Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2014

Πανσπερμία ελαστικών σχέσεων στο δημόσιο τομέα

ΔΕΥΤΕΡΑ 22-9-2014


Μια στρατιά από δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους δουλεύει σήμερα στο Δημόσιο με ελαστικές σχέσεις απασχόλησης. 

Στην πλειοψηφία τους, μπαινοβγαίνουν στην ανεργία και είναι ασυνδικάλιστοι, με ευθύνη της πλειοψηφίας σε μεγάλες Ομοσπονδίες του Δημοσίου και στην ΑΔΕΔΥ, που αρνούνται να τους κάνουν μέλη τους.

 Η δουλειά του ταξικού κινήματος με αυτούς τους εργαζόμενους έως τώρα έχει δείξει τις μεγάλες δυνατότητες που υπάρχουν να ενταχθούν στην οργανωμένη δράση, να αναπτύξουν πρωτοβουλίες έξω και πέρα από τις συμβιβασμένες συνδικαλιστικές ηγεσίες, να συμβάλουν στη μαζικοποίηση και στο ζωντάνεμα των συνδικάτων, να δώσουν ώθηση στην ενότητα της εργατικής τάξης, ανεξάρτητα από κλάδο, ειδικότητα και σχέση εργασίας. 

Το δίμηνο δράσης του ΠΑΜΕ, που έχει στο επίκεντρο τους άνεργους και τους απασχολούμενους με ελαστικές σχέσεις εργασίας, είναι μια καλή ευκαιρία να δυναμώσει και να βελτιωθεί η δουλειά σ' αυτό το κρίσιμο τμήμα των εργαζομένων.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της κυβέρνησης, περίπου 69.000 εργαζόμενοι απασχολούνται σήμερα στο Δημόσιο ως «έκτακτο προσωπικό», όπως ονομάζονται οι υπάλληλοι με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, σύμβαση έργου και ωρομίσθιοι.

Στο Μητρώο Μισθοδοτούμενων Ελληνικού Δημοσίου παρουσιάζεται η εξέλιξη της απασχόλησης για την περίοδο 2009-2013. 
Το 2009, το έκτακτο προσωπικό ήταν σχεδόν 182.000 άτομα, για να ακολουθήσει μια φθίνουσα πορεία και να φθάσει σήμερα στα 69.000 άτομα. 

Για τα έτη 2009 και 2010, στο «έκτακτο προσωπικό» περιλαμβάνονταν και οι απασχολούμενοι μέσω προγραμμάτων «stage» που πετάχθηκαν κατά χιλιάδες στο δρόμο ύστερα από χρόνια εργασίας.

Η μείωση που παρατηρείται σήμερα είναι συνέπεια της πολιτικής συρρίκνωσης των δαπανών για τη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού. 

Ωστόσο, μείωση καταγράφεται στο «έκτακτο προσωπικό» που μισθοδοτείται εξολοκλήρου από τον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ υπερδιπλασιάστηκε το «έκτακτο προσωπικό» που απασχολείται μέσω συγχρηματοδοτούμενων, αυτοχρηματοδοτούμενων ή ανταποδοτικού χαρακτήρα προγραμμάτων.

Ετσι: Το 2009, το έκτακτο προσωπικό με επιβάρυνση στον κρατικό προϋπολογισμό απαριθμούσε 160.000 και το 2013 έφθασε μόλις τα 17.500. Το έκτακτο προσωπικό μέσω προγραμμάτων το 2009 έφθανε τα 22.000, άτομα και το 2013 τα 51.500.

Οι ανατροπές δεν ξεκίνησαν στην κρίση
 
Τα χρόνια πριν από την εκδήλωση της καπιταλιστικής κρίσης, η προσωρινή απασχόληση δεκάδων, ακόμα και εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων, γινόταν κυρίως μέσα από συμβάσεις ορισμένου χρόνου και έργου. 

Πολύ μεγάλος ήταν και ο αριθμός των εργαζομένων που απασχολήθηκαν μέσω των προγραμμάτων «stage», καθώς υπολογίζεται ότι λίγο πριν απολυθούν σωρηδόν το 2010, ξεπερνούσαν τους 30.000.

