτας της χώρας, κ.κ. Πάγκαλον, Γονατάν, Οθωναίον, Μάξιμον, Κ. Τσαλδάρην, Γ. Παπανδρέου, Π. Κανελλόπουλον, Β. Δηλιγιάννην, Γ. Πεσματζόγλου, Γ. Μερκούρην, Βελέντζαν και Περ. Ράλλην. 

Μετά τας συνομιλίας εδόθη εις τον Τύπον η κάτωθι επίσημος ανακοίνωσις: "Ο κ. πρωθυπουργός ήκουσε μετά προσοχής τας γνώμας των ανδρών τούτων, αφού εξέθεσε την κατάστασιν και τας ακολουθητέας κατευθύνσεις της κυβερνήσεως. 

Πάντες ανεγνώρισαν ότι η Κυβέρνησις Εθνικής Ανάγκης είναι επιβεβλημένον να υποστηριχθή εκ μέρους πάντων των Ελλήνων άνευ επιφυλάξεων και ειλικρινώς. Επίσης πάντες ανεγνώρισαν το σφάλμα του εκπεσόντος καθεστώτος να κηρύξη τον πόλεμον κατά της Γερμανίας και διεκήρυξαν το χάσμα, το οποίον χωρίζει την Ελλάδα από την κυβέρνησιν των εν Κρήτη εγκατασταθέντων φυγάδων. 

Πολλοί εξ αυτών εξεδήλωσαν τον ζωηρόν αποτροπιασμόν των, διότι οι φυγάδες ούτοι δε συνεταύτισαν τας τύχας των με τον ελληνικόν Λαόν, τον οποίον, εκτός της συμφοράς του πολέμου, απεγύμνωσαν διά της αφαιρέσεως του Δημοσίου Χρήματος"...» (Κ. Πυρομάγλου, «Γ. Καρτάλης», σελ. 136-137).

Δηλαδή, οι παραπάνω πολιτικοί, αφού στήριξαν δημόσια την κυβέρνηση των Γερμανών στην Ελλάδα, έκαναν δήθεν και τον τιμητή στους υπόλοιπους της αστικής τάξης, που έφυγαν απ' τη χώρα για τη Μέση Ανατολή.

Μετά το θάνατο του Μεταξά, την «αυτοκτονία» του πρωθυπουργού Κορυζή και την εμφάνιση του Κοτζιά - πρωτοπαλίκαρου της 4ης Αυγούστου και δημάρχου Αθήνας - ως πρωθυπουργού για λίγες ώρες, ο βασιλιάς Γεώργιος Β' κάλεσε τον Εμμ. Τσουδερό την 21 Απρίλη 1941 και τον διόρισε πρωθυπουργό, που ήταν βενιζελικός και ήταν έτοιμος να φύγει για την Κρήτη και σε συνέχεια για το Κάιρο.

Ο Τσουδερός επεδίωξε η σύνθεση της κυβέρνησης να είναι αντιπροσωπευτική των κομμάτων. Αλλά μπήκαν στη μέση οι Εγγλέζοι, που ήθελαν να προφυλάξουν τους «δημοκρατικούς» πολιτικούς (Γ. Παπανδρέου κ.ά.) και μαζί με τον Τσουδερό σχημάτισαν αμιγή φασιστική κυβέρνηση. 

Στη σύνθεσή της περιλήφθηκαν τα πιο εκτεθειμένα, τα πιο αντιδραστικά στοιχεία: 
Ο ναύαρχος Σακελλαρίου, ο Μανιαδάκης - υφυπουργός Ασφάλειας επί Μεταξά - ο Κοτζιάς, ο Νικολούδης, ο Δημητράτος!

Αποδεικνύεται λοιπόν περίτρανα ότι κανένας λαός δεν μπορεί να εμπιστευθεί την υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας της πατρίδας του στα αστικά κόμματα και στην τάξη τους.

Βεβαίως, το λαϊκο-απελευθερωτικό κίνημα, με καθοδηγητή το ΚΚΕ και το ΕΑΜ, με το ένοπλο τμήμα του, τον ΕΛΑΣ και το ΕΛΑΝ, με την ΕΠΟΝ, την ΟΠΛΑ, έγραψαν μια από τις πιο λαμπρές σελίδες στη νεότερη Ιστορία της λαϊκής πάλης, την αθάνατη εποποιία της Αντίστασης. 

Το ΚΚΕ υπήρξε η ψυχή, η καθοδηγητική δύναμη και ο κύριος αιμοδότης της ΕΑΜικής Αντίστασης. Χιλιάδες κομμουνιστές και άλλοι ΕΑΜίτες έδωσαν τη ζωή τους. Το ΕΑΜ έσωσε το λαό από την πείνα. Χάρη στη δράση του ΕΑΜ δε στάλθηκε ούτε ένας εργάτης για να δουλέψει στα γερμανικά εργοστάσια, με εξαίρεση αυτούς που είχαν συλλάβει ομήρους οι Γερμανοί. 

Δε στάλθηκε ούτε ένας για να πολεμήσει κατά της Σοβιετικής Ενωσης.

Το έπος του ΕΑΜ, όμως, δεν ήταν μόνο η εθνική απελευθέρωση, αλλά και η δημιουργία φύτρων της λαϊκής εξουσίας στην Ελλάδα με τα όργανα λαϊκής αυτοδιοίκησης, τα λαϊκά δικαστήρια.

Βεβαίως, η εργατική τάξη, ο λαός δεν κατάφεραν να κατακτήσουν την εξουσία. 
Το Κόμμα μας, παρά την τεράστια συνεισφορά και τον πρωταγωνιστικό ρόλο του, δεν μπόρεσε να διαμορφώσει τη στρατηγική που θα οδηγούσε προς την επαναστατική επίλυση του προβλήματος της πολιτικής εξουσίας. 

Δε διαμόρφωσε τις υποκειμενικές προϋποθέσεις μιας πορείας, που ανάλογα και με άλλους παράγοντες μπορούσε να οδηγήσει στη νίκη. 

Η στρατηγική, επίσης, του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος απέναντι στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα τελικά δεν προσανατόλισε στη διαμόρφωση στρατηγικής των ΚΚ ενάντια στην αστική τάξη της χώρας τους, είτε η τελευταία ήταν επιτιθέμενη είτε αμυνόμενη.

Η πείρα της συγκεκριμένης περιόδου στην Ελλάδα δείχνει ότι η εργατική τάξη, ο λαός πρέπει να είναι έτοιμος να κτίσει το δικό του μέτωπο για να υπερασπιστεί την εδαφική ακεραιότητα, αλλά και να βγει από τον πόλεμο νικητής εκείνος και όχι η αστική τάξη της χώρας του. 

Να πετύχει διπλή απελευθέρωση από την ξενική ιμπεριαλιστική κατοχή και την εγχώρια αστική πολιτική εξουσία, από το καπιταλιστικό σύστημα που είναι αξεχώριστο με τον πόλεμο.