Τρανς λιπαρά οξέα - Τι πρέπει να γνωρίζετε

 Η ιστορία τους 

Το 1890 αναπτύσσεται η τεχνολογία της υδρογόνωσης από τον Paul Sabatier. 
Το 1902 ο Wilhelm Norman ανακαλύπτει πως τα υγρά έλαια μπορούν να μετατραπούν σε στερεά με τη μέθοδο της υδρογόνωσης. 

 

 Ατομα υδρογόνου προστίθενται στα ακόρεστα λιπαρά μετατρέποντάς τα σε trans λιπαρά. 

 Το 1911 κυκλοφορήσαν τα πρώτα προϊόντα όπου φυτικά έλαια μετατρέπονται από υγρή μορφή σε στερεή. Τα προϊόντα αυτά είναι στερεά σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, αλλά λιώνουν κατά το ψήσιμο. 

Η υψηλή θερμοκρασία τήξης και η διάρκεια ζωής που δίνουν στα προϊόντα τα κάνει ιδιαίτερα χρήσιμα και προτιμώνται κυρίως από τη βιομηχανία τροφίμων. 

Πού βρίσκονται τα trans λιπαρά 

Οι κύριες πηγές των trans λιπαρών είναι: 

Τα προϊόντα θηλαστικών ζώων (π.χ. μοσχάρι, πρόβατο) τα οποία περιέχουν λιπαρά, όπως το γάλα και το κρέας. 

Τα προϊόντα βιομηχανικής υδρογόνωσης για την παραγωγή λιπαρών κατάλληλα για αρτοσκευάσματα και φυτικά λιπαρά επάλειψης. Η μερική υδρογόνωση αυξάνει τη διάρκεια ζωής του προϊόντος και μειώνει τις απαιτήσεις ψύξης για τη διατήρησή του. 

Κατά το τηγάνισμα ελαίων σε υψηλές θερμοκρασίες. 
Η επαναλαμβανομένη χρήση του ίδιου λαδιού οδηγεί στη μεγάλη συγκέντρωση trans λιπαρών. 

Επιπτώσεις στην υγεία 

Ο κύριος κίνδυνος υγείας που έχει αναγνωριστεί από την κατανάλωση trans λιπαρών είναι ο αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακών παθήσεων. 

Σε μια περίληψη που δημοσιεύτηκε το 2006 στο New England Journal of Medicine, αποδεικνύεται πως η κατανάλωση trans λιπαρών ακόμη και σε πολύ μικρές ποσότητες (1-3% της ημερήσιας κατανάλωσης ενέργειας) επηρεάζει όσο κανένα άλλο μακροθρεπτικό συστατικό τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων. 

Η ισχυρότερη απόδειξη προέρχεται από τη Μελέτη των Νοσηλευτριών (Nurse's Health Study) όπου για κάθε 2% αύξηση των θερμίδων από trans λιπαρά, διπλασιαζόταν ο κίνδυνος καρδιαγγειακών παθήσεων. 

Επιπλέον, υπάρχουν στοιχεία πως τα trans λιπαρά αυξάνουν την LDL («κακή χοληστερίνη»), ενώ ταυτόχρονα μειώνουν την HDL («καλή χοληστερίνη»). 

Σήμερα 

Στην Ελλάδα δεν είναι υποχρεωτική η αναγραφή της ποσότητας των trans λιπαρών στη συσκευασία. 
Εάν όμως στη λίστα των συστατικών αναφέρεται ότι περιέχει μερικώς υδρογονωμένα λιπαρά ή υδρογονωμένα λιπαρά, αυτό πιθανότατα σημαίνει πως περιέχουν trans λιπαρά. 

Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου το 2006 ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) εξέδωσε μια απόφαση όπου οι εταιρείες τροφίμων υποχρεούνται να αναγράφουν στις ετικέτες των προϊόντων τους την ποσότητα των trans λιπαρών που περιέχουν.

Στη Βρετανία και στις ΗΠΑ, μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ και εστιατορίων στο πλαίσιο της εταιρικής ευθύνης προς τους καταναλωτές ανακοίνωσαν ότι θα τροποποιήσουν τα προϊόντα τους έτσι ώστε να μην περιέχουν trans λιπαρά. 

Στη Δανία, έχει τεθεί ως μέγιστο όριο περιεκτικότητας σε trans λιπαρά των προϊόντων το 2%. 

Στην Αμερική από πέρσι απαγορεύτηκε η χρήση μαγειρικών λιπών με trans λιπαρά, ενώ από το καλοκαίρι του 2008, απαγορεύτηκε η χρήση trans λιπαρών οξέων από φυτικά λιπαρά σε όλα τα εστιατόρια, φαστ φουντ, φούρνους και γενικότερα σε όλα τα καταστήματα που διαθέτουν έτοιμα φαγητά. 

Τα πρόστιμα για τους παραβάτες είναι τσουχτερά και γι' αυτό οι σεφ των εστιατορίων, οι εταιρείες αρτοσκευασμάτων και ζαχαροπλαστικής πειραματίστηκαν και τελικά κατάφεραν να τροποποιήσουν τις συνταγές τους έτσι ώστε να μην περιέχουν τα τόσο επικίνδυνα για την υγεία trans λιπαρά. 

Στην Ελλάδα λίγες μόνον εταιρείες αναγράφουν την ποσότητα των trans λιπαρών στις ετικέτες των προϊόντων (καθώς δεν είναι υποχρεωτικό από τη νομοθεσία).
Συστάσεις 

Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) συνιστά τον περιορισμό κατανάλωσης trans λιπαρών, ενώ ο American Heart Association ορίζει ως ανώτατο όριο ημερήσιας πρόσληψης των trans λιπαρών το 1% των θερμίδων. 

Η CIAA όρισε την Ενδεικτική Ημερήσια Πρόσληψη (GDA) στα 20 γρ. ημερησίως για τις γυναίκες και 30 γρ. για τους άντρες. 

Πώς να αποφεύγονται τα trans λιπαρά 

Για να αποφύγετε την κατανάλωση trans λιπαρών, μπορείτε: 

Να αφαιρείτε το εμφανές λίπος από τα κόκκινα κρέατα. 

Να καταναλώνετε γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά. 

Να ελέγχετε τις ετικέτες των προϊόντων και να επιλέγετε αυτά που δεν περιέχουν trans λιπαρά. 

Να ελέγχετε τα συστατικά των προϊόντων και να επιλέγετε αυτά που δεν περιέχουν υδρογονωμένα ή μερικώς υδρογονωμένα λιπαρά. 

Να αποφεύγετε τα τηγανητά προϊόντα και τις υψηλές θερμοκρασίες τηγανίσματος.

Στην Ελλάδα κάποιες βιομηχανίες τροφίμων, στο πλαίσιο της εταιρικής ευθύνης και σεβόμενοι την προσπάθεια των καταναλωτών για υγιεινή διατροφή, έχουν αφαιρέσει τα trans λιπαρά από τα προϊόντα τους. 

 Οι καταναλωτές πρέπει να ελέγχουν τον διατροφικό πίνακα για την ποσότητα των trans λιπαρών (σε περίπτωση που αναγράφονται διότι δεν είναι υποχρεωτικό) ή να ελέγχουν τη λίστα των συστατικών για την ύπαρξη μερικώς υδρογονωμένων λιπαρών, τα οποία υποδηλώνουν ότι το προϊόν περιέχει trans λιπαρά.



ΠΗΓΗ. enet.gr