Η ιστορία των προγραμμάτων «stage» αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης οι ελαστικά απασχολούμενοι στο Δημόσιο. Τα «stage» εισήγαγε στην Ελλάδα η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, με το νόμο 2639/1998. 

Η πλειοψηφία της ΓΣΕΕ (ΠΑΣΚΕ - ΔΑΚΕ), είχαν συνυπογράψει με την τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το «Σύμφωνο εμπιστοσύνης προς το 2000», αποτέλεσμα του οποίου ήταν ο νόμος αυτός, που εκτός από τα «stage» θεσμοθετούσε και την «εκ περιτροπής» απασχόληση!

Τυπικά, εμφανίστηκαν σαν «προγράμματα κατάρτισης και απόκτησης επαγγελματικής εμπειρίας ανέργων» που θα χρησίμευαν σαν δήθεν εργαλεία αντιμετώπισης της ανεργίας. Στην πράξη αποτέλεσαν μια από τις πολλές μορφές εργασιακής και πολιτικής ομηρίας από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ.

Οι εργαζόμενοι αυτοί αμείβονταν το 2009 με 500 ευρώ το μήνα περίπου, χωρίς να ασφαλίζονται για σύνταξη, ενώ η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ήταν λειψή. 

Καθώς αντιμετωπίζονταν σαν μαθητευόμενοι και όχι ως εργαζόμενοι, δεν δικαιούνταν επιδόματα αδείας, οικογενειακό, τέκνων, αναρρωτικής άδειας (αν αρρώσταιναν η μηνιαία αμοιβή τους μειωνόταν και άλλο), δεν πληρώνονταν τις αργίες. Και φυσικά χρησιμοποιήθηκαν ως μηχανισμοί ανακύκλωσης και συγκάλυψης της ανεργίας. 

Οσοι απασχολούνταν με «stage» θεωρούνταν μαθητευόμενοι όταν ζητούσαν πλήρη εργασιακά δικαιώματα και εργαζόμενοι όταν οι υπηρεσίες του κράτους υπολόγιζαν την επίσημη ανεργία.

Το καθεστώς των εργαζομένων στα προγράμματα «stage» είναι ακριβώς το ίδιο με αυτό που επικρατεί στα σημερινά προγράμματα «κοινωφελούς εργασίας». 

 Μέσω αυτών, απασχολούνται εργαζόμενοι σε διάφορους τομείς του Δημοσίου, όπως η Τοπική Διοίκηση, τα σχολεία, τα νοσοκομεία. 

Στις αρχές του 2014, οι απασχολούμενοι μέσω της «κοινωφελούς εργασίας» ήταν περίπου 40.000. Σύμφωνα με τις εξαγγελίες της κυβέρνησης, ο στόχος είναι να απασχοληθούν ακόμα 90.000 την περίοδο 2014 - 2015. 

Ηδη ο πρωθυπουργός τον Αύγουστο εξήγγειλε πρόγραμμα για 50.000 άτομα.
Σε αυτά, οι εργαζόμενοι απασχολούνται μόνο για πέντε μήνες και πληρώνονται μέχρι 490 ευρώ καθαρά το μήνα, αν είναι 25 ετών και άνω, και μέχρι 425 ευρώ το μήνα έως 25 ετών. 

Δεν πληρώνονται για τις αργίες ή αν χρειαστεί να λείψουν για κάποιον άλλο λόγο, όπως συνέβαινε και με τα «stage». 

Πολλές είναι οι περιπτώσεις εργαζομένων που απασχολήθηκαν σε βαριές και ανθυγιεινές εργασίες χωρίς να ασφαλίζονται γι' αυτό και χωρίς να τηρούνται τα απαραίτητα μέτρα ατομικής προστασίας. 

Και αυτοί οι εργαζόμενοι θεωρούνται «ωφελούμενοι» και όχι εργαζόμενοι.


