Βίκινγκς: οι μισθοφόροι του Βυζαντίου

ΠΕΜΠΤΗ 4-7-2013

Οι Βίκινγκς θα έχουν την τιμητική τους από αύριο στο Εθνικό Μουσείο της Βασίλισσας Μαργκρέτε στην Κοπεγχάγη. Βέβαια, η έκθεση η αφιερωμένη σ' αυτούς θα τους στερήσει την επί δεκαετίες καλλιεργημένη φήμη τους ως λαού καλότροπων εμπόρων και αγροτών. Κεντρικό έκθεμα, το μεγαλύτερο πολεμικό πλοίο τους που έχει βρεθεί ποτέ.

Γύρω του είναι τοποθετημένα ξίφη και πολεμικοί πελέκεις με καταφανή τα σημάδια της πολύχρονης χρήσης τους.

«Κάποιοι συνάδελφοί μου σκέφτηκαν πως ένα ξίφος θα ήταν αρκετό», λέει η αρχαιολόγος και επιμελήτρια της έκθεσης Αν Πέντερσεν, «εγώ όμως έχω αντίθετη άποψη. Όσο πιο πολλά, τόσο πιο καλά».

Σε αντίθεση με πρόσφατες εκθέσεις οι οποίες αντιμετώπισαν τους Βίκινγκς ως εξαιρετικούς θαλασσοπόρους, ικανότατους στην επεξεργασία του σιδήρου και πολεοδόμους, που έχτισαν, ανάμεσα σε άλλες πόλεις, το Γιορκ και το Δουβλίνο, η συγκεκριμένη τούς βλέπει ως θηριώδεις επιδρομείς που σκόρπιζαν τον τρόμο οπουδήποτε στην Ευρώπη μπορούσαν να έχουν πρόσβαση με τα πλοία τους, οπλισμένους με δίκοπα ξίφη, λόγχες, πολεμικούς πελέκεις, τόξα και βέλη με ρομβοειδείς αιχμές.

«Αυτού του είδους η αιχμή», εξηγεί η Πέντερσεν, «δημιουργούσε μεγαλύτερα τραύματα, ιδιαίτερα δύσκολα να θεραπευτούν».

Οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής, το Βυζάντιο π.χ. και το Βασίλειο της Ιερουσαλήμ, χρησιμοποιούσαν τους ατρόμητους αυτούς πολεμιστές ως μισθοφόρους. Άλλοι προτιμούσαν να μην τους βλέπουν να κρατούν όπλα, όπως αποδεικνύεται από ένα γαλλικό νόμο, στον οποίο βέβαια δεν έδωσαν ποτέ σημασία.

Ένα κρανίο που βρέθηκε σ' έναν τάφο του Γκότλαντ φέρει σημάδια από χτυπήματα ξίφους αλλά και διακοσμητικές παράλληλες γραμμές που είχαν χαραχτεί στα δόντια του πολεμιστή, παρόμοιες με αυτές που αποκαλύφθηκαν στην οδοντοστοιχία ενός άλλου που βρέθηκε στο Ντόρσετ. Προφανώς, με αυτό τον τρόπο επιδείκνυαν τον ανδρισμό τους.

«Πιθανότατα ήταν λίγοι οι Βίκινγκς που έβγαιναν στη θάλασσα με στόχο το πλιάτσικο, σίγουρα όμως όσοι έμεναν πίσω άκουγαν συχνά ιστορίες για ισχυρούς πολεμιστές, μεγάλα πλοία και τρομακτικές επιδρομές», λέει η Πέντερσεν, «άλλωστε αυτό αποτελούσε μέρος της κουλτούρας τους».

Κάποια από τα αντικείμενα που συγκεντρώθηκαν από συλλογές δώδεκα χωρών, όπως π.χ. ένα περιδέραιο του οποίου οι χάντρες από κεχριμπάρι έχουν το μέγεθος καρυδιού ή κοσμήματα με ενσωματωμένα ισλαμικά και βυζαντινά νομίσματα, μπορεί να αποκτήθηκαν μέσω του εμπορίου. Αλλα, όπως δυο περιδέραια από τον τάφο μιας γυναίκας Βίκινγκ κατασκευασμένα από λεπτοδουλεμένα φύλλα χρυσού σε σχήμα μικρότατων ζώων, προέρχονται από μια εκκλησία της Ιρλανδίας και σίγουρα δεν αποκτήθηκαν με νόμιμο τρόπο.

Σ' ένα θαυμάσιο ασημένιο κολάρο που βρέθηκε στη Νορβηγία η επιγραφή στα ρουνικά αναφέρει ότι οι Βίκινγκς ήλθαν στη Φρισία και «αντάλλαξαν πολεμικά στολίδια με τους κατοίκους», κάτι που θα μπορούσε να εκληφθεί και ως μαύρο χιούμορ. Τα σιδερένια κολάρα που περνούσαν στους λαιμούς των δούλων από το Δουβλίνο επιβεβαίωναν ότι ο πλούτος που έψαχναν δεν αφορούσε πάντα το χρυσό και το ασήμι.

Η έκθεση που φέρει ακριβώς τον τίτλο «Βίκινγκς» είναι η μεγαλύτερη που έχει γίνει τα τελευταία είκοσι χρόνια και συγκεντρώνει δάνεια απ' όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων θησαυρών από το Γιόρκσιρ, τη Νορβηγία και τη Ρωσία. Ανάμεσα σε άλλα, ο επισκέπτης θα μπορεί να δει έναν ασημένιο σταυρό με χαραγμένη επάνω του τη μορφή μας Βαλκυρίας και μια μυθολογική πολεμική μορφή, που βρέθηκαν στη Δανία μόλις πριν από λίγους μήνες.

Το πλέον εντυπωσιακό έκθεμα είναι το πλοίο των Βίκινγκς, που το πλήρωμά του πρέπει να ήταν της τάξης των εκατό ανδρών, ενώ για να κινηθεί χρειαζόταν εβδομήντα οκτώ κωπηλάτες.

Πρόσφατες επιστημονικές έρευνες έδειξαν ότι ήταν κατασκευασμένο από ξύλο βελανιδιάς το 1025 κοντά στο Οσλο, πιθανότατα για τον βασιλιά Γκνουτ τον Μέγα, που κατέκτησε την Αγγλία το 1016 και τη Νορβηγία το 1028

Η έκθεση θα μεταφερθεί στο Βρετανικό Μουσείο το 2014.


ΠΗΓΗ. Ερρωσο