Αλλες «ελαστικές» μορφές
 
Αλλες μορφές ελαστικής απασχόλησης, που συναντούνται κυρίως στην Τοπική Διοίκηση, είναι:
  • Οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή έργου με αντίτιμο. Οι εργαζόμενοι δεν έχουν ένα σταθερό μισθό, αλλά πληρώνονται με το κεφάλι! Απασχολούνται κυρίως στον αθλητισμό και τον πολιτισμό και οι αποδοχές τους εξαρτώνται από το πόσοι δημότες - πελάτες θα ζητήσουν τις υπηρεσίες τους και τι συνδρομές ή δίδακτρα πληρώνουν.
 
  • Οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή έργου για την κάλυψη υπηρεσιών με ανταποδοτικό χαρακτήρα. Δηλαδή, για υπηρεσίες όπου το κόστος το επωμίζεται και πάλι ο λαός.
 
  • Οι συμβάσεις μαθητείας, μέσω των οποίων σπουδαστές από τα ΙΕΚ και τις Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑΣ) του ΟΑΕΔ απασχολούνται στους δήμους και με το πρόσχημα της μαθητείας αμείβονται πιο χαμηλά από τα κατώτερα μεροκάματα, ενώ δουλεύουν κανονικό ωράριο. Οι εργαζόμενοι με αυτήν τη μορφή, λαμβάνουν το 75% του κατώτατου μισθού, περίπου 16 ευρώ τη μέρα.
 
  • Ενας ακόμα δρόμος για γενικευμένες εργασιακές ανατροπές, είναι οι λεγόμενες Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚΟΙΝΣΕΠ).
 
 
Οι εργολαβίες μέσα από ένα παράδειγμα
 
Στα στοιχεία για την Εξέλιξη της Απασχόλησης στο Δημόσιο δεν καταγράφονται οι χιλιάδες εργαζόμενοι και εργαζόμενες που απασχολούνται σε ιδιώτες εργολάβους, οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε έργα και υπηρεσίες του Δημοσίου (υπηρεσίες φύλαξης, καθαριότητας, συντήρησης κ.ά.). 

Πρόκειται για ένα «δουλεμπόριο», όπου η εργοδοτική ασυδοσία απογειώνεται. Αποκαλυπτικά της κατάστασης που επικρατεί είναι τα στοιχεία που παρουσιάζει το Σωματείο Εργαζομένων στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός».

Οπως σημειώνεται, μόνο στα Δημόσια Νοσοκομεία, εδώ και 20 σχεδόν χρόνια, στο πλαίσιο Σύμπραξης Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα έχουν εγκατασταθεί εργολάβοι καθαριότητας, ενώ στα τέλη της δεκαετίας του '90 και στις αρχές της επόμενης δεκαετίας, οι εργολαβίες επεκτάθηκαν στις υπηρεσίες σίτισης (τραπεζοκόμες, μάγειροι), φύλαξης (σεκιουριτάδες), στις τεχνικές υπηρεσίες (ηλεκτρολόγοι, μηχανολόγοι κ.λπ.), στα πλυντήρια, στις οικονομικές υπηρεσίες, στη μηχανογράφηση.

Οι εργολαβίες, μαζί με άλλα μέτρα, συντελούν στη διεύρυνση των ελαστικών μορφών εργασίας, στη μείωση των δημόσιων υπαλλήλων, στην κατάργηση των Συλλογικών Συμβάσεων, για φτηνά μεροκάματα, ώστε να αυξηθούν οι παροχές προς το κεφάλαιο.

Στον «Ευαγγελισμό» υπηρετούν σήμερα 400 εργολαβικοί εργάτες - υπάλληλοι. 

Για τις εργολαβίες το νοσοκομείο πληρώνει ετησίως 8,7 εκ. ευρώ. Δηλαδή, πληρώνει κατά μέσο όρο 22.000 ευρώ το χρόνο ανά εργάτη. 
Συνυπολογιζομένων και των δώρων, ο εργάτης «κοστίζει» το μήνα 1.570 ευρώ. 
Αν ο εργολάβος αποδίδει το ΦΠΑ απομένουν 1.210 ευρώ (μισθός, ασφαλιστικές εισφορές, εργολαβικό κέρδος). 

Η συντριπτική πλειοψηφία των εργατών έχει 6ωρη απασχόληση και καθαρό μηνιαίο μισθό 410 - 600 ευρώ. 
Σπάνια φτάνει υψηλότερα π.χ. σε ορισμένους τεχνικούς (παλιούς υπαλλήλους με κλαδική σύμβαση) έως 1.100 ή σε καθαρίστριες με πολλά νυχτερινά και Σαββατοκύριακα τα 750 ευρώ. 

Το καθαρό εργολαβικό κέρδος είναι πάνω από 300 ευρώ ανά εργάτη το μήνα!
Οι εργολαβικοί εργάτες αποτελούν περίπου το 15% του συνόλου των εργαζομένων στο Νοσοκομείο. Αν σ' αυτούς προστεθούν όλοι οι εργαζόμενοι με ελαστικές εργασιακές σχέσεις (επικουρικό προσωπικό, συμβασιούχοι, νέοι από τις σχολές μαθητείας του ΟΑΕΔ, εργαζόμενοι ΚΕΕΛΠΝΟ, πανεπιστημιακοί υπότροφοι με 300 ευρώ το μήνα, εξειδικευμένοι άμισθοι σε ορισμένες εξειδικεύσεις, οι κατά καιρούς εργαζόμενοι μέσω ΜΚΟ με 5μηνες συμβάσεις) τότε οι ελαστικά απασχολούμενοι ξεπερνούν το 25% του συνόλου.


Χτύπημα της μονιμότητας - ένταση του αυταρχισμού
 
Από την άλλη, και οι μόνιμοι εργαζόμενοι έχουν δει τα δικαιώματά τους να καταργούνται το ένα μετά το άλλο. 
Σε συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης, οι κυβερνήσεις του κεφαλαίου επιτάχυναν την εφαρμογή μέτρων που είχαν σχεδιάσει εδώ και πολλά χρόνια. 

Με μια σειρά αποφάσεις και νόμους μείωσαν δραστικά το προσωπικό και ακόμα περισσότερο τους μισθούς.

Στο διάστημα 2009 - 2013, ο αριθμός των απασχολούμενων στο Δημόσιο στο σύνολό του μειώθηκε κατά 267.095 ή κατά 28,33% (από 942.625 το 2009 σε 675.530 το 2013). 

Ακόμα περισσότερο μειώθηκε η μισθολογική δαπάνη. 

Σύμφωνα με το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης, 
«αξιοσημείωτη είναι επίσης η μείωση της μισθολογικής δαπάνης και του κόστους μισθοδοσίας η οποία εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 15,754 δισ. ευρώ ή 8,61% του ΑΕΠ από (24,5 δισ. ή 10,6% του ΑΕΠ για το 2009)». 

Σε ποσοστό, η μισθολογική δαπάνη μειώθηκε 35,7%, στοιχείο που δείχνει ότι η μείωση ήρθε από τη συρρίκνωση του προσωπικού, αλλά και από τη μείωση των μισθών.

Παράλληλα, δημιούργησαν ένα ισχυρό θεσμικό πλαίσιο (κινητικότητα, διαθεσιμότητα, νέο πειθαρχικό δίκαιο και μισθολόγιο, αξιολόγηση, πρόσληψη μάνατζερ) που έχει επιφέρει ισχυρό πλήγμα στη μόνιμη και σταθερή εργασία, διευκολύνει την επέκταση των ελαστικών μορφών εργασίας και τις απολύσεις, εγκαθιστά αποτελεσματικότερους μηχανισμούς χειραγώγησης και εκφοβισμού των εργαζομένων, προκειμένου να εξασφαλίσει ότι θα υλοποιούν χωρίς αντίσταση τις αντιλαϊκές κυβερνητικές πολιτικές. 

Το πλαίσιο αυτό εμπλουτίζεται και αναθεωρείται διαρκώς - αναμένεται νέο μισθολόγιο, νέο σύστημα αξιολόγησης κ.ά. - εμβαθύνοντας στα αντεργατικά - αντιλαϊκά χαρακτηριστικά του.

Χρήστος ΜΑΝΤΑΛΟΒΑΣ
 
 
 
 
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου